با افزایش سن، خطر ابتلا به آرتروز بیشتر می‌شود. معمولا مچ پا، کمتر از سایز اعضای بدن دچار آرتروز می‌شود، اما آرتروز مچ پا می‌تواند تا حد زیادی بر کیفیت زندگی اثر بگذارد. آسیبی که در اثر بیماری آرتروز به مفاصل وارد می‌شود، باعث تورم، درد و ایجاد تغییراتی در ظاهر پا می‌شود. در این مقاله به بررسی علل و علائم آرتروز مچ پا و نیز روش‌های درمان آن پرداخته می‌شود.
آرتروز مچ پا چیست؟
آرتروز مچ پا به وجود می‌آید زمانی که غضروف مچ پا تخریب شده و مفصل مچ دچار آسیب می‌شود. غضروف، یک بافت صاف و اسفنجی است که در نقاط اتصال استخوان‌ها به یکدیگر قرار دارد و مفاصل را تشکیل می‌دهد. در واقع، غضروف‌ها به عنوان یک وسیله ضربه‌گیر عمل کرده و استخوان‌ها را در مفاصل محافظت می‌کنند. زمانی که غضروف‌ها تخریب می‌شوند، استخوان‌ها در نقطه مفصل به یکدیگر فرسوده می‌شوند و این باعث فرسایش استخوان‌ها می‌شود.
انواع آرتروز مچ پا
انواع اصلی آرتروز که می‌توانند مچ پا را تحت تاثیر قرار دهند، عبارتند از آرتروز، روماتیسم مفصلی و آرتروز پس از سانحه.
آرتروز
آرتروز که به عنوان آرتریت دژنراتیو یا فرسودگی نیز شناخته می‌شود، یک مشکل رایج در افراد میانسال است، اما ممکن است در جوانی هم رخ دهد.
در آرتروز غضروف موجود در مفاصل به تدریج از بین می‌رود. با از بین رفتن غضروف، از استخوان‌ها حفاظت نشده و انتهای استخوان‌ها به دلیل ساییده شدن زیاد، فرسوده می‌شود. در این بیماری در اثر سایش زیاد استخوان‌ها به یکدیگر، ممکن است استئوفیت یا خارهای استخوانی دردناکی ایجاد شود.
آرتروز به تدریج ایجاد شده و باعث درد و سفت شدن مفاصل می‌شود، همچنین این بیماری با گذشت زمان بدتر می‌شود.
روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یک بیماری مزمن است که مفاصل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما معمولا اول مفاصل مچ دست و پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری به صورت متقارن شکل می‌گیرد، یعنی معمولا مفاصل مشابهی را در دو طرف بدن به طور همزمان تحت تاثیر قرار می‌دهد.
روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است. در بیماری‌های خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود بدن حمله می‌کند. در بیماری روماتیسم مفصلی، سیستم ایمنی بدن به سینوویوم موجود در مفصل حمله کرده و باعث تورم مفاصل می‌شود. با مرور زمان، این بیماری علاوه بر سینوویوم، به رباط‌ها و تاندون‌ها نیز حمله می‌کند و باعث بدشکلی و از کارافتادگی شدید مفاصل می‌شود.
علت دقیق بیماری روماتیسم مفصلی مشخص نیست. با وجود این که روماتیسم مفصلی، یک بیماری ارثی نیست، اما محققان معتقد‌اند که برخی از افراد ژن‌هایی دارند که آن‌ها را برای ابتلا به این بیماری مستعد‌تر می‌کند. معمولا محرک‌های محیطی، مثل عفونت یا یک عامل بیرونی، می‌تواند باعث فعال شدن این نوع ژن‌ها شود. هنگامی که بدن در معرض این محرک‌ها قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی موادی تولید می‌کند که باعث آسیب رسیدن به مفاصل می‌شود.
آرتروز پس از سانحه
آرتروز پس از سانحه معمولا در اثر آسیب رسیدن به مچ پا ایجاد می‌شود. دررفتگی‌ها و شکستگی‌ها به ویژه اگر باعث آسیب رسیدن به مفاصل شده باشند، جز شایع‌ترین آسیب‌هایی هستند که به آرتروز منجر می‌شوند. آرتروز پس از سانحه، دقیقا مانند آرتروز، باعث از بین رفتن غضروف بین مفاصل می‌شود. ممکن است این نوع آرتروز سال‌ها بعد از سانحه و آسیب اولیه ایجاد شود.
