فتق دیسک کمر یکی از شایع‌ترین علل کمردرد بوده و این عارضه می‌تواند به‌قدری طاقت فرسا و ناتوان کننده باشد که حتی زندگی روزمره فرد را نیز مختل سازد. این درد از ستون فقرات سرچشمه گرفته و به سمت پایین به یک یا چند اندام تحتانی ساطع می‌شود.
از این رو، طب گیاهی برای کنترل و تسکین این درد، موارد جایگزینی برای داروهای شیمیایی ارائه می‌کند که این روش درمان و داروهای گیاهی برای کاهش میزان درد و التهاب بسیار مؤثر هستند. از طرفی، به‌دلیل عوارض جانبی متعدد ناشی از مصرف داروهای مسکن، درمان دیسک کمر با طب سنتی و داروهای گیاهی در چند سال اخیر رواج پیدا کرده است. با این حال، باید بدانید که داروهای گیاهی نیز جوانب منفی خاص خود را دارند که واکنش آلرژیک یا حساسیت نسبت به این قبیل داروها یکی از این موارد است. به همین دلیل باید قبل از مصرف هرگونه داروی گیاهی برای درمان دیسک کمر، باید با پزشک خود مشورت کنید تا پیش‌تر از خطرات و فواید داروی گیاهی مد نظر مطلع شوید.
درمان گیاهی دیسک کمر
داروهای گیاهی که برای درمان فتق دیسک استفاده می‌شوند عمدتاً درد و التهاب مرتبط با این آسیب اسکلتی عضلانی را هدف قرار می‌دهند. برخی از این گیاهان دارویی اعم از گیاه آرنیکا (گل همیشه بهار کوهی)، کوهوش سیاه، باتربور، مخمّر یوحنای مقدّس (علف چای، گُل راعی) و یام وحشی، خاصیت ضد درد یا مسکن دارند. برخی دیگر نیز مانند گیاه بابا آدم، بابونه گاوی و زردچوبه، خاصیت و اثر ضد التهابی داشته و از این رو موجب درمان می‌شوند. برخی از این گیاهان دارویی به‌صورت خوراکی و برخی بصورت موضعی در ناحیه مد نظر استفاده می‌شوند. از طرفی باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که داروهای گیاهی قادر به درمان فتق دیسک کمر نبوده و تنها درد و التهاب ناشی از این عارضه را تسکین می‌دهند.
در ادامه مطلب به معرفی برخی از گیاهان دارویی مؤثر برای درمان دیسک کمر می‌پردازیم:
گیاه پنجه شیطان
پنجه شیطان گیاهی دارویی که با نام علمی Harpagophytum procumbens نیز شناخته می‌شود، گیاهی است که برای درمان دیسک کمر مؤثر است. این گیاه برای کمک به درمان مشکلات متعددی اعم از درد عضلانی، درد عمومی در سراسر بدن و بیماری دژنراتیو دیسک استفاده می‌شود. این گیاه طعم تلخی داشته و از ریشه یا برجستگی‌های دکمه مانند این گیاه برای مقاصد دارویی استفاده می‌شود. گیاه پنجه شیطان ضد التهاب و ضد آرتروز بوده و برای درمان فتق دیسک مؤثر است. طبق نتایج تحقیقات بالینی، مصرف دوز استاندارد این گیاه به‌صورت روزانه ۵۰ یا 100 میلی گرم به‌دلیل وجود ماده دارویی بنام Harpagoside می‌تواند درد را کاهش دهد.
گیاه بید سفید
بید سفید نیز نوعی گیاه دارویی است که می‌تواند در درمان علائم مرتبط با تنگی کانال نخاعی مؤثر باشد. بید سفید که برگرفته از رنگ سفید پشت برگ‌های این درخت بوده و با نام علمی Salix alba نیز شناخته می‌شود، از خانواده Salicaceae (بیدها) بوده و علاوه بر طعمی تلخ و گس، طبع سرد و خشکی نیز دارد. از پوست این درخت به عنوان دارویی برای تسکین درد ناشی از فتق دیسک کمر استفاده می‌شود.
