قفل شدن زانو زمانی اتفاق میافتد که پا در یک وضعیت گیر میکند و خم یا صاف کردن آن غیرممکن میگردد. قفل کردن زانو ممکن است تنها چند ثانیه ادامه داشته باشد و یا بیشتر طول بکشد. همه چیز به این بستگی دارد که علت قفل شدن زانو چیست.
در اغلب موارد میتوان زانوی قفل شده را در منزل و با استراحت، استفاده از یخ و مصرف ایبوپروفن درمان کرد. در صورتی که این روشها زانو را بهبود ندهند باید به پزشک مراجعه کرد. اگر به طور ناگهگانی زانوی شما قفل کند یا بسیار دردناک باشد و راه رفتن برایتان دشوار باشد باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. در برخی موارد ممکن است برای درمان زانوی قفل شده به جراحی یا دیگر درمانهای پزشکی نیاز داشته باشید.
قفل شدن زانو چیست؟
قفل شدن زانو به معنای گیر کردن زانو در یک وضعیت مشخص برای مدت کوتاهی است، بدون توجه به اینکه زانو خم شده باشد یا صاف باشد. در این وضعیت، حرکت دادن پا ممکن است دردناک باشد و احساس میکنید که زانویتان صقفل شدن زانو به معنای گیر کردن زانو در یک وضعیت مشخص برای مدت کوتاهی است، بدون توجه به اینکه زانو خم شده باشد یا صاف باشد. در این وضعیت، حرکت دادن پا ممکن است دردناک باشد و احساس میکنید که زانویتان صدا میدهد یا گیر کرده است، یا حین ایستادن ناگهان زانویتان خم میشود. قفل شدن زانو زمانی رخ میدهد که حرکت دادن زانو به دلیل دردناک بودن برای شما دشوار باشد.
مفصل زانو از استخوان، غضروف، تاندون و رباط تشکیل شده است. آسیب دیدن هر یک از این بخشها میتواند منجر به قفل کردن و بی ثباتی زانو شود. اما در اکثر موارد محتمل ترین علت قفل شدن زانو، مینیسک است. مینیسک بخشی از زانو است که از غضروف ساخته شده است.
دو نوع زانوی قفل شده وجود دارد. در یک حالت زانو واقعا قفل میشود و فرد دیگر نمیتواند زانوی خود را صاف کند. این وضعیت را قفل شدن واقعی زانو مینامند و معمولاً به دلیل آسیب دیدگی استخوانها یا غضروفهای داخل زانو ایجاد میشود. قفل کردن واقعی زانو زمانی اتفاق میافتد که مفصل زانو در جای خود قفل شود و فرد نتواند زانوی خود را حرکت دهد.
در حالت دیگر قفل کردن زانو، درد باعث اسپاسم عضلانی موقت میشود و زانوی فرد برای مدت کوتاهی قفل میشود. این وضعیت را قفل شدن کاذب زانو مینامند و معمولاً به دلیل آسیب دیدن نواحی اطراف زانو ایجاد میشود. مسائل دیگری نیز وجود دارند که ممکن است منجر به قفل کردن زانو شوند، از جمله ساییدگی و پارگی مفاصل.
علائم همراه با قفل کردن زانو چیست؟
بسته به نوع قفل شدن زانو، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
علائم قفل شدن واقعی زانو
از جمله علائم اولیه قفل کردن واقعی زانو ناتوانی فرد در صاف کردن زانو است. در برخی موارد فرد ممکن است درد بسیاری تجربه کند. همچنین فرد ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشد، از جمله:
- گرفتگی مزمن زانو
- مشکل در صاف کردن کامل زانو
- صدا دادن زانو
- وجود برآمدگی در سمت نرم مفصل زانو
- تجربه دوره ای درد و ورم
علائم قفل شدن کاذب زانو
درد نشانه اصلی قفل کردن کاذب زانو است. فرد ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کند:
- احساس قفل کردن کوتاه مدت زانو
- احساس گرفتگی در زانو
- احساس شلی یا بی ثباتی در زانو
دلایل قفل کردن زانو
قفل شدن زانو به دلایل مختلفی ممکن است اتفاق بیفتد. در ادامه مطلب برخی از این دلایل را مورد بررسی قرار دادهایم:
آسیب دیدگی رباط
دو بافت نواری قوی به نام رباط وجود دارند که از وسط زانو عبور میکنند تا زانو را ثبات نگه دارند. رباط صلیبی قدامی (ACL) استخوان ران را به استخوان ساق پا متصل میکند. وارد شدن ضربه مستقیم به زانو یا توقف یا چرخش ناگهانی فرد میتواند موجب کشیدگی یا پاره شدن این رباط شود. رباط متقاطع خلفی (PCL) در پشت رباط ACL قرار دارد و خیلی کمتر در معرض آسیب قرار میگیرد.
