زنان بیش از مردان به کمردرد و مشکلات ناشی از آن مبتلا میشوند. بهمرور زمان این درد در زنان به دردی مزمن تبدیل میگردد. دیگر مشکلات و بیماریهای ناشی از کمردرد در بیشتر موارد در دوران یائسگی (۵۰ سال به بالا) رخ میدهند. اولین اقدام برای درمان کمردرد در زنان، استفاده از روشهای درمان خانگی است. درصورتیکه علائم درد ظرف مدت ۴ تا ۵ روز بهبود پیدا نکنند، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک معالج باتوجه به علت کمردرد و سوابق پزشکی بیمار بهترین روش درمانی را پیشنهاد میکند.
علت کمردرد در زنان چیست؟
بروز کمردرد در زنان دلایل زیادی دارد؛ از جمله آسیبدیدگی و مسائل و بیماریهای زنان. از رایجترین دلایل این عارضه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سندرم پیریفورمیس
سندرم پیریفورمیس به دردی اشاره دارد که ناشی از گرفتگی و اسپاسم عضله پیریفورمیس در قسمت انتهایی باسن رخ میدهد. این بیماری به خصوص در زنان به دلیل تغییرات هورمونی و تغییرات لگنی در دوران بارداری، بیشتر از مردان رخ میدهد.
علائم
سندروم پیریفورمیس باعث کشیدگی و تحریک عصب سیاتیک میشود و دردی شبیه به درد سیاتیک دارد.
- درد شدید در باسن و محدوده لگن که با حرکت لگن شدیدتر میشود.
- داشتن درد در هنگام بیرون آمدن از تختخواب
- ناتوانی در نشستن برای مدت طولانی
- دردی که به پشت رانها و ساق پا سرایت میکند.
این علائم معمولاً زمانی که بر روی کمر خود دراز میکشید، بهتر میشوند.
اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک
به درد مفصل ساکروایلیاک که قسمت پایینی ستون فقرات را به لگن متصل میکند، اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک یا ساکروایلییت گفته میشود. اختلالات این مفصل، از رایجترین علل بروز کمردرد به حساب میآید.
به طور معمول سطح مفصل ساکروایلیاک در زنان در مقایسه با مردان کوچکتر است. به همین دلیل، فشار بیشتری به آن وارد میشود. علاوهبراین، استخوان ساکروم در زنان پهنتر و ناصاف است، انحنای کمتری دارد و بیشتر به سمت عقب خم شده است. این مسئله باعث اختلال در مفصل ساکروایلیاک میشود. این عامل و چندین عامل تشریحی دیگر، خطر انحراف این مفصل را بهخصوص در زنان جوان افزایش میدهند.
علائم
اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک نیز دردی مانند درد سیاتیک دارد. برخی از رایجترین علائم این عارضه به شرح زیر است:
- درد قسمت پایینی کمر
- درد و کوفتگی در باسن که ممکن است در برخی شرایط به دردی شدید و ناگهانی تبدیل شود.
- درد شدید، برنده و ناگهانی در رانها که به طور معمول از زانو پایینتر نمیرود.
درد مفصل ساکروایلیاک به طور معمول در زمان نشستن، درازکشیدن بر روی سمت آسیبدیده و بالارفتن از پلهها تشدید میشود.
آرتروز ستون فقرات
آرتروز مفاصل فاست (مفاصلی که مهرهها را به هم متصل میکنند) در زنان رایج است و خطر ابتلا به آن با افزایش سن و چاقی افزایش مییابد. آرتروز ستون فقرات باعث شکستهشدن غضروف فیبری مفاصل فاست میشود. بدون وجود این غضروفها، استخوانها بر رویهم ساییده شده و باعث بروز درد میشوند.
