گرفتگی عضلات کمر به حالتی گفته می شود که عضله به شدت منقبض می شود؛ اما این مشکل ممکن است به صورت درد متحرک در کمر، درد تیز در یک موقعیت خاص یا ترکیبی از این احساس دردناک باشد. گرفتگی عضلات کمر در بعضی افراد به صورت درد منتشر در اعضای دیگر (مثل پا و کفل) نیز حس می‌شود. دلایل زیادی مانند حالت بد بدن، استفاده زیاد از عضله و کشیدگی و پیچ خوردگی عضلات برای گرفتگی عضلات کمر وجود دارد.
این مشکلات را می توان با مصرف دارو، تغییر در سبک زندگی و درمان های تکمیلی مدیریت کرد. مشکلاتی مانند اسپاسم‌های دوره ای با درد خفیف تا اسپاسم های شدید با درد زیاد، جلوی حرکت کردن را می گیرد. افرادی که با اسپاسم زیاد مواجه می شوند یا اسپاسم و دردشان در طول زمان بدتر می شود، باید برای انجام معاینه به پزشک مراجعه کنند.
اسپاسم کمر چیست؟
اسپاسم یا گرفتگی به حالتی گفته می شود که عضلاتتان بدون خواست شما و به صورت ناگهانی می گیرد. این مشکل می تواند با تیر کشیدن دردناک و انقباض عضله همراه شود. عضلات بالا، وسط و پایین کمر به سه دسته تقسیم می شوند: عضلات عمیق/درونی، عضلات سطحی و عضلات میانی. اگرچه گرفتگی عضلات کمر در میان عضلات مختلف شایع تر است، اما همه عضلات در معرض گرفتگی قرار دارند. گرفتگی عضلات کمر بدون هرگونه نشانه اولیه یا به صورت یک انقباض خفیف آغاز شده و به یک درد شدید تبدیل می شود.
نشانه های گرفتگی عضلات کمر
تنش های عضلانی، اصلی ترین درد پایین کمر (به خصوص در افراد مبتلا به فیبرومیالژی) است. شدت درد ناشی از گرفتگی عضلات کمر به فاکتورهای متفاوت مرتبط با مدت زمانی که فرد در معرض این درد قرار داشته و وضعیت کلی سلامت آنها بستگی دارد. بیماران معمولاً گرفتگی عضلات کمرشان را با نشانه های زیر توصیف می کنند:
- گرفتگی جزئی عضلات
- یک گره سخت در عضلات
- انقباض ناگهانی و دوره ای
- دشواری خم شدن یا حرکت کردن
- ضعف کلی
دلایل گرفتگی عضلات کمر
گرفتگی عضلات کمر معمولاً در اثر آسیب دیدگی یا التهاب ایجاد می شود؛ عامل بروز این مشکل در بعضی افراد می تواند یک موضوع نسبتاً جزئی مثل یک کشیدگی خفیف باشد. در حالیکه دلیل گرفتگی عضلات کمر در بعضی افراد می تواند یک مشکل جدی مثل فتق یا پارگی دیسک کمر باشد. بعضی از رایج ترین دلایل گرفتگی عضلات کمر عبارتند از:
حالت بد بدن
نشستن بدن به خصوص در مواقعی مانند نشستن پشت میز یا درون ماشین می‌تواند باعث کشیدگی عضلات کمر شود. این وضعیت همراه با دردناکی‌های مزمن است. برخی افراد به دنبال کاهش درد، با تغییر حالت بدن خود بر اساس کشیدگی عضلات کمرشان عمل می‌کنند، اما این اقدام ممکن است باعث افزایش درد آنها شود.
عدم انجام حرکات ورزشی کافی
نشستن و قوز کردن افراد در پشت صفحه کامپیوترشان در اکثر طول روز، به یک فرایند طبیعی تبدیل شده است. این موضوع در طول زمان به ضعف عضلات کمر و نقاط دیگر بدن می انجامد. کمر سعی در جبران این ضعف دارد و همین موضوع منجر به بروز گرفتگی عضلات کمر می شود. نشستن طولانی مدت با ایجاد ضعف عضلانی و التهاب، گرفتگی عضلات کمر را به همراه می آورد.
استفاده زیاد و درد بعد از تمرین در عضله
اسپاسم عضلانی ناشی از استفاده زیاد از عضلات تا چند روز باقی می ماند؛ وقوع درد عضلانی تاخیری (DOMS) بعد از ورزش در بعضی از افراد طبیعی است و عمدتاً هم در کسانی دیده می شود که ورزش را تازه شروع کرده اند.
