درد پایین کمر یک مشکل بسیار رایج است که به کشیدگی (آسیب دیدگی) عضلات یا تاندون های کمر منجر می شود. از دلایل دیگر می توان به آرتریت، مشکلات ساختاری و صدمات دیسکی اشاره کرد. درد پایین کمر معمولاً با استراحت، فیزیوتراپی و مصرف دارو بهبود می یابد.
تزریق کورتیزون و درمان های دستی (مثل استئوپاتی یا کایروپرکتی) به کاهش درد و فرایند بهبود پایین کمر کمک می کند. بعضی از آسیب دیدگی ها و مشکلات کمر به جراحی ترمیمی نیاز دارند.
درصورتیکه درد پایین کمر پس از مدت ۱ یا ۲ هفته استراحت بهبود پیدا نکند، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک متخصص پس از بررسی سوابق پزشکی بیمار و با توجه به علائم، بهترین درمان را به ایشان پیشنهاد میکند.
درد پایین کمر چیست؟
درد پایین کمر ممکن است منشأهای مختلفی مثل آسیب دیدگی یا بیماری داشته باشد؛ که آسیب دیدگی عضلانی و تاندون های کمر در اکثر مواقع، عامل بروز این مشکل است. شدت درد پایین کمر از خفیف تا شدید دسته بندی می شود؛ درد پایین کمر در مواردی میتواند پیاده روی، خوابیدن، کار کردن یا انجام فعالیت های روزانه را مختل و دشوار کند.
معمولاً درد پایین کمر با استراحت، مصرف مسکن و فیزیوتراپی بهتر می شود. تزریق کورتیزون و درمان های دستی مثل استئوپاتی و کایروپراکتیک به کاهش درد و بهبود درمان کمک می کند، اما بعضی از مشکلات کمر به جراحی ترمیمی نیاز دارند.
نشانه های درد پایین کمر چیست؟
نشانههای درد پایین کمر ممکن است به صورت تدریجی یا ناگهانی ظاهر شوند. گاهی اوقات، درد پس از انجام فعالیتهای خاص مانند خم شدن برای برداشتن چیزی رخ میدهد، و گاهی منشأ درد قابل شناسایی نیست. این درد میتواند تیز یا خفیف و پایدار باشد و بعضاً به صورت سوزشی به پشت پاها گسترش یابد (درد سیاتیک). این درد معمولاً در برخی از وضعیتها، مانند خم شدن، بدتر میشود و با دراز کشیدن تسکین مییابد. از نشانه های دیگر درد پایین کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
خشکی
حرکت کردن یا صاف کردن پشت، ایستادن از حالت نشسته کمی طول می کشد و به پیاده روی یا حرکات کششی برای شل شدن پشت نیاز خواهید داشت؛ این موضوع شاید روی دامنه حرکتی شما تأثیر بگذارد.
مشکل در حالت بدن
خیلی از کسانی که به درد کمر مبتلا هستند، صاف کردن پشتشان را سخت می دانند. شاید قوز و پشتتان را خم کنید، یا به جای آنکه صاف بایستید، به یک طرف متمایل شوید و کمرتان به جای مسط بودن، انحنا پیدا کند.
اسپاسم عضلانی
انقباض و اسپاسم عضلانی بعد از کشیدگی کمر، یک وضعیت غیرقابل کنترل است. اسپاسم عضلانی می تواند درد بسیار شدیدی در بیمار به همراه بیاورد و ایستادن، راه رفتن و حرکت کردن را دشوار کند.
دلیل درد پایین کمر
صدمات، مشکلات و بیماریهای مختلفی می توانند عامل درد پایین کمر باشند، که بعضی از آنها در ادامه آورده شده اند:
کشیدگی و رگ به رگ شدن
کشیدگی و رگ به رگ شدن کمر یکی از دلایل رایج بروز کمردرد است. با بلندکردن اجسام سنگین یا استفاده از روش نامناسب برای بلند کردن اجسام، آسیب دیدگی عضلات، تاندون ها یا رباط ها را به همراه می آورد؛ گاهی اوقات چیزی مثل عطسه، سرفه، چرخیدن یا خم شدن هم می تواند باعث کشیدگی کمر شود.