علائم
آرتروز قسمت پایینی کمر باعث موارد زیر میشود:
- درد در قسمت بالایی یا پایینی کمر، قسمت بالایی رانها، باسن
- خشکی و درد کمر در صبح
- دردهای شدید و ناگهانی
گاهی ممکن است درد در یک سمت کمر رخ دهد، با اعمال فشار خارجی شدیدتر شده و زمانی که ستون فقرات را به سمت جلو خم نمایید، کاهش یابد.
قاعدگی
درد قسمت پایینی کمر در دوران قاعدگی دردی عضلانی است و به دلیل تغییرات هورمونی رخ میدهد. پروستاگلاندینها (هورمونهایی که در طول چرخه قاعدگی با تحریک انقباضات دیواره رحم باعث ریزش آن میشوند.) میتوانند بر عضلات پایین کمر تأثیر بگذارند. زیاد بودن شدت پروستاگلاندینها، باعث دیسمنوره یا قاعدگی دردناک میگردد. انقباض شدید دیواره رحم میتواند منجر به درد قسمت پایین کمر شود. دردی که از ناحیه شکمی شروع شده و تا پایین کمر سرایت میکند.
اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو
به لیزخوردن یکی از مهرههای ستون فقرات بر روی مهره زیرین خود که بر اثر انحطاط رخ میدهد، اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو گفته میشود. بروز این عارضه در دوران یائسگی رایجتر میباشد؛ چرا که در این دوران سطح استروژن کاهش مییابد. با پایینرفتن سطح استروژن روند انحطاط مهرهها شدیدتر شده و رباطهایی که آنها را بر روی یکدیگر نگه میدارند شل میشوند، در نتیجه ستون فقرات ثبات خود را از دست میدهد.
علائم
از علائم اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد در قسمت پایینی کمر که به پاها نیز سرایت میکند.
- لنگش نوروژنیک (دردگرفتن پا در هنگام راهرفتن) در زمانی که نخاع فشار وارد شود.
به طور معمول زمانی که به سمت جلو خم میشوید، درد کاهش پیدا میکند.
کوکسیدینیا (درد استخوان دنبالچه)
درد قسمت انتهایی ستون فقرات یا همان استخوان دنبالچه در بیشتر موارد به دلیل آسیبدیدگی و تروما رخ میدهد. بروز این عارضه در زنان به دلیل تفاوت شکل، زاویه لگن، تغییرات و آسیبدیدگیهای ناشی از زایمان بیشتر میباشد.
علائم
وظیفه استخوان دنبالچه تحمل وزن بدن در هنگام نشستن است. زمانی که این استخوان آسیب ببیند، در موارد زیر باعث بروز درد خواهد شد.
- نشستن
- تکیهدادن به عقب در هنگام نشستن
- نشستن بر سطوح سخت و سفت
- ایستادن بعد از مدتی نشستن
اندومتریوز
اندومتریوز یک اختلال و بیماری زنانه است. در این عارضه بافت رحم در خارج از آن رشد میکند.
علائم
- قاعدگی دردناک که با دردی شدید در لگن و قسمت پایینی شکم همراه است.
- درد در ناحیه تناسلی
- درد در قسمت پایینی کمر بهخصوص در دوران قاعدگی
عفونت و التهاب لگن
عفونت لگن همیشه دارای علائم نمیباشد؛ اما در صورت ابتلا ممکن است در ناحیه شکم احساس درد داشته باشید. علائم بیماری التهاب لگن شامل درد در قسمت پایینی شکم و کمر میشود.
در عفونت مجاری ادراری زمانی که عفونت وارد کلیهها شود، بیمار درد شدیدی را در قسمت پایینی کمر و قسمتهای تناسلی احساس خواهد کرد. علاوهبراین، کمردرد با تب و استفراغ همراه خواهد بود. قسمتهای بالایی مجاری ادراری زمانی عفونت میکنند که عفونت قسمتهای پایینی درمان نشده و یا به آنتیبیوتیکها واکنش نشان ندهد.
شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان
با کاهشیافتن تراکم استخوانها، بیشازپیش در معرض شکستگی قرار میگیرند که این عارضه پوکیاستخوان نام دارد. پوکیاستخوان زمانی رخ میدهد که میزان انحطاط و ازبینرفتن استخوانها بیش از میزان تولید آنها باشد. زنان در دوران یائسگی ۴ برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به پوکیاستخوان قرار دارند. این تفاوت میتواند به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن، ازدستدادن استخوانها در دوران جوانی و انحطاط استخوانها با سرعت بالاتر باشد.
علائم
پوکیاستخوان میتواند بهتنهایی باعث درد استخوانها شود. اما در بیشتر موارد باعث شکستگی فشاری در مهرهها و در نتیجه درد شدیدی در قسمت پایینی کمر خواهد شد. از علائم شکستگی فشاری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد شدید در قسمت میانی کمر یا نواحی بین قسمت میانی تا قسمت پایینی کمر
- درد ممکن است به قسمتهای جلویی بدن سرایت کرده و با مشکلات قلبی یا ریوی اشتباه گرفته شود.
بارداری
داشتن کمردرد در طول دوران بارداری رایج میباشد چرا که مرکز ثقل بدن جابهجا شده، وزن اضافه میکنید و هورمونها در راستای آمادهکردن بدن برای زایمان رباطها را شل و آزاد میکنند. در بیشتر زنان، کمردرد ناشی از بارداری در ماههای پنجم تا هفتم بارداری رخ میدهد؛ اما گاهی میتواند زودتر از این نیز بروز پیدا کند.
علائم
محل دقیق کمردرد ناشی از بارداری درست در زیر کمر تا استخوان دنبالچه است. همچنین میتوان در قسمت میانی کمر نیز دچار درد شد. در برخی موارد این درد ممکن است به پاها نیز سرایت کند.
دیگر دلایل بروز کمردرد در زنان
کمر درد دلایل دیگری هم دارد که برخی از رایجترین آنها به شرح زیر میباشد:
فشار عضلانی
تحتفشار قرارگرفتن عضلات و رباطها، یکی از اصلیترین دلایل ابتلا به کمردرد است. این عارضه میتواند در اثر موارد زیر رخ دهد:
- بلندکردن اجسام سنگین بهصورت پیاپی
- خمشدن و یا چرخیدن غیرصحیح
- حرکت شدید و ناگهانی
- کشش بیش از اندازه ماهیچه یا رباط
درصورتیکه به انجام حرکاتی که به عضلات کمر فشار وارد میکنند ادامه دهید ممکن است به اسپاسم عضلات کمر دچار شوید.
سیاتیک
درد سیاتیک عارضهای است که به دلیل آسیبدیدگی یا فشردهشدن عصب سیاتیک رخ میدهد. این عصب از قسمت پایینی ستون فقرات شروع شده و در باسن تا پاها ادامه پیدا میکند.
سیاتیک باعث دردی سوزاننده یا دردی شبیه به شوک در قسمت پایینی کمر میشود. این درد معمولاً در یکی از پاها بروز پیدا میکند. در موارد شدیدتر، ممکن است در پاها دچار بیحسی یا ضعف شوید.
درمانهای خانگی برای کمردرد در زنان
درصورتیکه کمردرد شما ناشی از مسائل مرتبط با قاعدگی یا فشار عضلانی باشد، میتواند با استفاده از درمانهای خانگی زیر به کاهش درد آن کمک نمایید.
- پد یا کیسههای آب گرم: با قراردادن پدهای گرمایی در کمر گردش خون در این ناحیه تقویت شده و مواد مغذی و اکسیژن بیشتری به عضلات کمر وارد میشود.
- دوش آب گرم: دوش آب گرم به بهبود گردش خون، کاهش درد و خشکی ماهیچهها کمک میکند.
