کلافگی، پریدن ناگهانی از خواب و کاهش کیفیت خواب از پیامدهای پرش عضلات هستند. پرش عضلانی در اندامها و بافتهای عضلانی مختلف اتفاق میافتد. شکم، پا، دست و حتی پشت پلک از قسمتهایی هستند که در معرض عارض پرش عضله قرار دارند. عوامل متعددی مثل بیماریهای زمینهای و سبک زندگی نادرست باعث پرش عضلات صورت، شکم و پا میشود. بهطورکلی دلایل متعددی بهدنبال سبک زندگی ناسالم در افراد باعث پرش عضلانی میشوند.
از دلایل شایع پرش عضله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ورزش و فعالیت بدنی: لاکتیک اسید حین ورزش کردن در عضلهها جمع میشود. پرش عضله ناشی از تجمع لاکتیک اسید عموماً بازوها، پاها و کمر را درگیر میکند؛
- استرس و اضطراب: مشکلات سلامت روان به علائم فراوانی دامن میزنند که بعضی از آنها نمود جسمی هم دارد. یکی از علائم استرس و اضطراب عارضهای است که غالباً با اصطلاح «تیک عصبی» از آن یاد میشود. پرش عضله ناشی از استرس و اضطراب میتواند در هر یک از عضلات بدن حس شود؛
- محرکها: زیادهروی در مصرف کافئین و محرکهای دیگر میتواند باعث پرش هر کدام از عضلات بدن شود؛
- کمبود مواد مغذی: مصرف نکردن بعضی از مواد مغذی به حد کافی موجب اسپاسم یا گرفتگی عضله، بهویژه عضلات پلک، ساق پا و دست میشود. کمبود ویتامین دی، ویتامین بی و کلسیم از جمله کمبودهای شایعی هستند که میتوانند علت پرش عضله باشند؛
- کاهش آب بدن: کاهش آب بدن یکی از دلایل انقباض و پرش عضله، بهویژه در عضلات بزرگتر بدن، مانند پا، بازو و بالاتنه است؛
- نیکوتین: مصرف سیگار و دخانیات دیگر، یکی از دلایل پرش عضله، بهویژه عضلههای پاست؛
- تحریک: تحریک پلک یا ناحیه سطحی چشم میتواند باعث اسپاسم عضلههای پلک یا ناحیه دور چشم شود؛
- واکنش شدید به داروهای خاص: اسپاسم عضله گاهی نتیجه واکنشهای شدید به داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها و قرص استروژن است. در این حالت پرش عضله در دست، بازو یا پا تجربه میشود؛
- عدمتعادل الکترولیتها: عدمتعادل الکترولیتها نیز میتواند علت پرش عضله باشد. عدمتعادل الکترولیتها میتواند پیامد تعریق شدید، ورزش سنگین یا از دست دادن مایعات در اثر استفراغ یا اسهال باشد و
- کمخوابی: کمخوابی بر میزان بعضی انتقالدهندههای عصبی خاص اثر میگذارد و درنتیجه به اسپاسم عضله دامن میزند.
دلایل شایع اسپاسم عضلانی معمولاً ابتلا به عارضههایی خفیف و کماهمیت است که به سادگی درمان و برطرف میشود.اگر فکر میکنید که مصرف دارو علت پرش عضله است، حتماً با پزشک معالجتان مشورت کنید تا دوز مصرف دارو را در صورت لزوم کم کنند یا داروی دیگری برایتان تجویز کنند. همچنین اگر احتمال میدهید که مشکلتان کمبود مواد مغذی باشد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید
دلایل احتمالی جدی
پرشی که با هیچ یک از دلایل شایع فوق توجیه نشود، می تواند نشان دهنده یک عارضه زمینه ای باشد. عارضه هایی که می تواند منجر به پرش عضلات شود عبارت است از:
گیر افتادگی عصب ستون فقرات
گیر افتادگی عصب ستون فقرات یا همان رادیکولوپاتی می تواند باعث پرش و اسپاسم عضلانی شود. علائم دیگر شامل سوزن سوزن شدن یا بی حسی در پا است.
فتق دیسک می تواند باعث گیر افتادگی عصب شود. زمانی که یک دیسک در ستون فقرات آسیب ببیند، امکان دارد ریشه عصب مرتبط را فشرده کند.
ALS
پرش عضلات می تواند نشانه یک عارضه نورولوژیکی تحلیل برنده به نام ALS باشد که عارضه ای نادر است.
ALS باعث زوال تدریجی عملکرد سلول عصبی فرد می شود.
سلول های عصبی یا نورون ها، عملکرد عضلات ارادی فرد را کنترل می کنند. زمانی که فعالیت نورون های یک فرد متوقف می شود، عضلات او دیگر قادر نخواهند بود فعالیت خود را به درستی انجام دهند. این امر منجر به موارد زیر می شود:
- ضعف عضلانی
- پرش عضلات
- تحلیل عضلانی
به مرور زمان، فرد مبتلا به ALS، قابلیت کنترل حرکات خود را از دست می دهد. این اتفاق می تواند راه رفتن، حرف زدن، خوردن و تنفس را برای او دشوار کند.