دو رباط دیگر به نام های LCL و MCL در طرفین زانو قرار دارند. LCL بیشتر از MCL آسیب میبیند. معمولاً این آسیب بر اثر نیرویی که به سمت داخلی زانو وارد میشود یا کشیدگی بیش از حد مفصل زانو ایجاد میشود.
علائم
- آسیب دیدگی زانو (همراه با صدای تق)
- دردناک بودن دو طرف داخلی یا خارجی کاسه زانو
- ورم کردن زانو
- قفل کردن زانو یا کاهش دامنه حرکتی مفصل زانو
- بی ثباتی یا شل شدن زانو حین ایستادن
درمان آسیب دیدگی رباط
درمان آسیب دیدگی رباط معمولاً شامل استراحت کردن، استفاده از یخ، قرار دادن پا در سطح بالاتر از بدن، مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، فشرده سازی و توانبخشی است. گاهی اوقات برای درمان به جراحی نیاز است.
آرتروز
با توجه به تصویر مشخص است که التهاب آرتریت باعث شده است که زانو به عقب کشیده شده و قفل شود.
آرتروز شامل درد و التهاب در یک یا چند مفصل بدن است. هر مفصلی در بدن ممکن است تحت تاثیر آرتروز قرار گیرد، اما آرتروز زانو شایعتر است. علت این مسئله این است که زانو بخش زیادی از وزن را تحمل میکند و در طول حیات فرد در معرض فشار بسیاری قرار دارد.
علائم
- دردناک بودن هر دو زانو
- گرفتگی زانو به خصوص صبحها
- ورم کردن زانو
- قفل کردن یا گرفتن زانو
- بی ثباتی زانو
درمان آرتروز
پزشک میتواند با معاینه مفصل و گاهی مواقع با استفاده از اشعه ایکس برای بررسی آسیب دیدگی، آرتروز را تشخیص دهد. درمان آرتروز شامل این موارد میشود: مصرف دارو، تزریق کورتیزون (استروئید) به مفصل و در موارد شدید تعویض مفصل زانو از طریق جراحی.
پارگی مینیسک
زانو دارای دو تکه غضروف به نام مینیسک است که به عنوان ضربه گیر میان استخوانهای ران و ساق پا عمل میکنند. مینیسک ممکن است در حرکات شدید و پیچشی یا هنگام ضربه خوردن به زانو آسیب ببیند یا پاره شود. بخش پاره شده مینیسک ممکن است در مفصل زانو گیر کرده و باعث قفل شدن آن شود. از آنجا که با بالا رفتن سن، مینیسک نازک تر و ضعیف تر میشود افراد مسن ممکن است در طول فعالیتهای روزمره نیز دچار پارگی مینیسک شوند.
علائم
- دردناک بودن طرفین داخلی یا خارجی کاسه زانو
- ورم کردن زانو
- قفل کردن یا شل شدن زانو
- گرفتگی زانو
درمان پارگی مینیسک
بسته به آسیب وارد شده، پارگی میتواند به طور خود به خود با استراحت کردن، استفاده از یخ، قرار دادن پا در سطح بالاتر از بدن و مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی بهبود یابد. در موارد دیگر ممکن است برای درمان پارگی مینیسک به جراحی آرتروسکوپی (با استفاده از برش های کوچک) و سپس توانبخشی نیاز باشد.
دررفتگی کاسه زانو
کاسه زانو باعث اتصال ماهیچههای جلوی ران به استخوان ساق پا میشود. خارج شدن و در رفتن کاسه زانو از محل خود میتواند منجر به قفل شدن زانو شود. این آسیب معمولاً در حین ورزش، هنگامی که زانو به شدت ضربه میبیند یا هنگامی که زانو خم شده است، رخ میدهد.
علائم
- آسیب دیدگی زانو (همراه با صدای تق)
- دردناک بودن مداوم جلوی زانو
- قفل کردن یا گرفتگی زانو
- ورم کردن زانو
- دشواری یا ناتوانی در راه رفتن
درمان دررفتگی کاسه زانو
پزشک متخصص میتواند کاسه زانوی دررفته را به راحتی در جای خود قرار دهد. برای جا انداختن کاسه زانو ممکن است لازم باشد فرد تحت بیهوشی موضعی یا عمومی قرار بگیرد. پس از اینکه کاسه زانو در جای خود قرار گرفت، باید فرد به زانوی خود استراحت دهد و برای کنترل ورم زانو از یخ و فشرده سازی استفاده کند و پای مورد نظر را بالاتر از سطح زمین قرار دهد. به طور معمول هنگامی که زانو در حال بهبودی است به عصا یا زانوبند نیاز است. به طور کلی برای تقویت عضلات و بازیابی توان حرکتی زانو به افراد توصیه میشود تحت درمان فیزیوتراپی قرار بگیرند.