- مسکنهایی که بدون نسخه به فروش میرسند: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و آسپرین به کاهش درد کمر و دیگر دردهای مرتبط با پریودی کمک میکنند.
- ورزشکردن: داشتن فعالیت به بهبود گردش خون و کاهش تنش عضلانی کمک میکند.
- کشش آرام: کشش آرام و مداوم عضلات کمر، درد آن را کاهش داده و از بروز مجدد آن جلوگیری میکند.
- استفاده از کمپرس یخ: درصورتیکه کمردرد شما ناشی از فشار عضلانی یا آسیبدیدگی باشد میتوان با استفاده از کمپرس یخ التهاب، درد و کبودی آن را کاهش داد. برای گرفتن نتیجه بهتر توصیه میشود در ۴۸ ساعت اولیه بعد از آسیبدیدگی یا گرفتگی عضلات از کمپرس یخ استفاده نمایید.
- بالش: قراردادن یک بالش بین دو زانو درصورتیکه به پهلو میخوابید و یا در زیر زانوها درصورتیکه بر روی کمر میخوابید به کاهش درد کمر کمک میکند.
- داشتن تکیهگاه مناسب کمر: داشتن صندلی که به طور کامل کمر را دربرگرفته و از آن محافظت میکند، باعث کاهش درد کمر در هنگام نشستن میشود.
چه زمانی باید در خصوص کمردرد به پزشک مراجعه نمود؟
کمردرد به طور معمول با استراحت و استفاده از داروهای مسکن برطرف میشود. اما در صورت برطرفنشدن میتواند نشانه بیماریهای جدیتری باشد.
در صورت بروز موارد زیر به پزشک مراجعه نمایید:
- دردی که باگذشت یک هفته از درمان خانگی کاهش پیدا نکرده است.
- احساس مورمورشدن، بیحسی، ضعف و درد در باسن و پاها
- درد و اسپاسم شدید عضلات که زندگی روزمره شمارا مختل نماید.
- درد، کاهش وزن، ناتوانی در کنترل مدفوع و ادرار و دیگر علائم و مشکلات بدون دلیل
تشخیص علت کمردرد در زنان
پزشک شما را معاینه کرده و در خصوص علائمی که دارید، سؤالاتی میپرسد. برای بررسی شکستگی یا هرگونه مشکلات مربوط به استخوانها ممکن است برای شما عکسبرداری تجویز نماید. این عکسها و معاینات به پزشک کمک میکند تا تصویر مهرهها، دیسکها، ماهیچهها، رباطها و تاندونها را بهخوبی ببیند.
آزمایشاتی که پزشک تجویز میکند به شرح زیر است:
- عکس اشعه ایکس از ستون فقرات که با استفاده از امواج اشعه ایکس از استخوانها عکس میگیرد.
- امآرآی که با استفاده از آهنربا و امواج رادیویی از استخوانها، ماهیچهها، تاندونها و دیگر بافتهای نرم عکس میگیرد.
- سیتیاسکن که با استفاده از اشعه ایکس و کامپیوتر، عکس سهبعدی از استخوانها و بافتهای نرم ایجاد میکند.
- الکترومیوگرافی برای چککردن عصبها و ماهیچهها و بررسی هرگونه نوروپاتی که میتواند باعث بیحسی و مورمورشدن پاها شود.
درمان کمردرد در زنان
درمان کمردرد به وابستگی به علت ایجادکننده درد دارد. در صورتی که درد در قسمت پایینی کمر رخ دهد، معمولاً با استراحت، کمپرس گرم یا سرد و مصرف داروهای مسکن بهبود مییابد. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به درمانهای تخصصی بیشتری باشد. اگر علائم شما ناشی از عفونت مجاری ادراری باشد، متخصص فیزیوتراپی شما را به پزشک زنان ارجاع خواهد داد. هر علت بروز کمردرد نیازمند درمان ویژهای است که براساس آن علت تعیین میشود.