گیاه بید سفید، ضد التهاب و ضد درد بوده و حاوی سالیسیلات است که برای تسکین کمردرد مانند داروی آسپرین عمل می‌کند. دوز استاندارد مصرف روزانه گیاه بید سفید 120 میلی گرم یا 240 میلی گرم است که از حیث تسکین درد در کوتاه مدت نسبت به سایر فرآورده‌‍‌های دارویی بی اثر، بهتر عمل می‌کند. (منبع)
زردچوبه
زردچوبه با نام علمی Curcuma longa، گیاهی است که می‌تواند در درمان دیسک کمر مؤثر باشد. زردچوبه گیاهی گل‌دار از خانواده زنجبیل بوده که طعمی تلخ و تند داشته و طبع آن گرم و خشک است. ریزوم زرد چوبه یا ساقه این گیاه برای کمک به کاهش التهاب مربوط به فتق دیسک کمر مؤثر است. اما به‌دلیل خاصیت تحریک کنندگی رحم نباید از زردچوبه در دوران بارداری استفاده شود.
طبق تحقیقات بالینی، زردچوبه به دلیل غنی بودن از ترکیبی شیمیایی به‌نام کورکومین به عنوان یک عامل درمانی ایمن و مؤثر در برابر بیماری‌هایی اعم از بیماری التهابی روده، پانکراتیت، آرتروز و یووئیت (التهاب لایه میانی چشم) عمل می‌کند.
بهترین روغن‌های گیاهی برای درمان دیسک کمر
به‌دلیل تنوع بالای روغن‌های گیاهی، ممکن است برای شما تشخیص اینکه کدامیک از این رو‌غن‌ها می‌توانند برای کمردرد ناشی از دیسک کمر مؤثر باشند تا حدودی سردرگم کننده باشد.
روغن نعناع
روغن نعناع که از گیاه نعناع گرفته می‌شود جزو یکی از قوی‌ترین مسکن‌های طبیعی است. روغن نعناع فلفلی خالص حاوی حداقل ۴۴ درصد منتول خالص است که می‌تواند برای تسکین انواع دردها مؤثر باشد.
روغن امرودی
همانند روغن نعناع، روغن امرودی نیز دارای خاصیت مسکن و ضد درد است. گیاه امرودی حاوی متیل سالیسیلات است که مشابه آسپرین عمل می‌کند. چنانچه داروهای رقیق کننده خون یا سایر داروهای مربوط به بیماری خاصی را مصرف می‌کنید، قبل از استفاده از روغن امرودی با پزشک خود مشورت کنید؛ چرا که مصرف این روغن می‌تواند احتمال خونریزی را افزایش دهد. (منبع)
روغن علف لیمو
روغن علف لیمو به‌دلیل خاصیت ضد قارچی خود به‌طور گسترده مورد تحقیق و مطالعه بوده است. نتایج تحقیقات انجام شده خاصیت ضد التهابی این روغن را ثابت می‌کنند. از اینرو، کاهش التهاب ناشی از مصرف این روغن می‌تواند به کاهش درد نیز کمک کند.
روغن زنجبیل
زنجبیل که غالباً از آن در غذاها استفاده می‌شود، به غیر از فواید غذایی دارای خواص ضد التهابی برای درمان فتق دیسک کمر نیز می‌باشد. (منبع)
روغن اسطوخودوس
روغن اسطوخودوس علاوه بر رایحه محبوب خود، به عنوان روغنی چند منظوره برای درمان انواع بیماری‌ها کاربرد دارد. این روغن در کاهش کمر درد ناشی از دیسک کمر موثر است. (منبع)
روغن اکالیپتوس
روغن اکالیپتوس به‌دلیل خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی خود می‌تواند تاثیر مسکن و ضد دردی در موارد دیسک کمر داشته باشد. (منبع)
روغن بابونه (بابونه رومی و بابونه آلمانی)
با اینکه بابونه عمدتاً به‌دلیل خاصیت تسکین دهندگی و آرام بخشی خود شناخته می‌شود (که به همین دلیل نیز اکثریت افراد حین بیماری چای بابونه مصرف می‌کنند)، اما یکی از مزایای دیگر این روغن این است که خاصیت کاهش اسپاسم عضلانی و کاهش التهاب نیز دارد. (منبع)
روغن رزماری
اثرگذاری روغن رزماری در کاهش درد ناشی از فتق دیسک کمر امری است که طی تحقیقات بالینی اثبات شده است.