سندروم پلیکا
پلیکا، چینهای نازکی در بافت پوشاننده مفصل زانو است. این چینها به خم شدن زانو کمک میکنند، اما صدمه دیدن یا استفاده بیش از حد میتواند منجر به تحریک یا التهاب پلیکا شود که خود منجر به دردناک و قفل شدن زانو میشود.
علائم
- زانو درد، به ویژه هنگام بالا یا پایین رفتن از پلهها
- صدا دادن زانو
- قفل شدن یا گرفتگی زانو
- ورم کردن زانو
- شل شدن زانو هنگام ایستادن
درمان سندروم پلیکا
معمولاً با مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، استراحت و تمرینات فیزیوتراپی مخصوص تقویت پا، سندروم پلیکا بهبود مییابد. در برخی موارد برای برداشتن بافت آسیب دیده به عمل جراحی نیاز است.
شکستگیهای کوچک استخوان
گاهی اوقات، قطعه کوچکی از استخوان زانو ممکن است شکسته شود. این شکستگی ممکن است به علت وارد شدن ضربه به زانو مانند زمین خوردن ایجاد شود. همچنین ممکن است ناشی از آسیب دیدن غضروف یا بیماری دژنراتیو مفصل باشد. در برخی شرایط ممکن است فرد تا پیش از بروز علائم، متوجه شل شدن این قطعه استخوان نشود.
- احساس وجود یک شی اضافه در زانو
- ممکن است یک برآمدگی در پوست خود احساس کنید.
- دردناک بودن زانو
- ورم کردن زانو
- گرفتگی زانو
- قفل شدن زانو
اگر قطعه استخوان شکسته شده باعث قفل شدن زانو شود، برای برداشتن آن به عمل جراحی آرتروسکوپی (با استفاده از برشهای کوچک) نیاز است.
درمان خانگی قفل شدن زانو

در صورت بروز علائم پیش از مراجعه به پزشک متخصص میتوان از راهکارهای خانگی استفاده کرد. تا پیش از مراجعه به پزشک درد خود را تسکین دهید، در صورت شدید تر شدن علائم حتماً به پزشک مراجعه کنید. برخی از این اقدامات عبارتند از:
- استراحت: پرداختن به فعالیتهایی را که باعث قفل شدن زانو میشوند متوقف کنید.
- یخ: دور کیسه یخ را با حوله بپوشانید و روزانه چند بار و هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه از آن استفاده کنید.
- فشرده سازی: از باند فشاری الاستیک استفاده کنید.
- بالا نگه داشتن پا: درحالی که زانوهایتان بالاتر از سطح قلبتان است دراز بکشید. با این کار به تخلیه خون اضافه زانو کمک میکنید و ورم زانویتان نیز کاهش پیدا میکند.
- مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID): مانند ایبوپروفن نیز میتواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
مراجعه به پزشک و تشخیص علت قفل کردن زانو

پزشک با پرسیدن سوالاتی در رابطه با علائمی مانند درد و ورم شروع میکند. سپس زانو را معاینه میکند تا علائمی مانند کبودی، التهاب و حساسیت را بررسی کند.
پزشک در طول معاینه ممکن است زانو را فشار دهد یا بکشد تا مفصل آن را ارزیابی کند. سپس ممکن است از فرد بخواهد در اتاق راه برود تا شیوه راه رفتن او را بررسی کند. پزشک گاهی اوقات ممکن است برای بررسی دقیق زانو انجام آزمایشهای تصویربرداری تشخیصی را به بیمار توصیه کند. چند نمونه از این آزمایش ها عبارتند از:
- ام آر آی
- سی تی اسکن
- اشعه ایکس
- سونوگرافی
آزمایشهای دیگری نیز وجود دارند که به پزشک در بررسی علائم التهاب یا عفونت کمک میکنند، از جمله آزمایش خون و یک روش درمانی با نام آرتروسنتز که شامل نمونه برداری از مایع مفصل زانو میشود.
درمان قفل کردن زانو

درمانها براساس نوع قفل شدن زانو و علت آن متفاوت است. با این وجود معمولاً برای درمان زانوی قفل شده از روشهای زیر کمک گرفته میشود:
- تمرینات ورزشی زانو: برای بهبود قدرت و انعطاف پذیری زانو
- تزریق کورتیکواستروئید: برای کاهش درد و التهاب زانو
- درمان با طب سوزنی: قفل کردن زانو ممکن است به علت گرفتگی زانو اتفاق بیفتد. گرفتگی زانو و زانو درد اغلب باعث ایجاد التهاب میشود و با طب سوزنی میتوان این علائم را مدیریت کرد و کاهش داد.