شکستگی
استخوان های ستون فقرات که در اثر تصادف یا افتادن می شکنند؛ مشکلات بخصوصی مثل اسپوندیلولیستزیس و پوکی استخوان، احتمال شکستگی استخوان را افزایش می دهد.
مشکل دیسک
دیسک ها حکم بالشتک های ضربه گیر بین مهره های ستون فقرات را دارند و بیرون زدگی این دیسک ها، فشردگی اعصاب را به همراه می آورد. امکان پاره شدن دیسک هم وجود دارد؛ دیسک ها با افزایش سن، مسطح تر می شوند و نقش کمتری در محافظت از مهره ها ایفا می کنند (فرایند بیماری دژنراتیو دیسک).
مشکلات ساختاری
تنگی کانال نخاعی زمانی رخ می دهد که کانال عبور نخاعی در ستون فقرات به حدی باریک میشود که باعث فشردگی نخاع و درد عصبی شدید (مثل درد سیاتیک) و درد پایین کمر شود. اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) به درد، خشکی و سختی حرکتی منجر می شود.
آرتریت
استئوارتریت، شایع ترین نوع آرتریت است که درد پایین کمر را به همراه می آورد؛ اسپوندیلیت آنکیلوزان نیز درد پایین کمر، التهاب و سفتی ستون فقرات را ایجاد می کند.
بیماری
تومورهای ستون فقرات، عفونت و انواع سرطان می تواند باعث ایجاد درد کمر شوند. از مشکلات دیگری که درد کمر را ایجاد می کند، می توان به سنگ کلیه و آنوریسم آئورت شکمی اشاره کرد.
اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیستزیس باعث می شود که مهره ها از محل اصلی خود بلغزند و جابجا شوند، و درد پایین کمر و درد پا را ایجاد کند.
عوامل خطرزای درد پایین کمر
بعضی افراد در مقایسه با دیگران، در خطر بیشتری از ابتلا به درد پایین کمر قرار دارند. فاکتورهای خطرزای درد پایین کمر عبارتند از:
- سن: افراد بالای ۳۰ سال، بیشتر در معرض ابتلای به درد کمر قرار دارند. دیسک (بافت نرم و لاستیک مانندی که به شکل یک بالشتک در بین مهره های ستون فقرات قرار می گیرد) با افزایش سن تحلیل می روند و با ضعف و تخریب دیسک ها، درد و خشکی مهره ها افزایش می یابد.
- وزن: افراد چاقی که اضافه وزن زیادی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به درد پایین کمر قرار دارند؛ وزن اضافه، فشار بیشری بر مفاصل و دیسک ها وارد می کند.
- سلامت کلی بیمار: با ضعف عضلات مرکزی بدن، تحمل نیروی وارده بر ستون فقرات سخت می شود و این موضوع به کشیدگی و گرفتگی پشت و کمر منجر می شود. افرادی که سیگار یا الکل زیادی مصرف می کنند، یا زندگی ساکنی دارند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- شغل و سبک زندگی: مشاغل و فعالیت هایی که به حمل بارهای سنگین یا خم شدن نیاز دارند، احتمال آسیب دیدگی کمر را افزایش می دهد.
- مشکلات ساختاری: درد شدید کمر می تواند ناشی از مشکلاتی مانند اسکولیوز باشد که راستای ستون فقرات را تغییر می دهد.
- بیماری: خطر ابتلای افراد دارای سابقه خانوادگی ابتلا به استئوآرتریت یا انواع خاصی از سرطان یا بیماری های دیگر، به درد پایین کمر بالاتر است.
- سلامت روان: درد کمر می تواند ناشی از افسردگی و استرس باشد.
