استفاده بالینی از پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) در جامعه پزشکی، بهویژه در میان جراحان ارتوپدی، در دهه گذشته به سرعت افزایش یافته است.
پی آر پی، غنی از فاکتورهای رشدی است که به باور متخصصان بر فرایند التهابی اثر میگذارد و به التیام یافتن تاندونها، رباطها، عضلهها و استخوانها کمک میکند. شانه یکی از قویترین مفصلهای بدن است و تقریباً در تمام فعالیتها نقش مؤثری دارد.
قابلیت بهبود بیولوژیکی در ترکیب با خطر اندک بروز عوارض جانبی، پی آر پی شانه را به درمانی جذاب برای بسیاری از عارضههای عضلانی-اسکلتی شانه تبدیل میکند.
تزریق پی آر پی (PRP) چگونه بر بهبود شانه تاثیر میگذارد؟
برای تزریق PRP لازم است ابتدا پلاسمای سرشار از پلاکت از بدن بیمار تهیه شود و سپس برای کمک به فرایند بهبود به بیمار تزریق شود. پزشک از بیمار خون میگیرد و پی آر پی را با استفاده از سانتریفیوژ از بقیه نمونه خون جدا میکند. سپس PRP را مستقیماً در ناحیه درمان، و در این مورد خاص در شانه تزریق میکند.
تزریق پی آر پی به شانه موجب تولید فاکتورهای رشد در موضع درمان میشود و در ترمیم بافتها و تولید سلولهای جدید به بدن کمک میکند. تزریق PRP برای بازیابی هیالورونیک اسید در بافت مؤثر است و به این ترتیب برای محافظت از مفصلها و حفظ عملکردشان مفید است.
تزریق PRP به شانه برای درمان عارضههای زیر مفید است:
- آرتریت شانه
- پارگی روتاتورکاف
- کپسولیت چسبنده (شانه یخ زده)
- تاندونیت
- بورسیت
- سندروم گیرافتادگی شانه
- دررفتگی و ناپایداری یا لقشدگی شانه
مزایای پی آر پی شانه
صرفنظر از میزان ماندگاری نتایج تزریق پی آر پی، ثابت شده است که تزریق PRP روشی مفیدی برای بیمارانی است که به دنبال درمان جایگزین داروهای مسکن یا عملهای تهاجمی برای رفع مشکلات ارتوپدی میگردند.
دوران نقاهت جراحی باز چند هفته تا چند ماه است، اما بیماران ظرف فقط یک هفته پس از اولین تزریق متوجه مزایای پی آر پی میشوند. اثرگذاری سریع PRP به این دلیل است که تزریق پلاسمای غنی از پلاکت به بازیابی و بهبود سازوکار شفابخشی بدن کمک میکند.
تزریق پی آر پی نیازی به بخیه زدن ندارد. بهعلاوه چون در این روش از خون خود بیمار استفاده میشود، خطر انتقال عفونت وجود ندارد و احتمال بروز حساسیت بسیار پایین است.
افزون بر این تزریق PRP، شامل زمان مورد نیاز برای آمادهسازی و ریکاوری پس از تزریق، فقط یک تا دو ساعت طول میکشد. برای تزریق پلاسما به شانه لازم نیست در بیمارستان بستری شوید یا مرخصی بگیرید و در خانه استراحت کنید. در واقع بلافاصله پس از تزریق PRP میتوانید به محل کارتان برگردید و فعالیتهای روزمره را از سر بگیرید.
ممکن است لازم باشد که تا سه تزریق را ظرف شش ماه انجام بدهید. تزریق پی آر پی معمولاً در فاصلههای دو تا سه هفتهای تکرار میشود، البته بیماران پس از همان تزریق اول یا دوم متوجه تسکین درد در حد قابل توجهی میشوند. همانطور که فرایند شفابخشی بدن پیشرفت میکند، علائم نیز به تدریج کمتر و کمتر میشود.
موارد استفاده از پی آر پی برای درمان مشکلات شانه
تزریق پی آر پی به عنوان یکی از روشهای درمانی برای درد شانه، با بهرهگیری از قدرت پلاکتها و فاکتورهای رشد بدن بیمار، به منظور التیام و ترمیم ناحیههای آسیبدیده شانه استفاده میشود. این روش درمانی تزریقی است و به بیمار مواد خارجی وارد بدن نمیکند. پزشکان از تزریق پی آر پی برای درمان انواع مشکلات شانه استفاده میکنند.
