عارضه کندرومالاسی کشکک، که به عنوان “زانوی دونده” نیز شناخته می‌شود، زمانی ایجاد می‌شود که غضروف موجود در زیر کشکک زانو تحلیل برود و نرم شود. این عارضه بیشتر در جوانان و ورزشکاران دیده می‌شود، اما ممکن است افراد مسنی که به آرتروز زانو دچار هستند هم درگیر این مشکل بشوند. کندرومالاسی معمولا به عنوان یک نوع آسیب ورزشی شناخته می‌شود و استراحت کردن و توقف ورزش، تاثیر زیادی در بهبودی آن دارد. در مواردی که زانو دچار آسیب شده باشد، استراحت به تنهایی برای درمان کافی نیست. عارضه زانوی دونده، علائمی مانند زانو درد و احساس ساییده شدن زانو را به همراه دارند، اما معمولا اکثر افراد به دنبال درمان آن نمی‌روند.
کندرومالاسی کشکک زانو چیست؟
تمام مفاصل بدن، با بافتی به نام غضروف مفصلی پوشیده شده‌اند. این بافت سخت بوده و حالت لاستیکی دارد و وظیفه آن پوشاندن انتهای استخوان‌ها در داخل مفصل است. در هنگام حرکت مفصل، غضروف فشار را به طور متناسب بین استخوان‌ها منتشر می‌کند و در ضمن کمک می‌کند تا استخوان‌ها بتوانند به راحتی در محل مفصل روی یکدیگر بلغزند.
گاهی اوقات غضروف داخل مفصل نرم شده و از بین می‌رود. به بیماری نرم شدن غضروف‌ها در محل مفصل، کندرومالاسی می‌گویند. در این حالت، غضروف دیگر نمی‌تواند از انتهای استخوان در هنگام حرکت مفصل، حفاظت کند. در این صورت ممکن است انتهای استخوان‌ها به یکدیگر ساییده شوند و باعث ایجاد درد شوند.
کندرومالاسی می‌تواند در هر مفصلی رخ دهد، اما معمولاً در زانو علائم آن بیشتر دیده می‌شود و این حالت به عنوان کندرومالاسی مفصل زانو شناخته می‌شود. این بیماری معمولاً از بخش کوچکی از مفصل شروع می‌شود و باعث درد می‌شود. در صورت عدم درمان، بیماری پیشرفت کرده و بخش‌های بیشتری از غضروف را درگیر می‌کند و حتی ممکن است باعث از بین رفتن کامل غضروف شود. در حالت‌های شدید، غضروف به طور کامل از بین می‌رود و استخوان‌ها در سطح زیرین کاسه زانو به شدت به یکدیگر ساییده می‌شوند، که باعث درد شدیدی می‌شود. همچنین، تکه‌های شکسته از غضروف ممکن است در داخل مفصل حرکت کنند و بافت پوششی مفصل را تحریک کنند، که در نتیجه مایعی به نام افیوژن مفصل تولید می‌شود.
علائم کندرومالاسی کشکک زانو
شایع‌ترین علامت کندرومالاسی، درد مبهم در جلو زانو یا پشت کاسه زانو است. این درد در هنگام بالا یا پایین رفتن از پله‌های شدیدتر می‌شود. همچنین ممکن است درد بعد از نشستن طولانی مدت در یک وضعیت، بدتر شود. به طور مثال، ممکن است بعد از نشستن در سینما یا سفر طولانی با ماشین یا هواپیما، در زانوی خود احساس درد یا سفتی را تجربه کنید.
کندرومالاسی ممکن است باعث سفتی یا گرفتگی زانو شود که در این صورت ممکن است در هنگام تغییر وضعیت یا حرکت کردن، زانو به طور ناگهانی قفل شود. این حالت بیشتر زمانی رخ می‌دهد که از زانوی خود به صورت زیاد و مکرر استفاده می‌کنید، درست مثلا بالا و پایین رفتن از پله‌ها. در بعضی از موارد ممکن است علاوه بر درد، تورم و التهاب زانو را هم تجربه کنید.
کندرومالاسی باعث ایجاد صدای قژقژ در زانو می‌شود. البته صدای زانو در هنگام خم شدن، همیشه به معنی آسیب دیدن غضروف نیست.
