آرتروز زانو التهاب و تجزیه غضروف مفصل زانو است. غضروف پوششی لغزنده روی انتهای استخوان‌ها است که به عنوان یک محافظ عمل می‌کند و به زانو اجازه می‌دهد تا به آرامی خم و راست شود. غضروف زانو انتهای استخوان ران، بالای استخوان ساق پا (درشت نی) و پشت کاسه زانو (کشکک) را می‌پوشاند. هنگامی که غضروف از بین می‌رود، فضای بین استخوان‌ها باریک می‌شود. در آرتروز پیشرفته، سایش استخوان روی استخوان و خارهای استخوانی (برجستگی روی استخوان) ممکن است ایجاد شود.
انواع آرتروز زانو کدامند؟
حدود 100 نوع آرتروز زانو وجود دارند. رایج ترین انواعی که ممکن است زانوهای شما را تحت تأثیر قرار دهند عبارتند از:
استئوآرتریت
رایج ترین نوع آرتروز زانو در این لیست است. استئوآرتریت باعث ساییدگی غضروف شما می‌شود (محافظ بین سه استخوان مفصل زانو). بدون این محافظ، استخوان‌های شما به یکدیگر ساییده می‌شوند. این مسئله می‌تواند باعث درد، خشکی و محدودیت حرکت شود. همچنین می‌تواند منجر به ایجاد خارهای استخوانی گردد. استئوآرتریت با گذشت زمان بدتر می‌شود.
آرتریت پس از ضربه
نوعی آرتروز زانو است. غضروف به دنبال ضربه‌ای که به زانو وارد شده است شروع به نازک شدن می کند (مانند آسیب ناشی از تصادف اتومبیل یا ورزش‌های برخوردی). استخوان‌های شما به هم ساییده می‌شوند و علائم آن همانند آرتروز است: درد، سفتی و محدودیت حرکت. علائم آرتروز زانو ممکن است تا سال‌ها پس از ضربه شروع نشوند.
آرتریت روماتوئید
بیماری آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است. در یک سیستم ایمنی سالم، برای حفاظت از بدن در برابر عفونت، آسیب، سم و سایر مهاجمان خارجی، پاسخ التهابی به وجود می‌آید. اما در صورت مبتلا شدن به آرتریت روماتوئید، سیستم ایمنی ناسالمی در بدن شما وجود دارد که باعث بروز التهاب در مفاصل می‌شود، حتی در صورت عدم وجود مهاجم خارجی.
این التهاب باعث درد، سفتی و تورم غشای مفصلی می‌شود و ممکن است باعث تخریب غضروف مفصل نیز شود. به عبارت دیگر، سیستم ایمنی بدن به طور نادرست به بافت‌های سالم بدن حمله کرده و آسیب را به مفاصل وارد می‌کند.
آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن است و نیاز به مراقبت و درمان طولانی مدت دارد. در صورت مشاهده علائم آرتریت روماتوئید، مهم است به پزشک خود مراجعه کرده و برنامه درمانی مناسب را برای کنترل التهاب و حفظ سلامتی مفاصلتان تعیین کنید.
علائم آرتروز زانو چیست؟
در اینجا به برخی از مهم ترین علائم آرتروز زانو اشاره می کنیم:
افزایش تدریجی درد
درد آرتروز زانو معمولاً به آرامی شروع می‌شود، اگرچه در برخی موارد می‌تواند به طور ناگهانی ظاهر شود.
در ابتدا، ممکن است هنگام صبح یا بعد از مدتی عدم فعالیت متوجه درد شوید.
همچنین فعالیت هایی وجود دارند که ممکن است حین انجام آنها اذیت شوید:
- بالا رفتن از پله
- هنگام نشستن و برخاستن
- راه رفتن روی یک سطح صاف
- مدتی نشستن
زانو درد که شما را از خواب بیدار می‌کند می تواند از علائم OA باشد.
برای افراد مبتلا به RA (آرتریت روماتوئید)، علائم اغلب در مفاصل کوچکتر شروع می شوند. آنها همچنین به احتمال زیاد متقارن هستند و هر دو طرف بدن را تحت تأثیر قرار می دهند. مفصل ممکن است گرم و قرمز باشد.
