افیوژن زانو که در اصطلاح به آن آب‌آوردن زانو نیز گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که مایعات اضافی در اطراف مفصل زانو جمع می‌شوند. در این حالت مفصل زانو متورم و دردناک می‌گردد و به‌سختی می‌توان آن را به طور کامل خم نمود. در صورت تورم شدید و ناگهانی زانو یا تشدید تورم آن باید به پزشک مراجعه نمود؛ چرا که نادیده گرفتن آن می‌تواند منجر به مشکلات پیچیده‌تر شود. علاوه‌براین، درصورتی‌که فرد نتواند وزن خود را بر روی زانو بیندازد، در پشت زانو نبضی احساس نکند و یا دچار تب شود، باید سریعاً به پزشک مراجعه کند.
آب‌آوردن زانو چیست؟
آب‌آوردن زانو نتیجه تلاش بدن برای درمان و محافظت از خود است. زمانی که مفصل زانو آسیب می‌بیند، ملتهب شده و ورم می‌کند؛ در نتیجه بدن برای نرم و روان کردن آن، مایع مفصلی بیشتری تولید می‌کند.
تولید بیشتر مایع مفصلی باعث موارد زیر می‌شود:
- تورم زانو
- خشکی
- درد
- حساس شدن
- قرمزی
- احساس گرما
در این حالت نمی‌توان فشار زیادی به زانو وارد کرد. علاوه‌براین، آب‌آوردن زانو دامنه حرکات آن را کاهش داده و نمی‌توان به‌راحتی زانو زد، از پله‌ها بالا رفت و یا چهارزانو نشست.
علائم آب‌آوردن زانو کدام‌اند؟
تجمع مایع اضافی در زانو باعث ورم کردن قسمت استخوانی آن می‌شود. در این حالت یکی از زانوها بزرگ‌تر از زانوی دیگر به نظر می‌رسد و خم و راست کردن زانو مشکل می‌شود.
علائم رایج آب‌آوردن زانو:
- تورم
- خشکی
- کاهش دامنه حرکات زانو
در صورت بروز علائم زیر به مداخله سریع پزشکی احتیاج است:
- زانو تحمل وزن فرد را نداشته باشد.
- نداشتن نبض در پا
- ازدست‌دادن حس و لمس‌شدن پا از زانو به پایین
- تب
علائم دیگر به علت اولیه آب‌آوردن زانو بستگی دارد. برای مثال:
- آرتروز: آرتروز زانو باعث می‌شود تا درد و خشکی زانو در ابتدای صبح شدیدتر شده و به طور معمول بعد از گذشت ۳۰ دقیقه بهبود می‌یابد.
- روماتیسم مفصلی: در این حالت، درد و تورم تعداد زیادی از مفاصل را عمدتاً به صورت متقارن درگیر نموده، مفصل در هنگام لمس‌کردن داغ به نظر می‌رسد و درد آن صبح بیشتر از ۳۰ دقیقه ادامه پیدا می‌کند.
- آسیب تروماتیک: زانو کبود و دردناک خواهد شد و به احتمال زیاد نمی‌تواند وزن فرد را تحمل کند.
- عفونت: زانو داغ به نظر می‌رسد و ممکن است فرد دچار تب شود.
چه عواملی باعث آب‌آوردن زانو می‌شوند؟
عوامل متعددی می‌توانند باعث تجمع مایع در مفصل زانو شوند. برخی از رایج‌ترین این عوامل و بیماری‌ها به شرح زیر می‌باشند:
التهاب مفاصل
آرتروز؛ روماتیسم مفصلی و نقرس انواع التهاب مفصلی هستند که باعث حساسیت زانو و تجمع مایعات در اطراف مفصل آن می‌شوند.
- آرتروز نوعی بیماری دژنراتیو است که با تحلیل رفتن غضروف‌های اطراف مفاصل رخ می‌دهد.
- روماتیسم مفصلی نوعی بیماری خودایمنی است که باعث التهاب غشای سینوویال می‌شود.
- نقرس زمانی رخ می‌دهد که کریستال‌های اوریک‌اسید بر روی مفصل ایجاد شده و بافت نرمی که در اطراف مفصل قرار دارد را تحریک می‌کند.