روغن چوب صندل
روغن چوب صندل دارای خاصیت ضد التهابی بوده و اثرگذاری نظیر داروهای ضد التهابی بدون نسخه دارد. التهاب و درد کمر را می‌توان با این روغن کاهش داد. (منبع)
روغن سیاه دانه
ماده مؤثر اصلی موجود در روغن سیاه دانه، تیموکینون است که خاصیت محافظت عصبی دارد که این امر روغن سیاه دانه را در درمان بیماری‌های مرتبط با سیستم عصبی مرکزی مانند ام اس و آرتروز تبدیل به داروی گیاهی مؤثری می‌کند. (منبع)
درمان دیسک کمر در طب سنتی
یکی دیگر از روش‌های درمان دیسک کمر، استفاده از راهکارهای طب سنتی است. طب سنتی در مرحله اول استفاده از افزودنی‌ها و چاشنی‌هایی با طبع گرم را پیشنهاد می‌کند.
به طور مثال خوردن عسل، گردو، خرما و ارده در بسیاری از موارد علائم دیسک کمر را بهبود می‌بخشد. همچنین استفاده از زنجبیل، پودر سیر، دارچین و رزماری در وعده‌های غذایی روزانه می‌تواند موثر باشد. علاوه بر این موارد، استفاده از نوشیدنی‌هایی با طبع گرم همچون شربت زعفران، عرق بیدمشک، عرق نعناع، بهارنارنج و عرق نسترن نیز در بهبود علائم مؤثر می‌باشند.
در ادامه مطلب، برخی دیگر از راهکارهای درمانی طب سنتی برای درمان دیسک کمر مورد بررسی قرار گرفته‌اند:
طب سوزنی
طب سوزنی یک روش درمانی سنتی است که طی آن پزشک سوزن‌های بسیار نازکی را برای تحریک اعصاب حسی در پوست و عضلات وارد نواحی مختلف بدن می‌کند. طب سوزنی با هدف قرار دادن نقاط خاصی که در امتداد مسیرهای انرژی (مریدین‌ها) و همسو با مسیر عصب‌های تحت تأثیر فتق دیسک کمر هستند، می‌تواند به‌وسیله افزایش جریان خون، در روند بهبودی مؤثر واقع شود. از طرفی، طب سوزنی موجب ترشح اندورفین در بدن می‌شود که نوعی مسکن طبیعی درد است.
سوزن‌ها به مدت ۲۰ الی ۴۰ دقیقه در ناحیه مد نظر باقی می‌مانند و برای دستیابی به بهترین نتیجه ممکن است چندین جلسه طب سوزنی نیاز باشد.
زالو درمانی
هیرودوتراپی (Hirudotherapy) یا زالو درمانی نیز روشی از درمان است که طی آن زالو از طریق گاز گرفتن پوست، آنزیم‌هایی را در بدن فرد آزاد می‌کند. این روش به‌دلیل عدم امکان سنتز آنزیم زالو در محیط آزمایشگاهی هنوز هم به روش سنتی انجام می‌شود. خاصیت درمانی این روش از بزاق زالو و همچنین از خونگیری ناشی از آن میسر می‌شود. آنزیم آزاد شده از بزاق زالو نوعی ترکیب بیولوژیکی بسیار پیچیده است که حاوی بیش از 120 الی 140 ماده زیست فعال بوده که برای درمان فتق دیسک کمر بسیار مفید هستند. (منبع)
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
درمان‌های گیاهی و سنتی گاهاً می‌توانند به عنوان طب مکمل در کنار دستورالعمل‌های پزشک معتمد شما استفاده شوند. باید در نظر داشته باشید که سوء مصرف در داروهای گیاهی نیز می‌تواند باعث مشکلات ناگواری شود پس هرگز بدون اجازه و دستور پزشک داروهای گیاهی را مصرف نکنید.
در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
- کمر درد زندگی روزمره شما را مختل کرده.
- علائم شما بعد از گذشت ۴ تا ۶ هفته بهبود نیافته.
- علائم شما در حال بدتر شدن هستند.
- کنترل مثانه یا روده را از دست داده‌اید.
- حس سوزن سوزن شدن، بی حسی یا از دست دادن قدرت در بازو، دست‌ها یا پاهای خود دارید.
- در ایستادن یا راه رفتن مشکل دارید.
گزینه‌های درمان دیسک کمر کدامند؟
اولین گزینه درمانی دیسک کمر معمولاً غیرجراحی است.