با آرتروز زانو، علائم ممکن است به سرعت پیشرفت کنند یا طی چندین سال ایجاد شوند که بسته به هر فرد متفاوت است. علائم می‌توانند بدتر شوند یا به مدت طولانی ثابت بمانند و روز به روز متفاوت باشند.
عواملی که ممکن است باعث بدتر شدن علائم شوند عبارتند از:
- هوای سرد
- استرس
- فعالیت بیش از حد
علائم آرتریت روماتوئید معمولاً طی چند هفته ظاهر می شوند، اما می توانند در عرض چند روز ایجاد یا بدتر شوند. هنگامی که فعالیت بیماری افزایش می یابد، شعله ور شدن (flare) می تواند رخ دهد. علائم آن متفاوت است و می تواند باعث تغییرات دارویی شود.
تورم یا حساسیت
آرتروز زانو گاهی اوقات می تواند باعث التهاب شود.
در صورت بروز آرتروز زانو، ممکن است علائم به این شکل باشند:
- تورم سخت، به دلیل تشکیل خارهای استخوانی (استئوفیت)
- تورم نرم، زیرا التهاب باعث جمع شدن مایع اضافی در اطراف مفصل می‌شود.
تورم ممکن است پس از یک دوره طولانی عدم تحرک، بیشتر قابل توجه باشد، مانند زمانی که برای اولین بار صبح از خواب بیدار می شوید.
تورم مفاصل در آرتریت روماتوئید شایع است، زیرا یک بیماری التهابی است.
افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند، مانند:
- تب
- خستگی
- احساس عمومی ناخوشی
سایر اندام‌های بدن که می توانند تحت تأثیر تغییرات التهابی قرار گیرند عبارتند از: چشم ها، قلب و ریه‌ها.
دلیل بروز این علائم این است که آرتریت روماتوئید یک بیماری سیستمیک است، به این معنی که کل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این در حالی است که آرتروز زانو (OA) فقط بر روی مفصل آسیب دیده تأثیر مستقیم دارد.
کمانش و قفل
با گذشت زمان، آسیب به مفصل می‌تواند باعث ناپایدار شدن ساختار زانو شود. این مسئله می تواند باعث ناپایداری یا کمانش شود.
آرتریت روماتوئید می‌تواند باعث آسیب به تاندون‌هایی شود که عضله را به استخوان پیوند می‌دهند و بر استواری و قدرت زانو تأثیر بگذارد.
خارهای استخوانی نیز می‌توانند با فرسایش غضروف و ساییده شدن استخوان‌ها به یکدیگر ایجاد شوند. این‌ها یک سطح ناهموار ایجاد می‌کنند که می‌توانند باعث چسبیدن یا قفل شدن مفصل شوند و خم شدن یا صاف شدن آن را سخت کنند.
صدای شکستن یا ترکیدن
هنگامی که زانوی خود را خم یا راست می‌کنید، ممکن است احساس ساییدن کنید یا صداهای ترک خوردگی یا ترکیدن را بشنوید. پزشکان به این حالت کرپیتوس می‌گویند.
این علائم زمانی رخ می‌دهد که شما مقداری از غضروفی را که به حرکات صاف کمک می‌کند، از دست داده باشید. هم آرتروز و هم آرتریت روماتوئید می‌توانند منجر به آسیب غضروف شوند.
هنگامی که غضروف آسیب می‌بیند، سطوح ناهموار و خار استخوان ایجاد می‌شود. همانطور که مفاصل خود را حرکت می‌دهید، این نواحی نامنظم به یکدیگر ساییده می‌شوند.
دامنه حرکتی ضعیف
تغییرات استخوانی و غضروفی که با آرتروز زانو یا پس از آسیب دیدگی زانو رخ می‌دهند، می‌توانند حرکت صاف مفاصل زانو را سخت کند. حرکت دادن زانو برای راه رفتن، ایستادن و انجام سایر حرکات روزمره ممکن است سخت شود.