چه زمانی باید برای بررسی درد پایین کمر به پزشک مراجعه کنم؟
درد پایین کمر معمولاً با استراحت و مصرف داروی مسکن، بهتر می شود و درد کمری که از بین نمی رود، می تواند نشانه ای از یک مشکل جدی تر باشد. اگر با موارد زیر مواجه شدید، بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید:
- دردی که با یک هفته مراقبت خانگی بهتر نمی شود.
- گزگز کردن، بیحسی، ضعف یا درد باسن و پاها.
- درد یا اسپاسم عضلانی شدیدی که کارهای روزانه شما را مختل کند.
- تب، کاهش وزن، بی اختیاری ادراری یا مدفوع یا نشانه های بی دلیل دیگر.
تشخیص درد پایین کمر
پزشک درباره نشانه هایتان از شما خواهد پرسید و شما را معاینه می کند. پزشک برای اطمینان از نبود هرگونه شکستگی یا آسیب دیگر از تصاویری مثل تصویر اشعه ایکس استفاده می کند. این موارد به پزشک در داشتن یک تصویر واضع از مهره های کمر، دیسک، عضلات، رباط ها و تاندون ها کمک می کند. او همچنین ممکن است، موارد زیر را نیز بخواهد:
- تصویر اشعه ایکس از ستون فقرات، که از اشعه برای ایجاد تصاویری از استخوان ها استفاده می کند.
- ام آر آی، که از امواج رادیویی و مغناطیسی برای تشکیل تصویری از استخوان ها، عضلات، تاندون ها و بافت های نرم استفاده می کند.
- سی تی اسکن، که از اشعه ایکس و تصاویر سه بعدی کامپیوتری برای تصویربرداری از استخوان و بافت نرم استفاده می کند.
- الکترومایوگرافی (EMG)، یا نوار عصب-عضله برای آزمایش اعصاب و عضلات و بررسی نوروپاتی (آسیب عصبی) عامل گزگز کردن و بیحسی پاها.
پزشک با توجه به عامل بروز درد، ممکن است آزمایش خون یا تست ادرار را نیز از بیمار بخواهد. از آزمایش خون می توان در شناسایی تأثیر عوامل ژنتیکی در بروز مشکلاتی که می تواند درد پشت را ایجاد کند (مثل اسپوندیلیت آنکیلوزان) استفاده کرد؛ تست ادرار برای بررسی وجود سنگ کلیه که می تواند درد کناره های شکم را ایجاد کند.
درمان درد پایین کمر
گزینه های مختلف درمان درد پایین کمر با توجه به نیازهای هر بیمار مشخص می شود. این روشهای درمانی می تواند شامل مراقبت در خانه، مصرف دارو، گزینه های غیرجراحی یا جراحی شود.
روشهای درمانی بدون جراحی درد پایین کمر
روشهای درمانی بدون جراحی متداول عبارتند از:
شل کننده عضلانی
این دارو نقش سرکوب سیستم اعصاب مرکزی و افزایش قدرت حرکت عضلات سفت شده، و کاهش درد ناشی از گرفتگی یا اسپاسم عضلانی را بر عهده دارد، شل کننده عضلانی، نقشی در کنترل درد مزمن ایفا نمی کند.
داروهای مسکن مخدر
داروهای مخدر که به آنها شبه افیونی یا مسکن هم گفته می شود، درک بیمار از درد را با ضعیف کردن سیگنال های ارسال شده به مغز تغییر می دهند. داروهای مخدر، عمدتاً برای درمان دردهای شدید و کوتاه، مثل درد حاد بعد از عمل، به کار می روند. از داروهای مخدر، به دلیل عوارض جانبی و خاصیت اعتیاد آورش، به ندرت و برای درمان دردهای طولانی مدت استفاده می شود.
بریس پشت
استفاده از بریس پشت در بعضی از بیماران با ایجاد راحتی و کاهش درد همراه می شود. شواهد نشان دهنده آن است که استفاده روزانه از بریس های کرستی سفت در کنار فیزیوتراپی می تواند به تسریع ترمیم و کاهش درد کمک کند؛ استفاده از بریس پشت، بعد از جراحی کمر و پشت، مفید است.