درمان آرتریت (آرتروز) شانه با PRP
آرتروز شانه دقیقاً مانند آرتروز دیگر بخشهای بدن پیامد ساییدگی غضروف است. پزشکان تزریق PRP را برای درمان آرتروز شانه توصیه میکنند، چون پلاسمای غنی از پلاکت فرایند التهابی را آهسته میکند و پیشرفت آرتروز را کاهش میدهد. بهعلاوه تزریق پلاسما به شانه به تشکیل غضروف جدید کمک میکند.
پلاسمای سرشار از پلاکت (PRP) یکی از درمانهای بازسازیکنندهای است که اثربخشی آن ثابت شده است. تزریق غلظت بالایی از پلاکتهای خود بیمار التیامبخشی تاندونها، رباطها، عضلات و مفصلهای آسیبدیده را تسریع میکند.
درمان پارگی روتاتور کاف یا عضلات گردانندهی شانه
روتاتور کاف یا چرخاننده شانه به گروهی از عضلات و تاندونها گفته میشود که مفصل شانه را در جای خود نگه میدارند و حرکت دادن بازو و شانه را ممکن میسازند.
بیماران دچار آسیبدیدگی روتاتور کاف غالباً با درد و شکایت از اختلال در عملکرد شانه به جراح شانه مراجعه میکنند. ارزیابی شانه غالباً پارگی جزئی یا تحلیل رفتن شدید تاندون را نشان میدهد.
این وضعیت یکی از مواردی است که استفاده از پی آر پی برای درمان تاندون موجب بهبود کیفیت تاندون و عضله میشود و فرایند التیامبخشی را تسهیل و تسریع میکند.
منظور از پارگی ضخامت کامل روتاتور کاف این است که تاندون کاملاً از استخوان جدا شده است. این پارگیها را به هیچ وجه بدون ترمیم جراحی نمیتوان درمان کرد.
پژوهشگران در چند مطالعه نشان دادهاند که تزریق PRP یا دیگر درمانهای زیستی به التیام یافتن پارگی جزئی تاندون کمک میکند. حتی بعضی پژوهشها بیانگر بهبود ظاهر تاندون پس از تزریق پی آر پی است، بهبود تاندون در MRI گرفته شده پس از درمان واضح بوده است.
پی آر پی در ترمیم روتاتور کاف به عنوان درمان کمکی نیز به کار برده میشود. اگرچه پژوهشگران در زمینه اثر PRP بر بهبود فرایند التیام تاندون به نتایج یکسانی نرسیدهاند، اکثریت قریب به اتفاق بیماران پس از تزریق درد کمتری داشتند و دوران نقاهت را سریعتر طی کردند.
درمان شانه یخ زده با پی آر پی
شانه یخ زده یکی از مشکلات بسیار شایع شانه است. این عارضه با واکنش التهابی غیرعادی همراه است که باعث ضخیم و خشک شدن شدید کپسول شانه میشود؛ کپسول شانه به رباطهایی گفته میشود که اجزای شانه را کنار هم نگه میدارد.
یافته غالب در زمینه شانه یخ زده فقدان حرکت فعال و منفعل و درد شدیدی است که بیمار هنگام تلاش برای حرکت دادن شانه فراتر از محدوده توانایی حرکتیاش حس میکند.
این عارضه ایدیوپاتیک یا نهانزاد است، یعنی اینکه علت ابتلا به آن کاملاً مشخص نیست. شانه یخ زده گاهی پس از سانحه یا جراحی بروز مییابد، اما عموماً هیچ اتفاق خاصی قبل از یخ زدن شانه رخ نمیدهد. بیماریهایی مانند دیابت، علت ابتلا به کپسولیت چسبنده هستند، اما بسیاری از مبتلایان به این عارضه هیچ بیماری خاصی ندارند.
هرچند شانه یخزده عارضهای خود محدود کننده تصور میشود و در نهایت خودبهخود برطرف میشود، این عارضه بسیار دردناک و کلافهکننده است، چون سالها طول میکشد تا از بین برود.