برخی از روشهای درمانی کمردرد به شرح زیر هستند:
دارو
پزشک برای کاهش درد داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و دیگر انواع مسکنها را تجویز مینماید. برخی از این داروها ماهیچهها را ریلکس کرده و اسپاسم آنها جلوگیری میکند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی باعث تقویت عضلات شده، به همین دلیل میتوانند محافظت بیشتری از ستون فقرات داشته باشند. علاوهبراین، با افزایش انعطافپذیری از آسیبدیدگیهای بیشتر جلوگیری میکند.
ماساژ تراپی
ماساژ تراپی میتواند به رفع گرفتگی عضلانی، کاهش درد و بهبود حالت بدن کمک کند. بسته به علت درد ممکن است به دستکاری استئوپاتیک و یا تغییرات کایروپراکتیک نیاز داشته باشید. علاوهبراین، ماساژ تراپی به کاهش درد کمر نیز کمک میکند.
تزریقات
در این روش، پزشک به کمک سرنگ دارو را بهصورت مستقیم به قسمتهایی که باعث بروز درد میشوند تزریق میکند. تزریق استروئید به کاهش درد و التهابات کمک مینماید.
جراحی
برای درمان برخی از بیماریها و آسیبدیدگیها به جراحی نیاز است. برای درمان کمردرد، چندین روش جراحی وجود دارد که شامل بسیاری از تکنیکهای نیمه تهاجمی میشود.
ممکن است پزشک در موارد زیر جراحی پیشنهاد کند:
- آرتروز ممکن است باعث رشد غیرعادی استخوانها در ستون فقرات شود که به آن خار استخوان میگویند. این استخوان اضافه فضای لازم برای عبور عصبها را کوچک کرده و اشغال مینماید.
- دیسک بیرونزده ممکن است بیش از اندازه به نخاع نزدیک شود. این عارضه باعث درد شده و عملکرد عصبها را مختل مینماید.
- تومور ستون فقرات
- اضافهوزن
پیشگیری از کمردرد در زنان
شما نمیتوانید از کمردرد ناشی از بیماریها و مشکلات ساختاری جلوگیری کنید؛ اما میتوانید از کمر دردهای ناشی از آسیبدیدگی جلوگیری نمایید. برای کاهش ریسک آسیبدیدگی کمر باید موارد زیر را رعایت کنید:
- رسیدن به وزن مناسب: اضافهوزن فشار زیادی به مهرهها و دیسکها وارد میکند.
- تقویت عضلات شکمی: پیلاتس و دیگر برنامههای ورزشی باعث تقویت عضلات هسته درونی بدن شده و از ستون فقرات محافظت مینمایند.
- داشتن حالت بدن صحیح
- مراقبت از خود در طول دوران بارداری
- فشار واردنکردن به خود در زمان انجام کارهای خانه
زنان در طول زندگی مسئولیت و وظایف زیادی را بر دوش میکشند به همین دلیل باید بهخوبی از خود مراقبت نموده و سلامت خود را در اولویت قرار دهند.
سؤالات متداول
سریعترین روش برای کاهش کمردرد در زنان چیست؟
ورزشکردن و استفاده از داروها یکی از مؤثرترین و سریعترین روشها در کاهش درد کمر محسوب میشوند.
کدام دارو برای کاهش کمردرد در زنان مناسبتر است؟
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن به کاهش درد کمر کمک میکنند. این داروها را فقط بر طبق دستور پزشک مصرف نمایید.
چه زمانی کمردرد در زنان خطرناک و جدی محسوب میشود؟
درصورتیکه کمردرد با یکی از علائمی که در ادامه به آن اشاره میشود همراه بود به پزشک مراجعه نمایید چرا که ممکن است با مشکل جدیتری سروکار داشته باشید. تیرکشیدن و درد شدید و ناگهانی، درد و ناراحتی، ضعف یا بیحسی، ازدستدادن کنترل ادرار و تب بالا.