علل کندرومالاسی کشکک زانو
بسیاری از انواع مختلف آسیب‌های مفصلی و اختلالات مفصلی می‌توانند منجر به کندرومالاسی شوند. کندر ملاسی زانو معمولا در اثر آسیب به زانو، ضعف عضلات و استخوان‌های اطراف مفصل زانو و استفاده بیش از حد از مفصل زانو ایجاد می‌شود. این علل عبارتند از:
- تروما، به خصوص شکستگی یا دررفتگی کاسه زانو
- عدم تعادل عضلات اطراف زانو (برخی از عضلات ضعیف‌تر از سایرین هستند.)
- استفاده بیش از حد (خم کردن یا پیچش مکرر) مفصل زانو، به ویژه در حین ورزش
- عدم تعادل عضلات یا استخوان‌های اطراف زانو
- آسیب به منیسک (غضروف C شکل در داخل مفصل زانو)
- آرتروز یا روماتیسم مفصل
- عفونت در مفصل زانو
- خونریزی مکرر در مفصل زانو
- تزریق مکرر داروهای استروئیدی به زانو
کندرومالاسی کشکک زانو بیشتر در جوانان ایجاد می‌شود. به ویژه در دوندگان، اسکی بازان، بازیکنان فوتبال، دوچرخه سواران و سایر ورزشکارانی که به طور مکرر به زانوهای خود فشار می‌آورند، این عارضه شایع‌تر است. همچنین کارگرانی که بیشتر در حالت زانو زده قرار می‌گیرند، مثل کاشی کاران و تعمیر کاران، بیشتر به این مشکل دچار می‌شوند.
تشخیص کندرومالاسی کشکک زانو
پزشک برای تشخیص علت درد، زانو را معاینه می‌کند. اگر عارضه قابل تشخیص نباشد یا اینکه بعد از مدتی درد بهبود نیابد، پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
- آزمایش خون یا عکسبرداری استاندارد زانو: این ممکن است به رد برخی از انواع آرتریت یا التهاب کمک کند.
- اسکن MRI: آزمایشی است که تمام جزئیات مفصل زانو را نشان می‌دهد و می‌توان با استفاده از آن کندرومالاسی رو تشخیص داد.
- آرتروسکوپی: در این روش یک دوربین خیلی کوچک داخل زانو قرار داده می‌شود تا وضعیت کشکک زانو بررسی شود.
درمان کندرومالاسی کشکک زانو
هدف اصلی درمان، کاهش فشار از روی زانو و مفصل است. استراحت کردن و سرما درمانی معمولا اولین روش‌های درمان هستند. آسیب غضروفی که منجر به عارضه زانوی دونده می‌شود اغلب با استراحت خود به خود ترمیم می‌شود. ممکن است پزشک مصرف داروهای ضد التهابی مثل ایبوپروفن را به مدت چند هفته توصیه کند. اگر درد، تورم و حساسیت باقی بماند از بقیه روش‌های درمانی استفاده می‌شود.
بریس و آتل
می‌توان برای درمان کندرومالاسی کشکک زانو از بریس‌ها و ارتز‌های مخصوص برای تنظیم و بهبود وضعیت زانو استفاده کرد. انواع زیادی از بریس‌ها وجود دارند که می‌توان از آن‌خا برای بهبود وضعیت زانو استفاده کرد.
شاک ویو تراپی
شاک‌ویو تراپی یک روش درمانی غیرتهاجمی است که در آن از امواج صوتی با انرژی بالا برای تحریک و ماساژ بافت‌های نرم آسیب دیده استفاده می‌شود. این کار تورم را کاهش داده و خونرسانی را به بافت اسیب دیده بیشتر می‌کند تا بدن بتواند خودش را ترمیم کند. شاک‌ویو تراپی، التهاب را کاهش داده و از تحریک بافت آسیب دیده جلوگیری می‌کند و از این طریق باعث بهبودی می‌شود.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی با تمرکز بر تقویت عضلات چهارسر ران، همسترینگ، اداکتورها و ابداکتورها می‌تواند به بهبود قدرت و تعادل عضلانی شما کمک کند. تعادل عضلانی به جلوگیری از ناهماهنگی زانو کمک می‌کند.
معمولا تمریناتی مثل شنا هم توصیه می‌شوند. همچنین تمرینات ایزومتریک که با منقبض کردن عضلات همراه هستند، به حفظ توده عضلانی کمک می‌کنند.
در ادامه به چند ورزش که به بهبودی کندرومالاسی کشکک زانو کمک می‌کنند؛ اشاره می‌شود.