تزریق اپیدورال استروئید
این فرایند شامل تزریق مستقیم استروئید به لایه خارجی کیسه دورال، در فضای اطراف نخاع است. از تصویر زنده اشعه ایکس، یعنی فلوئوروسکوپی، برای هدایت دقیق سوزن به نقطه درست استفاده می شود. هدف از این تزریق، کاهش موقتی درد و کاهش التهاب اطراف ریشه عصب فشرده است.
استفاده ترکیبی درمان های پزشکی و روشهای دیگری مثل تزریق اپیدورال استروئید، زمینه کاهش درد کوتاه مدت برای ادامه فیزیوتراپی و یا موارد دیگر را فراهم می کند.
خودمراقبتی برای درد پایین کمر
درمان های اولیه ای که در خانه انجام میشود، می تواند برای درمان دردهای خفیف یا حاد ناشی از کشیدگی عضلانی، و همچنین کاهش درد مزمن و شدید، مؤثر باشد. خود مراقبتی توسط بیمار انجام میشود و اصلاح آن براساس نیازهای بیمار نیز ساده است. این روشها عبارتند از:
استراحت های کوتاه
بخش بزرگی از دردهای دوره ای پایین کمر را می توان با خودداری مختصر و کوتاه از انجام فعالیت های شدید، بهبود داد. استراحت بیش از چند روزه هم به بیمار توصیه نمی شود، زیرا عدم فعالیت طولانی مدت می تواند فرایند بهبود و درمان را دشوارتر کند.
اصلاح فعالیت ها
یک روش استراحت، فعال بودن با احتیاط و اجتناب از فعالیتها و موقعیتهایی است که باعث تشدید درد میشوند. به عنوان مثال، نشستن طولانی در خودرو یا پشت میز میتواند منجر به افزایش درد شود. بنابراین، بهتر است یک زمانبندی ۲۰ دقیقهای را برای بلند شدن، راه رفتن و انجام حرکات کششی در نظر بگیرید. اگر ایستادن نیز درد را تشدید میکند، باید از انجام کارهایی مانند شستن ظروف در سینک که نیازمند ایستادن است، خودداری کنید.
گرما/سرما درمانی
گرمای یک حمام آب گرم، بطری آب گرم، پد حرارتی الکتریکی یا مواد شیمیایی و یا چسبنده باعث می شود که گرما در مجاورت پوست گیر بیفتد و شل شدن عضلات و بهبود گردش جریان خون را ایجاد کند. افزایش جریان خون، مواد مغذی و اکسیژن بیشتر مورد نیاز برای بهبود و سلامت کلی فرد را به همراه می آورد. اگرد با درد پایین کمر ناشی از التهاب مواجه بودید، می توانید از قرار دادن بسته های گرم یا سرد برای کمک به کاهش تورم استفاده کنید. محافظت از آسیب دیدگی پوست در زمان گذاشتن بسته های گرم و سرد از اهمیت بالایی برخوردار است.
مصرف داروهای مسکن بدون نسخه
رایج ترین داروهای بدون نسخه عبارتند از آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن؛ آسپیرین، ایبوپروفن و ناپروکسن از دسته داروهای ضدالتهاب هستند که می توانند درد پایین کمر ناشی از اعصاب و عضلات متورم را کاهش دهد؛ عملکرد استامینوفن به صورت ایجاد اختلال در سیگنال درد ارسالی به مغز است.
آیا می توان جلوی بروز درد پایین کمر را گرفت؟
نمی توانید از بروز درد پایین کمر ناشی از بیماری یا مشکلات ساختاری ستون فقرات جلوگیری کنید، اما می توانید از آسیب دیدگی هایی که باعث ایجاد کمردرد می شود، جلوگیری کنید. برای کاهش خطر آسیب دیدگی کمر باید:
- وزنتان را در حد ایده آل حفظ کنید: وزن زیاد به معنای فشار زیاد وارد بر مهره ها و دیسک ها است.