آسیب‌دیدگی رباط‌ها
آسیب‌دیدگی رباط‌ها، مانند رگ‌به‌رگ شدن پا و پارگی رباط صلیبی قدامی، می‌تواند به آب‌آوردن زانو منجر شود. پارگی رباط یا رگ‌به‌رگ شدن پا، از آسیب‌های رایج در ورزش است و زمانی رخ می‌دهد که مفصل زانو به شدت در حالت نادرستی پیچ‌خورده یا خم شود.
بورسیت
در مفاصل، کیسه‌های پر از مایع فصلی وجود دارند که وظیفه آنها جذب ضربه‌های وارد شده به زانو و لوبریکت کردن آن است. بورسیت عارضه‌ای است که در اثر آسیب‌دیدگی متعدد مفصل به وجود می‌آید و باعث تحریک و التهاب بورسا می‌شود. در نتیجه زانو آب‌آورده و ورم می‌کند.
کیست بیکر
عارضه کیست بیکر زمانی رخ می‌دهد که حفرهٔ پوپلیتئال که در پشت زانو قرار دارد ملتهب شده و مایع زیادی درون آن جمع می‌شود. این عارضه باعث تورم و خشکی زانو شده و می‌تواند منجر به آب‌آوردن زانو شود.
عفونت
آرتریت سپتیک، عارضه‌ای است که در بیشتر موارد به دلیل عفونت مفصل رخ می‌دهد. عفونت می‌تواند به دلیل یک جای زخم باز برای مثال بریدگی و یا جای زخم ناشی از جراحی ایجاد شود. ورود عفونت به جریان خون عفونت سیستمیک نام دارد و می‌تواند باعث تورم و آب‌آوردن زانو گردد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر آب‌آوردن زانو هستند؟
هر فردی که فشار زیادی به زانوی خود وارد کرده و یا دچار آسیب‌دیدگی شود، در معرض آب‌آوردن زانو قرار دارد. اما برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند:
- سن: احتمال بروز مشکلات زانو با افزایش سن افزایش می‌یابد.
- ورزش: برخی ورزش‌های مشخص مانند کشتی، بسکتبال و فوتبال احتمال پیچیدن و رگ‌به‌رگ شدن زانو را افزایش می‌دهند.
- شغل: نصابان موکت، باغبانان، سازندگان سقف و دیگر مشاغلی که باید زمان زیادی را بر روی زانوی خود بنشینند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا بورسیت کشکک زانو قرار دارند.
- وزن: اضافه‌وزن فشار زیادی را به مفصل زانو وارد می‌کند و می‌تواند باعث انحطاط آن شود.
- بیماری: آرتروز و روماتیسم مفصلی می‌توانند باعث بروز مشکلاتی در زانو شوند. خطر ابتلا به این بیماری‌ها در صورت داشتن اضافه‌وزن بیشتر نیز می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود؟
در صورت بروز موارد زیر سریعاً باید به پزشک مراجعه نمود:
- افزایش درد، قرمزی و یا تورم زانو
- داشتن تب بالاتر از ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت که برای بیش از ۲۴ تا ۴۸ ساعت ادامه داشته است.
- تب و لرز
نحوه تشخیص آب‌آوردن زانو به چه صورت است؟
برای تشخیص آب‌آوردن زانو، پزشک متخصص فرد را معاینه کرده و علائم زیر را بررسی می‌کند:
- تورم
- خشکی
- کاهش دامنه حرکات زانو
- تب
- ازدست‌دادن حس
- سختی در راه‌رفتن یا تحمل وزن زانو
- گرما و قرمزی
در برخی موارد، برای تشخیص علت اصلی آب‌آوردن زانو پزشک نوعی آزمایش به نام آسپیراسیون مفصلی را تجویز می‌نماید. در این آزمایش یک نمونه از مایعات زانو به‌عنوان نمونه با کمک سرنگ برداشته می‌شود.
سپس برای بررسی وجود گلبول سفید که نشان‌دهنده التهاب است، باکتری که بیانگر عفونت است و یا کریستال‌های اوریک‌اسید که نشان‌دهنده نقرس می‌باشند، آنالیز می‌شوند.
علاوه‌براین، گاهی پزشک برای تشخیص بهتر انجام ام آر آی یا عکس اشعه ایکس را تجویز می‌نماید؛ به‌خصوص اگر احتمالی پارگی رباط یا آسیب‌دیدگی وجود داشته باشد.