چه ورزشی برای کاهش درد قسمت پایینی کمر در زنان مناسب است؟
پیادهروی، شناکردن و دوچرخهسواری به کاهش درد کمر کمک میکنند. این ورزشها را با مدتزمان کوتاه شروع کرده و بهمرور آن را افزایش دهید. درصورتیکه کمردرد دارید شناکردن را امتحان کنید، بهگونهای که آب به طور کامل کمر را دربرگرفته و از آن محافظت نماید.
مناسبترین پوزیشن برای خوابیدن در زمان داشتن کمردرد چیست؟
بر روی کمر خود دراز کشیده و یک بالش بر زیر زانوهای خود قرار دهید. برای برخی افراد خوابیدن بر روی کمر به کاهش کمردرد آنها کمک میکند. به طور کامل به روی کمر دراز کشیده و یک بالش بر زیر زانوهای خود قرار دهید. در این حالت ستون فقرات حالت طبیعی دارد. قراردادن بالش از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که قوس و انحنای کمر را حفظ میکند.
آیا خوابیدن بر روی پهلو باعث بروز کمردرد در زنان میشود؟
خوابیدن بر روی پهلو یک روش عالی برای کاهش کمردرد است. اگرچه در برخی موارد این پوزیشن فشار زیادی را به قسمت پایینی ستون فقرات و لگن وارد میکند چرا که باعث میشود پایی که در بالا قرار گرفته حالت شیبدار به خود بگیرد. افرادی که به پهلو میخوابند برای محافظت از پای بالایی باید یک بالش بین دو زانوی خود قرار دهند.
رایجترین دلیل ابتلا به کمردرد در زنان چیست؟
آرتروز ستون فقرات و انحطاط مفاصل ستون فقرات از رایجترین علل بروز کمردرد در زنان میباشد.
چگونه میتوان فهمید که کمردرد مرتبط با مشکلات کلیوی است؟
درد کلیه شدیدتر و عمیقتر از کمردرد است و آن را در قسمت بالایی کمر احساس میکنید نه قسمت پایینی. بر خلاف کمردرد، کلیه درد در یک یا هر دو سمت بدن درست در زیر دندهها احساس میشود. این درد به طور معمول ثابت است.
آیا عفونت مجاری ادراری در زنان باعث کمردرد میشود؟
با رسیدن عفونت مجاری ادراری به کلیهها فرد دچار کمردرد شدید خواهد شد. در حالت کمردرد با دو علامت دیگر همراه است: تب و استفراغ. عفونت قسمتهای بالایی مجاری ادراری زمانی رخ میدهد که عفونت اولیه نادیده گرفته شده و یا به داروهای آنتیبیوتیک پاسخ ندهد.
چگونه میتوان فهمید که کمردرد زنان عضلانی است یا مربوط به مشکلات دیگر؟
درصورتیکه کمردرد به دستها، بازو، آرنج سرایت کند منشأ آن ستون فقرات گردنی میباشد؛ اما درصورتیکه درد کمر به پا و لگن سرایت نماید ناشی از مشکلات ستون فقرات است.
چه عواملی باعث درد در قسمت بالایی کمر در زنان میشود؟
قسمت بالایی کمر یا ستون فقرات قفسه سینه قسمتی است که از انتهای گردن شروع شده و تا زیر دندهها ادامه دارد. از علل بروز درد در قسمت بالایی کمر زنان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- حالت بدنی اشتباه. برای مثال خمکردن سر به سمت جلو در هنگام نشستن یا ایستادن باعث تغییر حالت و ناهماهنگی در ستون فقرات میشود.
- استفاده بیش از اندازه و فشار واردکردن به یک ماهیچه که به طور معمول ناشی از حرکات تکراری و یا بلندکردن اجسام سنگین به روش اشتباه است.
- آسیبدیدگی دیسک، ماهیچه یا رباط
- درد میوفیشال
- آرتروز