به دلیل درد و تورم ایجاد شده در اثر آرتریت روماتوئید، ممکن است برای افراد مبتلا به این بیماری، خم و راست شدن زانو یا راه رفتن سخت باشد. آسیب به مفصل نیز می‌تواند بر تحرک تأثیر بگذارد.
با گذشت زمان، ممکن است به عصا یا واکر نیاز داشته باشید تا به شما کمک کند تعادل و تحرک داشته باشید.
از دست دادن فضای مفصل
برخی از اثرات آرتروز بر روی زانو مشخص نیستند. ابزارهای تشخیصی مانند اشعه ایکس زانو می‌توانند به تشخیص آسیب‌های داخلی کمک کنند.
غضروف به طور معمول فضایی را در اطراف استخوان‌ها اشغال می‌کند، جایی که مفصل را محافظت می‌کند. تصویر اشعه ایکس از زانو می تواند میزان آسیب غضروف را نشان دهد.
بدشکلی‌های زانو
ظاهر زانو می‌تواند در طول شعله ور شدن و با پیشرفت آسیب تغییر کند.
در آرتریت روماتوئید، تورم و قرمزی در هنگام شعله ور شدن شایع است. در دراز مدت، التهاب مداوم می تواند منجر به آسیب دائمی به غضروف و تاندون ها شود. این مسئله می‌تواند شکل و ظاهر زانو را تحت تأثیر قرار دهد.
با آرتروز زانو، ماهیچه‌های اطراف زانو ضعیف می‌شوند و در نتیجه ظاهری فرورفته ایجاد می‌نمایند. زانوها می‌توانند شروع به حرکت به سمت یکدیگر یا خم شدن به سمت بیرون کنند.
تغییر شکل زانو ممکن است گاهی به سختی قابل رویت باشد و گاهی شدید و ناتوان کننده به نظر برسد.
چه چیزی باعث آرتروز زانو می شود؟
شایع ترین علت آرتروز زانو افزایش سن است. تقریباً همه افراد در نهایت به درجاتی از آرتروز مبتلا می‌شوند. با این حال، عوامل متعددی خطر ابتلا به آرتروز را در سنین پایین افزایش می‌دهند.
- سن. با افزایش سن، توانایی غضروف برای بهبودی کاهش می‌یابد.
- وزن. وزن باعث افزایش فشار بر روی تمام مفاصل بخصوص زانوها می‌شود. هر نیم کیلو (تقریباً) اضافه وزن، 1.8 کیلوگرم فشار اضافه به زانوهای شما وارد می‌کند.
- وراثت. شامل جهش‌های ژنتیکی است که ممکن است فرد را بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز زانو قرار دهد. همچنین ممکن است به دلیل ناهنجاری‌های ارثی در شکل استخوان‌هایی باشد که مفصل زانو را احاطه کرده‌اند.
- جنسیت. احتمال ابتلا به آرتروز زانو در زنان ۵۵ ساله و بالاتر بیشتر از مردان است.
آسیب‌های استرس مکرر
معمولاً به شغل فرد بستگی دارد. افرادی که مشاغل آنها شامل فعالیت‌هایی است که می‌تواند به مفصل فشار وارد کند، مانند زانو زدن، اسکات زدن، یا بلند کردن وزنه‌های سنگین (25 کیلویی یا بیشتر)، به دلیل فشار مداوم روی مفصل، احتمال بیشتری دارد که به آرتروز زانو مبتلا شوند.
ورزشکاری
ورزشکارانی که در فوتبال، تنیس یا دویدن طولانی مدت فعالیت می‌کنند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آرتروز زانو باشند. این بدان معناست که ورزشکاران باید اقدامات احتیاطی را برای جلوگیری از آسیب انجام دهند. با این حال، مهم است که توجه داشته باشید که ورزش متوسط منظم مفاصل را تقویت می‌کند و می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز را کاهش دهد. در واقع، ضعف عضلات اطراف زانو می تواند منجر به آرتروز زانو شود.
بیماری‌های دیگر
افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید، دومین نوع رایج آرتروز، نیز بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز زانو هستند. افراد مبتلا به برخی اختلالات متابولیک، مانند آهن اضافی یا هورمون رشد بیش از حد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آرتروز زانو هستند.