درمان شانه یخزده معمولاً بر تسکین درد از طریق تزریق استروئید و داروهای ضدالتهابی همراه با کشش شانه متمرکز است.
مطالعات نشان میدهد که PRP اثر زیستی مستقیمی بر جلوگیری از التهاب و بهبود فرایند التیامبخشی کپسول دارد. هرچند دادههای محدودی در دسترس است و لازم است مطالعات بیشتری انجام شود، بیماران درمانشده با تزریق پی آر پی معمولاً بسیار سریعتر از بیمارانی که استروئید تزریق کردند، بهبود مییابند.
درمان تاندونیت (التهاب) شانه با پی آر پی
تاندونهای فوقخاری، زیرخاری، گرد کوچک و زیرکتفی در کنار هم تاندون روتاتور کاف را تشکیل میدهند. روتاتور کاف مفصل شانه را پایدار میکند و حرکت شانه را در دامنه حرکتی کاملش ممکن میسازد.
با این حال شلی یا لقشدگی، استرین (کشیدگی)، تحریک و مکانیک ضعیف به عارضه دردناک تاندون، موسوم به تاندونیت دامن میزند.
تحلیل رفتن و ساییدگی تاندون را ضعیف میکند، در نتیجه درد شدیدتر میشود و شانه کاملاً از کار میافتد، در نتیجه عارضهای موسوم به «تندینوزیس» بروز مییابد. هر دو عارضه تاندونیت و تندینوزیس با مشکلات تاندون همراهاند و به ترکیب آن دو تاندینوپاتی گفته میشود.
تزریق پی آر پی بیش از دیگر روشهای درمانی به بهبود درد، عملکرد و آسیبشناسی تاندون کمک میکند. (منبع)
درمان بورسیت شانه با تزریق پی آر پی
بورسیت شانه یا بورسیت زیر کتفی با درد، حساسیت به لمس و ورم بورس همراه است. بورس کیسه مملو از مایعی است که زیر پوست، عموماً روی مفصل تشکیل میشود و مانند محافظ بین تاندون و استخوان عمل میکند. هر کسی ممکن است شانهاش آسیب ببیند و دچار بورسیت شود، اما افرادی که بیشتر از شانهشان استفاده میکنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بورسیت شانه قرار دارند.
تاندینوپاتی کشکک زانو را نیز میتوان با تکنیکهای غیرجراحی پیشرفته مانند تزریق PRP درمان کرد.
درمان سندروم گیر افتادگی شانه یا ایمپینجمنت شانه
سندروم گیرافتادگی شانه (SIS) به گیر افتادن تاندونهای عضله روتاتور کاف اشاره دارد. این تاندونها از میان مفصل شانه از درون فضای استخوانی تنگی به نام فضای ساب آکرومیال (زیراخرمی) رد میشوند. گیرافتادگی به معنای برخورد کردن یا درگیر کردن استخوان است و تحریک و تحت فشار قرار گرفتن مکرر، آسیب دیدگی و درد را به دنبال خواهد داشت.
تزریق پلاسمای سرشار از پلاکت (PRP) موجب تسکین چشمگیر درد و بهبود دامنه حرکتی میشود و عملکرد کلی شانۀ درگیر سندروم گیرافتادگی نیز به طور کلی بسیار بهتر میشود. (منبع)
درمان ناپایداری و لق شدگی شانه با تزریق پی آر پی
مفصل شانه متحرکترین مفصل بدن است و شانه در جهتهای بسیاری میچرخد. البته این مزیت به بهای به سادگی در رفتن مفصل شانه تمام میشود.
منظور از در رفتگی جزئی این است که سر استخوان بالای بازو تا حدی از حفره گلنوئید بیرون میآید. اگر در رفتگی کامل باشد، سر استخوان کاملاً از حفره مفصلی بیرون میآید. هر دو عارضه در رفتگی جزئی و کامل با درد و ناپایداری شانه همراه است.