درمان غیر جراحی شامل موارد زیر می‌شود:
- استراحت کردن. ۱ الی ۲ روز استراحت کردن معمولاً موجب تسکین کمر درد و پا درد می‌شود. با این حال نباید به‌طور مطلق در استراحت باشید و زمانی که فعالیت خود را شروع می‌کنید باید نکات زیر را در نظر بگیرید:
- در طول روز استراحت کنید، اما از نشستن‌های طولانی مدت بپرهیزید.
- فعالیت جسمانی خود به‌ویژه خم شدن رو به جلو و عقب را آهسته و کنترل شده شروع کنید.
- نحوه انجام فعالیت‌های روزمره خود را اصلاح کنید و از حرکاتی که می‌توانند باعث تشدید درد شوند بپرهیزید.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند به تسکین درد کمک کنند.
- فیزیوتراپی نیز تمرینات ورزشی خاصی ارائه می‌کند که در تقویت عضلات کمر و شکم مؤثر هستند.
- تزریق استروئید اپیدورال. طی آن دارویی مانند کورتیزون به فضای اطراف عصب تزریق می‌شود که می‌تواند با کاهش التهاب، تسکین درد کوتاه مدتی ارائه دهد. تزریق استروئید اپیدورال می‌تواند به‌طور موثر، در بیمارانی که طی ۶ هفته یا بیشتر از درمان‌های غیر جراحی نتیجه‌ای نگرفته‌اند، درد را تسکین دهد.
درمان‌های غیر جراحی عمدتاً فتق دیسک را درمان نمی‌کنند و حین تلاش بدن برای بهبودی، تنها باعث تسکین علائم و درد می‌شوند. در اکثریت موارد، دیسک به‌طور طبیعی و به مرور زمان حل شده و جذب بدن می‌شود.
سخن پایانی
تنها نکته منفی در مورد درمان دیسک کمر با داروهای گیاهی و طب سنتی این است که ممکن است رفع شدن علائم مدت بیشتری طول بکشد، اما اگر صبور باشید می‌توانید فواید متعدد داروهای گیاهی را ببینید. مصرف داروهای گیاهی نیز ممکن است با مصرف داروهای شیمیایی تداخل داشته باشد از این رو، باید در مصرف داروهای گیاهی نیز احتیاط کرده و طبق توصیه پزشک عمل کنید.
پرسش‌های متداول
چگونه می‌توان به‌طور طبیعی فتق دیسک کمر را با اعمال کمپرس سرما یا گرما تسکین داد؟
گرما و سرما درمانی ناحیه کمری می‌تواند تنش و فشار عضلانی ناحیه کمری را کاهش دهد. گرما به کاهش گرفتگی و سفتی عضلاتی که باعث اسپاسم می‌شوند کمک کرده، جریان خون را افزایش می‌دهد و موجب بهبود خاصیت ارتجاعی بافت همبند می‌شود.
سریع‌ترین راه درمان فتق دیسک کمر کدام است؟
- اعمال گرما و سرما درمانی به‌طور متناوب.
- برای جلوگیری از سفت شدن بیش از حد در اثر استراحت مطلق، پیاده روی کرده و تا می‌توانید فعالیت خود را حفظ کنید.
- درمان‌های جایگزین اعم از طب سوزنی، ماساژ تراپی یا کایروپراکتیک را امتحان کنید.
میزان مصرف داروهای گیاهی چقدر هست؟ آیا می‌توان بدون دستور پزشک مصرف آنها را آغاز نمود؟
خیر داروهایی گیاهی همانند داروهای شیمیایی نیازمند دستور پزشک هستند و نبایستی بدون اطلاع پزشک خود مصرف آن را آغاز کرد.
مصرف چه مکمل‌هایی برای درمان فتق دیسک کمر مؤثر است؟
ویتامین‌هایی که مصرف آنها غالباً برای فتق دیسک کمر توصیه می‌شود عبارتند از:
- ویتامین C: ضد التهاب بوده و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.
- ویتامین D: جذب کلسیم را افزایش می‌دهد.
- ویتامین E: تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش درد عضلات
- ویتامین K: کمک به جذب شدن کلسیم به دیسک
آیا منیزیم برای فتق دیسک کمر مفید است؟
مکمل‌ها می‌توانند روند تخریب دیسک را کاهش دهند. سایر ویتامین‌های مفید عبارتند از کلسیم برای استحکام استخوان، منیزیم برای حفظ عملکرد عضلات و اعصاب و ویتامین C برای کلاژن سازی به‌منظور حفظ سلامتی غضروف‌ها.