مفاصل آسیب دیده، هفت برابر بیشتر از مفاصل سالم، به آرتروز مبتلا می‌شوند، حتی اگر آسیب وارد شده به کلی درمان شده باشد. بدن ممکن است در اثر یک حادثه، هورمون‌هایی را ترشح کند که باعث آسیب دیدن سلول‌های غضروفی شوند.
علائم آرتروز مچ پا
در آرتروز مچ پا، فرد احساس می‌کند که باید مچ پا را گرم نگه دارد. در این بیماری مفصل مچ پا سفت و متورم می‌شود. همچنین مفصلی که به آرتروز دچار است، قادر به تحمل وزن و فشار نیست و در صورت وارد شدن فشار، به مچ پا، مفصل تا چند روز دردناک و متورم خواهد بود. این بیماری کیفیت زندگی را پایین می‌آورد، زیرا درد مچ پا در هنگام راه رفتن، طاقت فرسا خواهد بود.
با وجود این بیماری، حرکات شدید، مانند دویدن یا تنیس بازی‌کردن، کاملا غیر ممکن می‌شود. در این بیماری مچ‌پا سفت و دردناک می‌شود. آرتروز مفصل تالوکالکانئال نیز یک بیماری شایع است. در مراحل پیشرفته آرتروز، مچ‌پا به شدت سفت و دردناک می‌شود. در این صورت بهتر است که مفصل آسیب دیده با یک پروتز مچ پا، جایگزین شود. این کار به بیماران مبتلا به آرتروز شدید، کمک می‌کند تا بتوانند در زندگی روزمره خود تحرک کافی داشته باشند.
علل آرتروز مچ پا
هیچ دلیل واحدی برای آرتروز وجود ندارد. عوامل زیر می‌توانند احتمال ابتلا به آرتروز را افزایش دهند:
- سن: آرتروز ممکن است در هر زمانی ایجاد شود، اما احتمال بروز آن با افزایش سن، زیاد می‌شود.
- چاقی: اضافه وزن به مچ پا فشار زیادی وارد می‌کند. همچنین سلول‌های چربی، مولکول‌های را تولید می‌کنند که باعث بدتر شدن آرتروز می‌شود.
- صدمات: هر گونه آسیب به مچ پا، حتی آسیبی که سال‌ها پیش اتفاق افتاده باشد، می‌تواند منجر به آرتروز شود.
- فشار مکرر: فشار زیاد روی مچ پا در مدت زمان طولانی می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد.
- ژنتیک: افرادی که در خانواده خود سابقه آرتروز را دارند، بیشتر در معرض ابتلا هستند.
- شکل مفصل: اگر دچار ناهنجاری مفصلی هستید، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتروز قرار دارید.
تشخیص آرتروز مچ پا
پزشک از شما سوالاتی، درباره وضعیت کلی سلامتی، سابقه خانوادگی و دارو‌هایی که مصرف می‌کنید، می‌پرسد. پزشک ساق و مچ پای شما را معاینه می‌کند تا وجود هرگونه تورم یا حساسیت را تشخیص دهد. همچنین پزشک از شما درباره آسیب‌هایی که در گذشته به مچ پای شما وارد شده، سوال می‌پرسد. اگر در گذشته آسیبی به مچ پای شما وارد شده، پزشک سوالاتی درباره زمان و چگونگی وقوع آسیب می‌پرسد. همچنین پزشک کفش‌های شما را بررسی می‌کند تا مشخص شود که کفش‌های شما مناسب هستند یا خیر و اینکه به خوبی از مچ پا محافظت می‌کنند یا خیر.