عوامل خطرناک آرتروز زانو کدامند؟
احتمال آرتروز زانو به زمینه ارثی بیماری در خانواده و افزایش سن بستگی دارد. بیمارانی که اضافه وزن دارند و کسانی که مفصل زانوی آنها ضربه خورده است نیز ممکن است ساییدگی زودرس غضروف را تجربه کنند.
چه درمان هایی برای آرتروز زانو ثابت شده‌اند؟
کاهش وزن
اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن ممکن است درد زانو را کاهش دهد و عملکرد را بهبود بخشد. بیشترین تأثیر را زمانی خواهد داشت که حداقل 5 تا 10 درصد وزن بدن خود را از دست بدهید.
ورزش کم برخورد منظم
ورزش‌های با کمترین برخورد، مانند دوچرخه‌سواری، قایقرانی، شنا، ایروبیک در آب، پیاده‌روی و تای چی، بهبود درد و عملکرد را نشان داده‌اند. این نوع فعالیت‌ها کمترین ضربه و فشار را به بدن و مفاصل وارد می‌کنند. از طرفی، فعالیت‌های با برخورد بالا (های ایمپکت) مانند دویدن و پریدن، باید اجتناب شود.
به عبارت دیگر، انجام ورزش‌های با کمترین برخورد می‌تواند بهبود درد را به همراه داشته باشد و عملکرد بدن را بهبود بخشد. در عین حال، فعالیت‌هایی که با ضربه و فشار زیادی همراه هستند، ممکن است منجر به تشدید درد و مشکلات مفصلی شوند. بنابراین، اجتناب از انجام فعالیت‌های با برخورد بالا مهم است تا مفاصل حفظ شده و آسیب جدیدی به آنها وارد نشود.
یک فیزیوتراپیست می تواند به طراحی برنامه ورزشی مناسب برای شما کمک کند.
داروها
برای علائم خفیف، داروهای موضعی اعمال شده روی زانو مانند ژل دیکلوفناک درد را تسکین می دهد و عوارض جانبی کمی دارد.
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن مؤثرترین داروهای خوراکی برای درمان آرتروز زانو هستند. برای اطمینان از استفاده ایمن، آنها باید تحت نظر پزشک مصرف شوند. قبل از شروع این داروها با پزشک خود صحبت کنید و از مصرف طولانی مدت مداوم خودداری نمایید.
تزریق استروئید به زانو می‌تواند روزها یا هفته‌ها برای برخی از افراد با علائم پیشرفته تر مفید باشد. تزریق مکرر می‌تواند به مرور زمان به مفصل زانو آسیب برساند.
برخی از شواهد نشان می‌دهند که داروهای تجویزی مانند دولوکستین ممکن است برای برخی افراد تأثیر کمی داشته باشد.
مخدرهایی مانند هیدروکودون و اکسی کدون توصیه نمی‌شوند.
جراحی
اگر علی‌رغم درمان و فیزیوتراپی درد و کم‌کاری دارید، شاید لازم باشد با پزشک خود در مورد تعویض کامل زانو مشورت کنید.
آیا درمان هایی وجود دارند که باید از آنها اجتناب کنم؟
درمان‌های زیادی برای آرتروز زانو ارائه شده‌اند که هیچ شواهدی مبنی بر تأثیر آنها وجود ندارد. این درمان‌ها اغلب گران هستند: کفی یا کفش‌های طبی خاص. گلوکزامین، کندرویتین و سایر مکمل‌ها؛ تزریق اسید هیالورونیک یا پلاسمای غنی از پلاکت؛ درمان با سلول‌های بنیادی؛ و جراحی‌های آرتروسکوپی شامل دبریدمان یا منیسکتومی جزئی.
سؤالات متداول
علائم آرتروز زانو چیست؟
علائم و نشانه های زیادی برای آرتروز زانو وجود دارند:
- صداهای غژغژ کردن، تیک تیک، ساییدن یا ضربه خوردن (کرپیتوس).
- مشکل در راه رفتن.