نحوه درمان آب‌آوردن زانو به چه صورت است؟
بیشتر درمان‌های افیوژن زانو به علت اولیه آن بستگی دارد و نحوه درمان در هر فرد متفاوت است.
گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر می‌شود:
- کشیدن آب زانو: پزشک به کمک یک سرنگ مایعات جمع شده دور زانو را خارج می‌کند.
- تزریق کورتیکواستروئید: این داروها به کاهش التهاب و درد کمک می‌کنند.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی: این داروها باعث کاهش و ازبین‌رفتن درد می‌شوند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: به درمان عفونت کمک می‌کنند.
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری: این داروها برای استفاده طولانی مدت تجویز می‌شوند و به درمان روماتیسم مفصلی کمک می‌کنند.
- جراحی تعویض زانو: در برخی موارد جراحی مؤثرترین و بهترین روش درمانی است.
درمان خانگی آب‌آوردن زانو
درمان و مراقبت خانگی از زانوی آب‌آورده شامل موارد زیر می‌شود:
- استراحت دادن به‌زانو زمانی که دچار درد و التهاب است و پرهیز از انجام فعالیت‌هایی که باعث واردشدن فشار و وزن به‌زانو می‌شود. درصورتی‌که برای مدت طولانی به این عارضه دچار بودید، باید انجام ورزش حرفه‌ای را کنار بگذارید.
- در صورت نیاز استفاده از مسکن‌ها و داروهای ضدالتهابی که بدون نسخه به فروش می‌رسند.
- قراردادن زانو در یک سطح مرتفع و گذاشتن کمپرس سرد بر روی آن به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه هر ۲ تا ۴ ساعت یک‌بار؛ بهتر است ارتفاع زانو بالاتر از سطح قلب باشد.
- رسیدن به وزن مطلوب و سالم برای جلوگیری از واردشدن فشار بیشتر به‌زانو
- انجام ورزش‌های مختص پا برای افزایش قدرت ماهیچه‌های اطراف زانو. سعی کنید ورزش‌هایی را انجام دهید که فشار زیادی به‌زانو وارد نمی‌کنند؛ مانند شناکردن و ایروبیک در آب.
بریس ها و محافظ‌های زانوی متنوعی در بازار موجود می‌باشند. برخی از این بریس‌ها از آسیب‌دیدن زانو در زمان ورزش‌کردن جلوگیری می‌کنند و برخی دیگر از زانو محافظت کرده و از جابه‌جاشدن آن در طول برخی پروسه‌های پزشکی جلوگیری می‌نمایند. از برخی دیگر نیز برای کاهش درد در زمان آسیب‌دیدگی استفاده می‌شود. بهتر است قبل از خرید بریس با پزشک خود مشورت نمایید. استفاده از بریس نامناسب و یا استفاده اشتباه از آن می‌تواند باعث تشدید مشکلات زانو شود.
آیا آب‌آوردن زانو قابل پیشگیری است؟
درحالی‌که همیشه نمی‌توان از بروز این عارضه جلوگیری نمود؛ اما با انجام برخی اقدامات می‌توان احتمال ابتلا به آن را کاهش داد.
برای مثال:
- داشتن وزن مناسب
- تقویت عضلات اطراف مفصل زانو به کمک انجام ورزش‌های ساده
- استفاده از محافظ زانو در صورت انجام ورزش‌های رزمی یا کارکردن بر روی زانو
- پرهیز از کشش مداوم پا در طول روز
- درصورتی‌که احساس می‌کنید زانوی شما آسیب‌دیده است، قبل از تشدید آسیب‌دیدگی آن به پزشک مراجعه نمایید.
حرف آخر
درد مفاصل می‌تواند خسته‌کننده باشد و زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار دهد. اگر احساس می‌کنید زانوی شما آب‌آورده است، بهتر است بلافاصله به پزشک مراجعه کرده و علت آن را به سرعت تشخیص دهید. به تعویق انداختن فرآیند درمان ممکن است منجر به آسیب‌های جدی و در برخی موارد آسیب همیشگی به مفصل و بافت اطراف آن شود. در بسیاری از موارد، با کشیدن آب زانو در طول مراحل تشخیص و درمان، می‌توان به علت اصلی بیماری پی برد. به همین دلیل، تأخیر در مراجعه به پزشک توصیه نمی‌شود.