اگر در رفتگی شانه به مشکلی عود کننده تبدیل شود، گاهی استفاده از بریس به جلوگیری از دررفتگی مجدد شانه کمک میکند. اما اگر درمان و بستن بریس مؤثر نباشد، جراحی باید برای ترمیم یا سفت کردن رباطهای پاره یا کشیده شده نگهدارنده مفصل انجام شود. انجام جراحی بهخصوص برای ورزشکاران جوان ضروری است. تزریق PRP بافت پاره و ساییده شدهای را ترمیم میکند که غالباً به دلیل عاملهای درونی و بیرونی متعدد مستعد آسیبدیدگی و از کار افتادن است. ثابت شده است که تزریق پی آر پی درد را کاهش میدهد و دوران نقاهت پارگی شانه را آسانتر میکند.
چه کسانی کاندیدای مناسبی برای تزریق PRP شانه هستند؟
تزریق PRP درمان جدیدی است و دادهها و پژوهشهای فراوان روز افرونی برای تحلیل این روش در دسترس است. پژوهشگران و متخصصان در حال توافق کردن بر سر معیارهای مناسب یا موارد استعمال مفید تزریق پی آر پی هستند.
تزریق PRP برای درمان آرتریت در مراحل اولیه آرتریت فرسایشی مفیدتر است. بیمارانی که در مراحل اولیه آرتریت هستند و نتیجه رضایتبخشی از دیگر روشهای درمان مانند مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) و فیزیوتراپی نگرفتهاند و برای جراحی تعویض مفصل آماده نیستند، میتوانند تزریق پی آر پی را امتحان کنند.
چون پی آر پی فرآوردهای زیستی است که از خون خود بیمار تهیه میشود، بیماران سالم بهترین متقاضیان تزریق پلاسما هستند. هر چه سالمتر باشید، احتمال موفقیت درمان بیشتر میشود. اغلب بیماران تمایل دارند که تمام درمانهای ایمن را پیش از تن دادن به جراحی امتحان کنند.
اگر متقاضی درمان به بیماریهایی مانند عفونت فعال، اختلالهای خونریزی و کمخونی مبتلا باشد، که در اثر تزریق پی آر پی تشدید شوند، تزریق به این گروه از بیماران توصیه نمیشود. همچنین بانوان باردار و بیمارانی که در حال درمان با داروهای ضدانعقادی هستند، نباید تزریق PRP را انجام بدهند.
آمادگیهای قبل از تزریق پی آر پی شانه
ابتدا از شما خون میگیرند و سپس خون را در دستگاه سانتریفیوژ با سرعت بالا میچرخانند تا انواع سلولهای خونی از هم جدا شوند. جراح بخش غنی از پلاکت خون را با داروی بیحسی موضعی ترکیب و در ناحیه آسیبدیده تزریق میکند. کل فرایند آمادهسازی خون تقریباً ۱۵ دقیقه طول میکشد. غلظت پلاکتها و فاکتورهای رشد در محل آسیبدیدگی تا %۵۰۰ افزایش مییابد؛ به عبارت دیگر تعداد پلاکتها و فاکتورهای رشد پنج برابر حالت عادی میشود.
البته چند توصیه مهم را باید قبل از تزریق PRP رعایت کنید:
- مصرف داروهای ضدالتهابی را از حداقل پنج روز قبل از درمان قطع کنید.
- مصرف مکملها یا داروهای گیاهی رقیقکننده خون را از یک هفته قبل از درمان متوقف کنید.
- مصرف استروئیدهای سیستمی را از یک تا دو هفته قبل از درمان قطع کنید.
- حداقل از یک ماه قبل از درمان استروئید تزریق نکنید.
- روز درمان صبحانه سالم و کامل میل کنید و حتماً آب فراوان بنوشید.
مراحل و فرآیند تزریق پی آر پی (PRP) به شانه
تزریق پی آر پی درمانی کمتهاجمی است و به صورت سرپایی با استفاده از داروی بیحسی موضعی انجام میشود.
در این روش درمانی، ابتدا با گرفتن یک مقدار کمی خون از بیمار، درمان آغاز میشود. سپس خون با سرعت بالا درون سانتریفیوژ چرخانده میشود. این دستگاه سبب جدا شدن ترکیبات مختلف خون میشود و پلاکتها به عنوان یک منبع غنی و غلیظ جدا میشوند. سپس پزشک، پلاسمای حاوی پلاکت را در ناحیهای از بدن که نیاز به ترمیم و بازسازی دارد، تزریق میکند. این درمان در بسیاری از موارد بدون درد است و معمولاً به مدت ۴۵ تا ۶۰ دقیقه ادامه دارد.