- تقویت عضلات مرکزی و شکمی: پیلاتس و برنامه های ورزشی دیگر به تقویت عضلات مرکزی منجر می شود که نقش تکیه گاه ستون فقرات را دارد.
- روش درست برای برداشتن اجسام: برای جلوگیری از آسیب دیدگی، باید اجسام را با کمک پاهایتان (نه کمرتان) بلند کنید. نگه داشتن اجسام سنگین در فاصله نزدیک به بدن و نچرخاندن بدن در زمان بلند کردن اجسام، مواردی هستند که به حفظ حداکثری سلامت بدن کمک می کند.
سؤالات متداول
سه دلیل درد پایین کمر چیست؟
درد پایین کمر در اثر تحلیل رفتن و آسیب دیدگی ستون فقرات رخ می دهد:
- کشیدگی رباط یا عضله: تکرار ورنه برداری سنگین یا یک حرکت عجیب و ناگهانی می تواند به کشیدگی عضلات و رباط های ستون فقرات منجر شود.
- بیرون زدگی یا پارگی دیسک: دیسک ها نقش بالشتک هایی در میان مهره های ستون فقرات را بر عهده دارند.
- آرتریت
- پوکی استخوان
چطور باید از جدی بودن درد پایین کمر باخبر شوم؟
- اگر دردتان برای چهار هفته یا بیشتر باقی ماند.
- اگر دردتان با گذشت زمان بدتر می شود.
- اگر نشانه های دیگری مثل تب، کاهش یا افزایش وزن شدید، ضعف عملکردی یا بیحسی اندامها، بی اختیاری ادراری و … را داشتید.
چطور باید دانست که درد پایین کمر مربوط به کلیه است یا خیر؟
محل درد کلیه کمی بالاتر و عمیق تر از درد پایین کمر است و آن را در نیمه بالایی پشت حس می کنید، نه نیمه پایینی. برخلاف درد پشت، درد کلیه معمولاً در یک یا هر دو سمت و زیر قفسه دنده ای حس می شود و ادامه دار خواهد بود.
برای درد پایین کمر باید چکار کنم؟
درد پایین کمر معمولاً با استراحت کردن، گذاشتن یخ و مصرف مسکن های بدون نسخه بهتر می شود و بعد از استراحت چند روزه می توانید به فعالیت های عادی خود برگردید. فعال بودن باعث می شود که جریان خون در ناحیه آسیب دیده افزایش یابد و فرایند بهبودتان را سریعتر کند؛ روشهای دیگر درمان درد پایین کمر به عامل ایجاد درد بستگی دارد.
بهترین دارو برای کمردرد چیست؟
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی NSAIDها مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین، IB و …) یا ناپروکسن سدیم (آلیو) می تواند برای تسکین کمردرد مؤثر باشد؛ مصرف این داروها باید دقیقاً مطابق دستور پزشک باشد.
آیا ماساژ برای درد پایین کمر خوب است؟
ماساژ درمانی یکی از راههای مؤثر کاهش درد و درمان درد پایین کمر است. منشأ ایجاد درد را می توان با ماساژ دقیق عضله مناسب برای کسب نتیجه سریعتر و ماندگارتر کنترل کرد و از ماساژ می توان به طور خاص در کشیدگی کمر برخوردار شد.
آیا می توان از کایروپراکتیک در کاهش درد کمر استفاده کرد؟
متخصص کایروپراکتیک ماهر و معتبر می تواند با اعمال نیروی دستی مناسب در نقاط درست، به کاهش درد و بازیابی حرکتی ستون فقرات و مفاصل کمک کند، که این فرایند را تنظیم ستون فقرات هم می نامند. مطالعات اخیر نشان می دهد که استفاده از این روش هم مانند مصرف دارو و جراحی، برای کاهش درد مؤثر است و ایمن تر هم هست.