ام اس
به ندرت، پرش عضلات نشانه ام اس است. ام اس، یک عارضه تحلیل برنده است که سیستم عصبی مرکزی فرد را درگیر می کند.
یکی از علائم شایع ام اس، اسپاسم عضلانی است. در اسپاسم، عضلات سفت شده و به طور غیر ارادی منقبض می شوند.
سایر علائم ام اس عبارت اند از:
- خستگی
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن
- ضعف
- سرگیجه
- کاهش عملکرد جنسی
- اختلال راه رفتن
- مشکلات بینایی
لوپوس
پرش عضلات ممکن است تشانه لوپوس باشد، اگرچه این عارضه، شایع نیست.
لوپوس یک عارضه خود ایمنی طولانی مدت است که در آن، بدن فرد به اشتباه به بافت سالم حمله می کند.
گاهی لوپوس باعث التهاب دسته های عضلانی معین می شود. این التهاب، میوزیت نام دارد. پرش عضلات، یکی از نشانه های میوزیت است.
دیستروفی عضلانی
دیستروفی عضلانی به گروهی از بیماریهای ارثی گفته میشود که به مرور زمان به عضلهها آسیب میزند و آنها را ضعیف میکند. دیستروفی عضلانی باعث پرش عضلات صورت، گردن، مفصلهای ران و شانهها میشود
سندرم آیزاک
سندرم آیزاک بر عصبهای تحریککننده فیبرهای عضلانی اثر میگذارد و باعث پرش عضله مکرر میشود. اسپاسمهای عضلانی عموماً در عضلات بازو و پا حس میشود؛
بیماری مزمن کلیوی (CKD)
بیماری مزمن کلیوی تعادل مایعات و الکترولیتهای بدن را بههممیزند و در نتیجه اسپاسم و گرفتگی عضلهها شروع میشود؛
میوپاتی
این اختلال عصبی ـ عضلانی عملکرد فیبرهای عضلانی را مختل میکند و باعث گرفتگی، پرش و خشکی عضلات میشود؛
سندرم سروتونین
این عارضه زمانی بروز مییابد که مقدار زیادی از مادهای شیمیایی به نام سروتونین در بدن جمع شود. افزایش غلظت سروتونین غالباً پیامد مصرف داروهای خاص است و با علائم جدی متعدد دیگری مانند اسپاسم عضلانی همراه است
تشخیص علت پرش عضله
پزشک سؤالهایی را درباره پرش عضله از شما میپرسد تا علت اصلی پرش عضله را تشخیص بدهد؛ این سؤالات مرتبط با موضوعات زیر است:
- زمان شروع پرش عضله؛
- محل پرش عضله؛
- تعداد دفعات پرش عضله و فاصله بین آنها؛
- مدت زمانی که پرش عضله طول میکشد و
- دیگر علائم بروزیافته.
همچنین پزشک معاینه بالینی را انجام میدهد و پرونده پزشکیتان را بررسی میکند. حتماً پزشک را از دیگر بیماریهای فعلیتان مطلع کنید.اگر پزشک احتمال بدهد که پرش عضله ناشی از عارضهای جدی است، دستور میدهد که آزمایشهای تشخیصی خاصی مانند آزمایشهای زیر انجام شود:
- آزمایش خون برای ارزیابی میزان الکترولیتها و عملکرد تیروئید؛
- اسکن MRI؛
- سی تی اسکن و
- الکترومیوگرافی یا نوار عصب و عضله برای ارزیابی سلامت عضلات و سلولهای عصبی کنترلکنندهشان.
پزشک با توجه به نتایج آزمایشهای تشخیصی فوق میتواند علت پرش عضله را مشخص کند. پرش عضله مزمن و مداوم احتمالاً ناشی از ابتلا به یک بیماری زمینهای جدی است.بسیار مهم است که مشکل را هر چه سریعتر تشخیص بدهید و درمان کنید. مداخله زودهنگام غالباً موجب بهتر شدن پیشآگهی بلندمدت میشود و در مراحل اولیه امکان بهرهمندی از درمانهای بیشتر و سادهتری وجود دارد.
درمان پرش عضلات
درمان و پیشگیری از دلایل شایع پرش عضلات در خانه و به کمک تغییرات سبک زندگی آسان است. این تغییرات سبک زندگی عبارت اند از:
- رژیم غذایی سالم و متعادل تر
- مصرف مکمل های غذایی برای رفع کمبودها
- انجام تمرینات به صورت متعادل
- کاهش مصرف کافئین
- خواب کافی
- پرهیز یا مدیریت استرس به کمک یوگا یا مدیتیشن
- حفظ آب بدن
در صورتی که علت پرش عضلات، عارضه ای زمینه ای باشد، پزشک، یک برنامه درمانی را برای فرد طراحی خواهد کرد.