برخی از آزمایشات ممکن است به پزشک کمک کند تا وضعیت شما را بهتر تشخیص دهد. این آزمایشات عبارتند از:
- تصویربرداری با اشعه ایکس
- MRI
- سی تی اسکن
درمان آرتروز مچ پا
هیچ روش درمانی برای آرتروز وجود ندارد، اما روش‌هایی هستند که درد و ناراحتی ناشی از آرتروز را کاهش داده و پیشرفت بیماری را کند می‌کنند. درمان‌های آرتروز معمولا روش‌های غیر جراحی هستند. پزشک ممکن است روش‌های درمانی مختلفی را به شما توصیه کند.
تغییر سبک زندگی
ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی، می‌تواند به کاهش درد ناشی از آرتروز و کاهش سرعت پیشرفت بیماری کمک کند. این تغییرات عبارتند از:
- به حداقل رساندن فعالیت‌هایی که باعث تشدید بیماری می‌شوند.
- برای کاهش فشار روی پا و مچ پا، از فعالیت‌های پرتحرک (مانند دویدن یا تنیس) اجتناب کرده به فعالیت‌های کم‌تحرک‌تر (مانند شنا یا دوچرخه‌سواری) بپردازید.
- کاهش وزن باعث کاهش فشار وارده بر مچ پا شده و در نتیجه درد را کاهش می‌دهد.
داروها
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، می‌توانند به کاهش تورم و تسکین درد کمک کنند. علاوه بر این‌ها، می‌توان از تزریق کورتیزون به مفصل‌ها، برای کاهش التهاب استفاده کرد. اگرچه تزریق کورتیزون می‌تواند درد را تسکین دهد و التهاب را کاهش دهد، اما اثرات آن موقتی است.
فیزیوتراپی
انجام تمرینات خاصی می‌تواند به افزایش دامنه حرکتی و انعطاف پذیری شما کمک کند و همچنین در تقویت عضلات پا و مچ پا نیز موثر خواهد بود. پزشک یا فیزیوتراپیست، می‌توانند یک برنام ورزشی متناسب با شرایط شما، برایتان طراحی کنند.
فیزیوتراپی در بیشتر موارد باعث کاهش فشار روی مفاصل می‌شود، اما گاهی اوقات باعث افزایش درد مفاصل می‌شود. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که حرکت باعث افزایش اصطکاک بین استخوان‌ها شود. اگر درد شما با فیزیوتراپی بیشتر می‌شود، پزشک فیزیوتراپی را متوقف خواهد کرد.
برخی از ورزش‌هایی که ممکن است برای آرتروز مچ پا مفید باشند عبارتند از:
کشش آشیل
- رو به روی دیوار بایستید و کف دست‌های خود را روی دیوار قرار دهید.
- یک پا را کمی جلوتر از پای دیگر قرار دهید.
- به جلو خم شوید و پاشنه‌های خود را روی زمین نگه دارید.
- کشش را در تاندون آشیل و پشت ساق پای خود احساس کنید.
- ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید.
- این تمرین را سه بار برای هر پا انجام دهید.
کشش انگشت شست پا
- یک کش لاستیکی ضخیم دور انگشتان شست پا قرار دهید.
- با کمک عضلات خون سعی کنید انگشتان شست را از هم دور کنید.
- ۵ ثانیه در این وضعیت بمانید.
- این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.
حلقه کردن انگشت پا
این تمرین شامل برداشتن تیله با انگشتان پا است. انجام این ورزش، دامنه حرکتی شما را گسترش می‌دهد.
استفاده از قوزک بند طبی
استفاده از بریس مانند ارتز مچ پا (AFO) ممکن است به بهبود تحرک کمک کند. علاوه بر این، پوشیدن کفش‌های سفارشی که دارای ارتز و کفی مخصوص هستند، به کاهش فشار وارده به مچ پا و نیز کاهش درد کمک می‌کند.. استفاده از کفش مناسبی که به خوبی از مچ پا حمایت می‌کند، می‌تواند باعث کاهش فشار و کاهش درد شود.
تزریق استروئید
تزریق استروئید یک روش کم تهاجمی است که می‌تواند موجب کاهش موقت درد التهابی مفصل شود. این روش درمانی دارای دو هدف است. هدف اول، استفاده از این روش به عنوان یک روش تشخیصی است تا بتوان مشخص کرد که آیا درد مرتبط با مفصل است یا خیر. هدف دوم، استفاده از این روش برای کاهش درد و التهاب ناشی از آرتروز است.