سؤالات متداول
افیوژن زانو چگونه به نظر می‌رسد؟
احساس درد در هنگامی که وزن بر روی زانو قرار می‌گیرد. خشکی و کاهش دامنه حرکات آن به دلیل افزایش حجم مایعات، بزرگ‌تر بودن یک زانو نسبت به زانوی دیگر و گرم بودن زانو در هنگام لمس‌کردن.
آیا آب‌آوردن زانو دردناک است؟
بورسای ملتهب زانو با مایعات اضافه پر شده و باعث تورم و آب‌آوردن زانو می‌شود. زانوی آب‌آورده شبیه به یک بادکنک پرازآب به نظر می‌رسد و می‌تواند دردناک باشد.
چگونه می‌توان آب‌آوردن خفیف زانو را در خانه درمان نمود؟
- استراحت: پرهیز از انجام فعالیت‌هایی که به زانو فشار می‌آورند.
- کمپرس یخ: برای کاهش درد و تورم زانو باید هر ۲ تا ۴ ساعت یک‌بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه از کمپرس یخ بر روی زانو استفاده نمود.
- استفاده از بانداژ کشی: بستن زانو با بانداژ کشی به کاهش تورم آن کمک می‌کند.
- استفاده از مسکن
در صورت ورم شدید زانو حتماً به پزشک مراجعه کنید.
درمان افیوژن زانو چقدر زمان می‌برد؟
به طور معمول درمان آب‌آوردگی زانو ۶ هفته طول می‌کشد. در صورت نیاز به جراحی دوران نقاهت و بهبودی بین ۸ هفته تا ۱۲ ماه به طول می‌انجامد. زمان کلی بهبودی به عوامل مختلفی مانند شدت آسیب‌دیدگی بستگی دارد.
آیا بستن زانو به درمان آب‌آوردگی آن کمک می‌کند؟
بستن زانو به کمک بانداژهای کشی از جمع‌شدن مایعات در مفصل آن جلوگیری کرده و تورم زانو را کاهش می‌دهد.
آیا پیاده‌روی برای زانوی آب‌آورده خوب است؟
در صورت داشتن درد کم تا متوسط در زانو به دلیل آرتروز، انجام پیاده‌روی و دیگر ورزش‌های سبک به حرکت‌کردن و نرم‌شدن مفصل زانو کمک می‌کند.
آیا بریس زانو به درمان آب‌آوردگی آن کمک می‌کند؟
اگر آرتروز علت اصلی درد و التهاب زانو باشد، استفاده از بریس به عنوان یک گزینه درمانی مورد توجه قرار می‌گیرد. هدف اصلی استفاده از بریس، کاهش فشار و نگه‌داشتن فعالیت‌های روزمره بدون درد در زانو است. بریس‌ها، ابزارهایی هستند که با کاهش فشار مستقیم بر زانو، از نقاط دردناک زانو محافظت می‌کنند و به شما کمک می‌کنند تا بتوانید به صورت راحتتر و بدون درد فعالیت کنید.
آیا آب‌آوردگی زانو به‌خودی‌خود درمان می‌شود؟
پزشکان به این عارضه افیوژن می‌گویند و مردم آن را آب‌آوردن زانو می‌نامند. در برخی موارد تورم و درد ناشی از آن به کمک درمان‌های خانگی بر طرف می‌شود. در غیر این صورت به درمان و مداخله پزشکی نیاز است.
در صورت درمان نکردن زانوی آب‌آورده چه رخ می‌دهد؟
در صورت درمان نکردن زانوی آب‌آورده، دامنه حرکات زانو کاهش‌یافته و عضلات اطراف آن ضعیف شده و تحلیل می‌روند. درصورتی‌که ورم زانوی شما با وجود درمان‌های خانگی ظرف مدت ۱ تا ۲ روز برطرف نشد، به پزشک مراجعه کنید.
آیا زنجبیل بر روی فیوژن زانو تأثیری دارد؟
عصاره خالص و استاندارد زنجبیل تأثیر شگفت‌انگیزی در برطرف نمودن علائم آرتروز زانو دارد. (منبع)