- درد مفاصل که بسته به آب و هوا تغییر می کند (بهتر یا بدتر می شود).
- سفتی مفصل.
- کمانش زانو.
- درد مفصل زانو که به کندی پیشرفت می کند یا دردی که به طور ناگهانی اتفاق می افتد.
برای آرتروز زانو چه کاری می توان انجام داد؟
درمان آرتروز زانو:
- تغییر در فعالیت‌هایی که ممکن است از شعله ور شدن درد و التهاب مفاصل جلوگیری کنند.
- فیزیوتراپی برای بهبود قدرت و دامنه حرکتی.
- کاهش وزن (در صورت نیاز) برای کاهش استرس وارد شده به مفصل.
- مهاربندی زانو برای ایجاد ثبات بیشتر در مفصل.
آیا پیاده روی برای آرتروز زانو مفید است؟
پیاده روی برای بسیاری از بیماران مبتلا به آرتروز زانو یک گزینه فوق العاده است، زیرا یک فعالیت کم برخورد می‌باشد که فشار بی‌موردی را به مفاصل وارد نمی‌کند. علاوه بر این، راه رفتن می‌تواند دامنه حرکتی زانو را افزایش دهد و از سفت شدن بیش از حد آن جلوگیری نماید.
آرتروز زانو معمولاً از چه سنی شروع می‌شود؟
بیشتر در بین افراد بین 40 تا 60 سال شروع می‌شود. در زنان شایع تر از مردان است. داروهایی وجود دارند که می‌توانند فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی را کاهش دهند و باعث بهبود درد و تورم مفاصل شوند.
آیا آرتروز زانو از بین می‌رود؟
هیچ درمانی برای آرتروز وجود ندارد، اما تعدادی درمان وجود دارند که ممکن است به تسکین درد و ناتوانی ناشی از آن کمک کنند.
علائم هشدار دهنده اولیه آرتروز زانو چیست؟
- درد در مفصل
- تورم و حساسیت مفاصل
- خشکی مفاصل به خصوص در صبح
- صدا یا احساس ساییدگی
- درد در مفصلی که قبلاً آسیب دیده است
- درد کشاله ران
- درد مفاصل متقارن
- درد یا سفتی در دست و پا
چگونه می‌توانم به طور طبیعی زانوهایم را تقویت کنم؟
ماهی سالمون، قزل آلا، روغن زیتون، آجیل، آووکادو و مکمل های حاوی امگا 3 با فرم DHA مصرف کنید. این‌ها محافظ های مفصلی هستند که می توانید از آنها استفاده نمایید. مکمل‌های حاوی ترکیبی از سولفات گلوکزامین و کندرویتین ممکن است از دو جهت کمک کنند: روان‌کاری را افزایش و التهاب (و در نتیجه درد) را کاهش دهند.
آیا آرتروز زانو با اشعه ایکس نشان داده می‌شود؟
به طور خاص، تصویربرداری با اشعه ایکس از مفصل مبتلا به آرتروز زانو، باریک شدن فضای بین استخوان‌های مفصل که در آن غضروف فرسوده شده است را نشان می‌دهد.
چگونه بفهمم درد زانوی من جدی است؟
در صورت مشاهده علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- نمی‌توانید وزن را روی زانوی خود تحمل کنید یا احساس کنید که زانوی شما ناپایدار است یا از کار می افتد.
- تورم زانو داشته باشید.
- نمی توانید زانوی خود را به طور کامل دراز یا خم کنید.
- تغییر شکل آشکاری را در پا یا زانوی خود مشاهده می کنید.
- علاوه بر قرمزی، تب داشته باشید.
اگر آرتروز زانو درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
آرتروز زانو می‌تواند منجر به کندرولیز (تجزیه غضروف) شود، که یک شکستگی کامل غضروف است و منجر به شل شدن مواد بافت مفصلی می‌شود. استئونکروز، که مرگ استخوان است، یکی دیگر از موارد احتمالی است. استرس یا آسیب مکرر می‌تواند باعث شکستگی‌های استرسی شود که شامل ترک‌های مویی در استخوان نزدیک مفصل آسیب دیده می‌باشد.