مراقبتهای بعد از تزریق پی آر پی به شانه
- به تمام بیماران توصیه میشود که بقیه روز را پس از تزریق PRP استراحت کنند. در دو روز بعدی باید از شانهای که تزریق پی آر پی روی آن انجام شده کمتر استفاده کنید، اما نباید شانه را بیحرکت نگه دارید. به این ترتیب مفصل فرصت بهبود یافتن پیدا میکند و بافتهای پیرامون شانه مادهی تزریق شده را جذب میکند.
- احتمال دارد درد یا ناراحتی خفیف تا متوسطی را در محل تزریق احساس کنید. این عوارض عادی است و نشانه این است که بدن در حال سازگار شدن با مواد تزریقی و در حال التیام یافتن است. بهترین کار این است که آب مورد نیاز بدن را تأمین کنید و آب فراوان بنوشید تا به تسهیل فرایند التیامبخشی کمک کنید.
- نکته مهم این است که پس از تزریق PRP هیچ دارویی مصرف نکنید، مگر آنکه پزشک دستور داده باشد. نباید دارو مصرف کنید، چون دارو میتواند فرایند التیامبخشی را مختل کند یا عوارض جانبی شدیدی را به دنبال داشته باشد.
توصیههای مهم دیگری که باید پس از تزریق PRP رعایت کنید، به شرح زیر است:
- تا ۷۲ ساعت پس از تزریق یخ روی موضع تزریق نگذارید یا آن را گرم نکنید.
- دراز کشیدن در وان آب داغ یا سونا رفتن تا چند روز پس از تزریق ممنوع است.
- مصرف مشروبات الکلی تا دو روز پس از تزریق مجاز نیست.
- تا ۲۴ ساعت پس از تزریق حمام نکنید.
- سیگار نکشید.
پس از چند هفته که التیام یافتید، میتوانید داروهای ضدالتهابی مصرف کنید و فیزیوتراپی یا ورزش را تحت نظر پزشک شروع کنید.
عوارض و خطرات احتمالی تزریق PRP به شانه
در تزریق پی آر پی نیز مانند هر درمان دیگری خطر بروز عوارض وجود دارد. البته عوارض تزریق PRP نادر است. با این حال باید پیش از درمان از عوارض احتمالی آگاه باشید. ممکن است تزریق PRP با عوارض زیر همراه باشد:
- عفونت محل تزریق
- افزایش درد و التهاب در محل تزریق
- خونریزی و یا کبودی
- تسکین نیافتن علائم یا تشدید علائم
- تغییر رنگ پوست
- حساسیت نشان دادن به داروی بیحسی موضعی
- دست نیافتن به نتیجه موفقیتآمیز
- آسیب دیدن عصبها یا رگهای خونی
- خشکی و یا درد طولانیمدت
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره عوارض جانبی و خطرهای احتمالی با پزشک مشورت کنید.
ماندگاری تزریق PRP شانه
تزریق PRP میتواند تا ۹ ماه مؤثر باشد. البته مدت زمان دقیق ماندگاری نتایج برای تمام بیماران یکسان نیست. همچنین نتیجه کلی درمان برای تمام عوارض یکسان نیست. مشکلات ارتوپدی شدیدتر یا پیچیدهتر احتمالاً در مدت زمان اثرگذاری پی آر پی کمتر میشوند.
سلامت عمومی متقاضی تزریق PRP نیز عامل دیگری است که مدت زمان اثرگذاری درمان را تعیین میکند. هر چه بیمار سالمتر باشد، واکنش بیشتری به درمان نشان میدهد و بهتر میتواند اثر درمان را حفظ کند.