بالا آوردن پا در حالت خوابیده
- دراز بکشید و یک پای خود را با زاویه ۹۰ درجه خم کنید، پا را روی زمین صاف کنید و پای دیگر را کاملاً دراز کنید.
- عضله چهارسر ران پای صاف را سفت کرده و تا زاویه ۴۵ درجه بالا بیاورید.
- یک یا دو ثانیه این وضعیت را حفظ کنید و بعد به آرامی پا را پایین بیاورید.
- این کار را ۲۰ بار برای هر پا تکرار کنید. شما باید این تمرین دو تا سه ست در روز انجام دهید.
چرخش مفصل ران به سمت خارج از بدن
- به پهلو دراز بکشید و زانوها را در زوایای ۹۰ درجه روی هم قرار داده و خم کنید و باسن را در زاویه حدود ۶۰ درجه نگه دارید.
- در حالی که پاشنه‌های خود را روی هم قرار دهید و لگن را به صورت عمود بر زمین نگه دارید، زانوی پای بالایی خود را تا جایی که می‌توانید بالا بیاورید، یک یا دو ثانیه نگه دارید و سپس آن را پایین بیاورید.
- این تمرین را به صورت دو یا سه ست ۱۰ تا ۱۵ تایی برای هر طرف انجام دهید.
وال اسلاید
- در حالتی که پاشنه‌ها ۶ اینچ از دیوار فاصله دارند بایستید و پاهای خود را به اندازه یک فوت از هم دور کنید. پشت و باسن خود را به دیوار فشار دهید.
- به آرامی باسن را به سمت پایین دیوار بلغزانید تا زانوها تقریباً با زاویه ۴۵ درجه خم شوند. این وضعیت را به مدت ۵ ثانیه حفظ کنید و بعد به سمت بالا بروید. نباید خیلی سریع یا شدید خم شوید زیرا این کار به زانو فشار می‌آورد.
- این حرکت را به صورت دو تا سه ست ۱۰ الی ۱۵ تایی تکرار کنید.
انقباض عضله چهار سر ران
- دراز بکشید و هر دو پای خود را دراز کنید. حوله یا پتوی رول شده را زیر یک زانو قرار دهید تا زانو کمی خم شود.
- پا را از روی زمین بلند کنید تا زانو کاملا صاف شود.
- زانو را به مدت پنج ثانیه در حالت کشش قفل کنید، سپس عضلات چهار سر را شل کنید و به آرامی پا را به حالت استراحت برگردانید.
- این کار را ۱۰ بار برای هر پا تکرار کنید. این کار باید سه تا پنج بار در روز انجام شود.
دمبل ددلیفت
ددلیفت می‌تواند یک ورزش موثر برای کندرومالاسی کشکک زانو باشد، اما به شرطی که به درستی انجام شود. برای این تمرین به یک هالتر یا وزنه نیاز دارید. هنگام شروع کار، می‌توانید از یک وسیله برای محدود کردن فشار روی کشکک زانو استفاده کنید.
- دمبل‌های خود را بردارید و آن‌ها را در مقابل خود نگه دارید و پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید.
- به آرامی دمبل‌ها را به سمت لگن پایین بیاورید. سعی کنید سینه، سر و کمر خود را صاف نگه دارید و وزنه‌ها را نزدیک بدن خود قرار دهید. باید کمی زانوهای خود را خم کنید، اما نه به اندازه ورزش اسکوات
- هنگامی‌که وزنه‌ها را تا جایی که می‌توانید بدون گرد کردن کمر پایین آوردید، حرکت را برعکس کنید و به آرامی زانوهای خود را صاف کنید تا دوباره به حالت ایستاده قرار بگیرید. باید در حین انجام این حرکت عضلات شکم خود را منقبض کنید.
- اگر از دمبل‌های سنگین استفاده می‌کنید، می‌توانید سه تا پنج ست ۳ الی ۶ تایی این حرکت را انجام دهید. اگر از وزنه‌های سبک استفاده می‌کنید، می‌توانید تعداد دفعات تکرار را بیشتر کنید.
جراحی
برای تشخیص وضعیت مفصل زانو، ممکن است جراحی آرتروسکوپی ضروری باشد. در این روش جراحی، یک دوربین کوچک از طریق یک شکاف وارد مفصل زانو می‌شود. این جراحی می‌تواند به عنوان یک روش بهبود وضعیت زانو مورد استفاده قرار بگیرد و ممکن است به حل مشکل کمک کند. با بریدن برخی از رباط‌ها در این جراحی، تنش کاهش می‌یابد و قابلیت حرکت زانو بهبود می‌یابد.