جراحی
اگر درد آنقدر شدید است که باعث ناتوانی شما شده‌است و هیچ یک از درمانی‌های دیگر نتیجه بخش نبوده‌اند، پزشک جراحی را توصیه می‌کند. نوع جراحی به نوع و محل آرتروز و میزان تأثیر بیماری بر روی مفاصل بستگی دارد. در برخی موارد، پزشک ممکن است بیش از یک نوع جراحی را توصیه کند.
در بیشتر موارد، جراحی درد آرتروز را تسکین می‌دهد و انجام فعالیت‌های روزانه را آسان می‌کند. بهبودی کامل ممکن است بسته ب شرایط و شدت آرتروز، ۴ تا ۹ ماه طول بکشد.
برخی از روش‌های جراحی برای درمان آرتروز مچ پا عبارتند از:
- دبریدمان آرتروسکوپی. این جراحی معمولا در مراحل اولیه آرتروز مفید است. دبریدمان (پاکسازی) روشی برای برداشتن غضروف آسیب دیده، بافت سینوویال ملتهب و خارهای استخوانی اطراف مفصل است.
- آرترودز (فیوژن). در جراحی آرترودزیس استخوان‌ها به یکدیگر متصل می‌شوند و در واقع از دو یا چند استخوان، یک استخوان پیوسته ساخته می‌شود. در این روش با محدود کردن حرکت در مفصل آسیب دیده، درد کاهش می‌یابد.
- تعویض کامل مچ پا (آرتروپلاستی). در جایگزینی کامل مچ پا، پزشک غضروف و استخوان آسیب دیده را برمی‌دارد و سپس سطوح مفصل فلزی یا پلاستیکی جدیدی را برای بازیابی عملکرد مفصل در محل مچ پا قرار می‌دهد.
سؤالات متداول
آرتروز مچ پا چه احساسی را ایجاد می‌کند؟
این عارضه باعث کاهش دامنه حرکتی مچ پا شده و فرد در هنگام حرکت دادن مچ پا درد خواهد داشت.
آرتروز مچ پا چگونه درمان می‌شود؟
روش‌های درمان آرتروز پا و مچ پا عبارتند از:
- اصلاح فعالیت‌ها
- استفاده از بریس
- تزریق کورتیکواستروئید به مفاصل مچ پا
- مصرف داروهای مسکن و ضد التهاب
- فیزیوتراپی
چه عواملی باعث آرتروز مچ پا می‌شود؟
در صورت تحلیل رفتن غضروف مچ‌پا، آرتروز ایجاد می‌شود. این اتفاق ممکن است در اثر یک حادثه مثل تصادف رانندگی، یک بیماری خود ایمنی مثل روماتیسم مفصلی یا یک نوع عفونت، رخ دهد.
آیا علائم آرتروز مچ پا به طور مکرر ظاهر می‌شوند؟
در بیشتر موارد علائم، در مرور زمان ظاهر و ناپدید می‌شوند و به طور کلی علائم آرتروز با گذشت زمان بدتر می‌شود.. در صورت عدم درمان، آرتروز مچ پا می‌تواند مانع حرکت شود.
آیا پیاده روی برای آرتروز مچ پا مفید است؟
پیاده روی برای افراد مبتلا به آرتروز توصیه می‌شود زیرا یک ورزش کم تحرک است، به انعطاف پذیری مفاصل کمک می‌کند، به سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند و خطر پوکی استخوان را کاهش می‌دهد.
آیا آرتروز مچ پا قابل درمان است؟
متاسفانه آرتروز مچ پا قابل درمان نیست. اما می‌توان با روش‌های درمانی مختلف، درد و علائم آن را کاهش داد.
آرتروز مچ پا در چه سنی ایجاد می‌شود؟
این بیماری بیشتر در سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی، ایجاد می‌شود.
آیا آرتریت مچ پا شایع است؟
آرتروز مچ پا فقط در ۱ درصد افراد، آن هم به دلیل حادثه‌ای مانند تصادف رانندگی، شکستگی یا دررفتگی، در گذشته، ایجاد می‌شود.