روش واکنش نشان دادن بدن بیمار به تزریق اولیه PRP نیز عامل آخری است که میزان و مدت زمان اثرگذاری درمان را تعیین میکند. هدف پزشکان در اکثر موارد بیشینهسازی واکنش التیامبخشی با فقط یک تزریق است. اما اگر پارگی روتاتور کاف جدیتر یا آرتریت مفصل شانه شدیدتر باشد، لازم است دو یا سه تزریق با فاصله، ظرف چند ماه انجام شود.
هزینهی تزریق پی آر پی شانه چقدر است؟
از آنجایی که ماده اصلی تزریق شونده در پی آر پی از خون خود بیمار استخراج میشود، میتوان گفت که خود به خود در بخشی از هزینهها صرفه جویی شده است. بنابراین تزریق پی آر پی میتواند نسبت به عملهای جراحی یک فرآیند کم تهاجمی و مقرون به صرفه باشد.
از سوی دیگر هزینهی نهایی درمان با پی آر پی به تعداد جلسات و گستردگی ناحیه تزریق مرتبط خواهد بود. شما میتوانید جهت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با شماره تلفنهای ما در تماس باشید.
سخن پایانی
به طور خلاصه میتوان گفت که هرچند تزریق PRP هنوز درمانی تجربی محسوب میشود، شواهد روزافزون استفاده از این روش را برای عارضههای ارتوپدی گوناگون تأیید میکند. تزریق پی آر پی به رفع بسیاری از دلایل شانه درد، مانند تاندونیت، بورسیت، آسیبدیدگی روتاتور کاف، آرتریت و پارگی بافت و عضله ناشی از اسپرینها یا کشیدگیهای شایع کمک میکند. تزریق پی آر پی درمانی غیرجراحی را در اختیار بیمارانی میگذارد که روشهای محدودی برای درمان دارند.
بهعلاوه به جز عوارض معمول تزریق، هیچگونه عوارض جانبی مضری برای تزریق PRP گزارش نشده است. تنها نکته منفی تزریق پی آر پی این است که این درمان هنوز تحت پوشش بیمه قرار ندارد و تمام هزینه درمان را باید خودتان پرداخت کنید.
پرسشهای پرتکرار
بیمه هزینه تزریق پی آر پی در شانه را پرداخت میکند؟
ازآنجا که تزریق پی آر پی درمان جدیدی است، بیمه خسارت درمان را پرداخت نمیکند. به همین دلیل متقاضیان PRP فعلاً باید تمام هزینه درمان را خود پرداخت کنند، البته بعضی کلینیکها هزینه درمان را به صورت قسطی دریافت میکنند.
چند وقت پس از پی آر پی شانه میتوانم رانندگی کنم؟
وقتی به راحتی توانستید از شانه استفاده کنید، میتوانید دوباره رانندگی کنید. معمولاً ظرف یک هفته پس از تزریق PRP احساس راحتی میکنید.
روشهای جایگزین برای تزریق پی آر پی در شانه چیست؟
- جراحی
- درمان با داروهای ضدالتهابی
- تزریق استروئید
- فیزیوتراپی
بعد از تزریق پی آر پی در شانه میتوانم ورزش کنم؟
فعالیتتان را تا سه روز پس از تزریق در سطح حداقلی نگه دارید و فعالیتهای سبک را پس از یک هفته دوباره شروع کنید.
چه مدت طول میکشد تا تزریق PRP در شانه اثر کند؟
با توجه به نوع عارضهتان انتظار میرود که نتایج دو تا شش هفته پس از تزریق PRP مشخص شود.
نتایج پی آر پی پس از اولین تزریق مشخص میشود؟
چون بدن هر بیمار با دیگری متفاوت است، سرم PRP استخراج شده از بدن تمام بیماران با هم یکسان نیست. با این حال اکثر بیماران عموماً نتایج رضایتبخشی را پس از چند بار تزریق PRP گزارش میدهند. البته مدتی طول میکشد تا نتیجه کامل مشخص شود.
نتایج تزریق پی آر پی دائمی است؟
خیر، ماندگاری نتایج تزریق PRP چند ماه است.
چقدر باید بین دو جلسه تزریق پی آر پی فاصله باشد؟
حجم PRP در مطالعاتی که از نتایج مثبت تزریق حکایت دارند، تفاوت بسیاری با هم دارد. تزریق پی آر پی در سه ماه نخست باید ماهی یک بار انجام شود.