سایر روش‌های جراحی شامل، صاف کردن پشت کاسه زانو، پیوند غضروف یا جا به جایی عضله ران می‌شوند.
پیشگیری از کندرومالاسی کشکک
می‌توانید با جلوگیری از آسیب دیدن زانو و خودداری از استفاده بیش از حد از زانو، تا حدودی از کندرومالاسی کشکک زانو پیشگیری کنید. برای این کار می‌توانید:
- قبل از شرکت در فعالیت‌های ورزشی بدن خود را گرم کنید و تمرینات کششی انجام دهید.
- ورزش‌هایی را برای تقویت عضلات ساق پا و ران انجام دهید.
- شدت برنامه تمرینی خود را به تدریج افزایش دهید. خیلی سخت یا خیلی سریع ورزش نکنید.
- کفش‌های راحتی را بپوشید که در حین ورزش به خوبی از پا حفاظت می‌کنند. مشکلات عدم تعادل عضلات پا می‌تواند باعث آسیب دیدن زانو شود. با پزشک خود درباره کفش‌های مناسب برای از بین بردن عدم تعادل پا، مشورت کنید.
- اگر اسکی می‌کنید یا فوتبال بازی می‌کنید، از پزشک یا مربی خود در مورد تجهیزات خاصی که می‌تواند به کاهش خطر آسیب دیدگی زانو کمک کند، سوال کنید.
- اگر هنگام کار اغلب روی سطوح سخت زانو می‌زنید، از زانوبندهای محافظ استفاده کنید.
سؤالات متداول
چشم انداز بیماری کندرومالاسی کشکک زانو چگونه است؟
افرادی که از زانو درد ناشی از کندرومالاسی کشکک رنج می‌برند؛ معمولا به طور کامل بهبود می‌یابند. بسته به شدت عارضه، بهبودی کامل ممکن است یک ماه یا چند سال طول بکشد. معمولا بهبودی در جوانان بیشتر طول می‌کشد زیرا استخوان‌های آن‌ها در حال رشد است. بعد از رسیدن به سنین بزرگسالی، معمولا علائم ناپدید می‌شوند.
چه افرادی در معرض ابتلا به کندرومالاسی کشکک زانو هستند؟
افرادی که در معرض خطر ابتلا به کندرومالاسی کشکک هستند عبارتند از:
- کسانی که اضافه وزن دارند.
- افرادی که دچار آسیب، شکستگی یا دررفتگی در ناحیه زانو شده‌اند.
- دوندگان، بازیکنان فوتبال، دوچرخه سواران و سایر افرادی که اغلب ورزش می‌کنند.
- جوانان و بزرگسالان به ویژه زنان
آیا پیاده‌روی برای کندرومالاسی کشکک زانو مفید است؟
پیاده‌روی برای کندرومالاسی کشکک زانو مفید است، زیرا یک فعالیت کم تحرک محسوب می‌شود و به بهبود زانو کمک می‌کند.
آیا کندرومالاسی کشکک زانو قابل درمان است؟
متاسفانه کندرومالاسی کشکک زانو کاملا قابل درمان نیست. زیرا در این بیماری سطح غضروف تحلیل رفته و بیماری به مرور پیشرفت می‌کند.
بهبودی کندرومالاسی کشکک زانو چقدر طول می‌کشد؟
کندرومالاسی معمولا سه تا شش هفته طول می‌کشد، اما به شرط آنکه تمرینات به طور منظم انجام شوند. ورزش باعث تقویت غضروف شده و کندورمالاسی را درمان می‌کند.
آیا فیزیوتراپی در بهبود کندرومالاسی کشکک زانو موثر است؟
معمولا فیزیوتراپی برای درمان درد و بهبود عملکرد در بیماری کندرومالاسی کشکک زانو، مفید است.
آیا ماساژ برای کندرومالاسی مفید است؟
ماساژ درمانی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت کندرومالاسی داشته باشد. ماساژ نمی‌تواند تخریب غضروف را متوقف کند، اما با کاهش فشار از روی زانو، باعث بهبود وضعیت می‌شود.
کندرومالاسی کشکک زانو در چه سنی اتفاق می‌افتد؟
بیشتر بیماران مبتلا به کندرومالاسی کشکک، جوا بوده و سنی بین ۱۵ تا ۳۵ سال دارند.