- جراحی آرتروسکوپی زانو: برای برداشتن قطعههای غضروفی و استخوان گیر کرده در مفصل زانو
پیشگیری از قفل شدن زانو

نمیتوان از تمام آسیبها و مشکلاتی که باعث قفل شدن زانو میشوند پیشگیری کرد. با این وجود اقداماتی وجود دارند که افراد میتوانند برای محافظت از زانوهای خود انجام دهند، از جمله:
- پرهیز از انجام ورزشهای رزمی و سنگین
- دوری از فعالیتهایی که باعث زانو درد میشوند.
- ورزش کردن با در نظر گرفتن محدودیتهای فیزیکی
- تقویت عضلات پا و شکم
- حفظ انعطاف پذیری
- احتیاط کردن در سطوح لغزنده و ناپایدار برای پیشگیری از خطر سقوط و زمین خوردن
نتیجه گیری
هر دو نوع قفل شدن زانو عموماً نیازمند مصرف داروهای مسکن، استفاده از یخ و استراحت هستند. قفل شدن مکرر زانو ممکن است ناشی از یک مشکل جدی باشد، بنابراین هر فردی که با قفل شدن زانو مواجه میشود باید به سرعت به پزشک مراجعه کند تا علت آن تشخیص داده شود. پزشک ممکن است همچنین توصیه کند که برای بازیابی حرکت در مفصل زانو از درمان فیزیوتراپی استفاده شود. اگر هر گونه مشکلی رخ داد، به خاطر داشته باشید که باید وضعیت خود را مدیریت کنید و به سرعت با پزشک خود مشورت کنید.
سوالات پرتکرار
علت اصلی قفل شدن زانو چیست؟
شایع ترین علت قفل کردن زانو، پاره شدن غضروفی است که مانند ضربه گیر در مفصل زانو عمل میکند. معمولاً هنگامی که این غضروف پاره میشود یا آسیب میبیند، در مفصل زانو گیر میکند و حرکت دادن زانو برای فرد دشوار میشود.
زانو چه مدت قفل میماند؟
قفل شدگی زانو ممکن است تنها چند ثانیه ادامه داشته باشد یا بیشتر طول بکشد. همه چیز به این بستگی دارد که علت قفل شدن زانوی فرد چیست.
آیا قفل شدن زانو میتواند موجب بدفرمی دائمی آن شود؟
هنگامی که زانو در وضعیت قفل شدگی مزمن قرار میگیرد، ساختارهای اطراف زانوی آسیب دیده منقبض میگردند و این مسئله موجب تغییر شکل آن میشود. این وضعیت در صورتی که قفل زانو اصلاح نشود دائمی خواهد بود.
چگونه قفل شدن کاذب زانو را در منزل درمان کنیم؟
زانویی که دچار قفل شدگی کاذب شده است معمولاً پس از استراحت در وضعیتی راحت و خم و صاف کردن آرام آن به قدری شل میشود که میتوانید دوباره زانویتان را حرکت دهید.
درمان سریع برای قفل شدن زانو چیست؟
استراحت، بالا بردن پاها و استفاده از داروهایی همچون ایبوپروفن میتواند تا حدودی کمک کننده باشند.
بهترین دارو برای درمان قفل شدن زانو چیست؟
مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا NSAIDs (مانند ایبوپروفن) میتواند کمک کند.
آیا قفل شدن زانو شرایطی اورژانسی است؟
قفل شدن مزمن زانو اگر درمان نشود میتواند منجر به ناتوانی موقت یا دائمی ناشی از انقباضات و تغییر فرم فلکشن (خم شدن) زانو شود.
آیا قفل کردن زانو دردناک است؟
قفل شدن واقعی زانو ناشی از شکستگی و شل شدن یک قطعه از استخوان زانو میتواند منجر به درد شدید و بی حرکتی تقریباً کامل در زانو شود. به این وضعیت قفل شدگی واقعی زانو گفته میشود، چراکه با قرارگیری این قطعه استخوان شل شده در مسیر حرکت مفصل زانو، امکان حرکت دادن زانو دیگر وجود ندارد.
آیا قفل کردن ارادی زانو حین انجام حرکات کششی ضرر دارد؟
قفل کردن زانوها حین انجام حرکات کششی میتواند به مفصل زانو آسیب بزند.
در صورت قفل شدن زانو در خواب چه باید کرد؟
قفل کردن زانو در خواب ممکن است در اثر هر یک از عوامل ذکر شده باشد از این رو برای درمان میتوانید از راهکارهای ذکر شده در مقاله استفاده کنید و یا به پزشک مراجعه کنید.
علت قفل شدن زانوی کودکان و نوجوانان چیست؟
همانند بزرگسالان این عارضه در کودکان نیز میتواند دلایل متفاوتی داشته باشد. برای اطمینان از خطرناک نبودن این مسئله بهتر است به پزشک مراجعه نمایید.