کشیدگی و پیچ خوردگی
پیچ خوردگی به آسیب دیدگی رباط، و کشیدگی به پارگی یک تاندون یا عضله گفته می شود و هر دوی این موارد به گرفتگی و درد عضلات کمر منجر می شوند. کشیدگی بیش از حد یک نقطه یا افتادن، از دلایل اصلی کشیدگی و پیچ خوردگی است.
گاهی اوقات استفاده زیاد از عضله، عامل بروز کشیدگی و پیچ خوردگی است این آسیب دیدگی ها معمولاً به خودی خود بهبود می یابند، اما درد آن تا چند هفته اول می تواند زیاد باشد.
صدمات عصبی
مشکلات و آسیب دیدگی های مختلف می تواند به اعصاب کمر یا اعصاب انتقال دهنده عامل ایجاد درد و گرفتگی عضلات صدمه بزند. یکی از اصلی ترین شکل‌های صدمات عصبی، رادیکلوپاتی است که در نتیجه شکل گیری التهاب، فشردگی یا آسیب دیدگی ریشه عصب در ستون فقرات ایجاد می شود و گزگز کردن و درد را به همراه می آورد. تجربه کردن حسی مانند گرفتگی عضلات کمر (که البته در واقع این چنین نیست) در بعضی از افراد مبتلا به رادیکلوپاتی دیده می شود. این موضوع ناشی از فشردگی ریشه های عصب تشکیل دهنده عصب سیاتیک است که درد ایجاد شده را به باسن و پاهای بیمار منتشر می کند، اما این درد گاهی در کمر هم حس می شود. دیابت، صدمات نخاعی و مشکلات دیگر نیز به بروز مشکلات عصبی مشابه با گرفتگی عضلات کمر منجر می شود.
بروز اختلال در دیسک
یک دیسک در بین هر دو مهره ستون فقرات وجود دارد و هر گونه آسیب دیدگی و صدمه در این دیسک ها به بروز درد شدید منجر می شود. یکی از رایج ترین انواع آسیب دیدگی مهره های ستون فقرات، فتق دیسک کمر است و زمانی رخ می دهد که فشار وارد بر دیسک باعث بیرون زدگی دیسک به درون ستون نخاعی می شود. دیسک بیرون زده بعضاً پاره می شود و ضعف عضلات و گرفتگی عضلات کمر را به همراه می آورد.
پارگی یا فتق دیسک، حرکت یا ورزش را برای فرد دشوار می کند و این معضل در طول زمان به ضعف عضلانی و گرفتگی عضلات کمر منجر می شود.
تنش عصبی و اضطراب
استرس و نگرانی هم می توانند بروز گرفتگی عضلات کمر را به همراه بیاورند. واکنش بدن بعضی از افراد به استرس، اعمال تنش ناخواسته بر عضلات به دلیل ترشح آدرنالین است. تنش عصبی و اضطراب، انگیزه فرد برای تحرک فرد را کاهش می دهد و نتیجه همه این فاکتورها، افزایش احتمال اسپاسم عضلانی است.
اسپوندیلولیستزیس
ترک یا شکستگی ناشی از فشار در یکی از استخوان های ستون فقرات، به بروز اسپوندیلولیستزیس و خروج بخشی از ستون فقرات از موقعیت اصلی اش منجر می شود. این تغییر راستا، درد کمر و احساسی شبیه به گرفتگی عضلات کمر را به همراه می آورد. این تغییر راستای ستون فقرات، ضعف و تلاش عضلات برای جبران این ضعف به بروز گرفتگی عضلات منجر می شود. اسپوندیلولیستزیس یکی از دلایل رایج درد پایین کمر در ورزشکاران جوان است.
مشکلات اسکلتی
چرخیدن ستون فقرات (که در اسکولیوز رخ می دهد) با گرفتگی عضلات پایین کمر همراه می شود. این بدشکلی ستون فقرات می تواند باعث شود که فرد به صورت تدریجی از فعالیت و ورزش کنار بگیرد و یک سبک زندگی ساکن تر را انتخاب کند؛ خود این موضوع به ضعف عضلانی و بدتر شدن اسپاسم ها منجر می‌شود.
تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال عبوری اعصاب درون ستون فقرات به تدریج ایجاد می شود و بر اعصاب ستون فقرات فشار وارد کرده و حسی شبیه به گرفتگی عضلات کمر را به همراه می آورد. واکنش بعضی افراد به این حالت، تغییر حالت بدن و یک زندگی کم تحرک تر است، که همین موضوع به بدتر شدن گرفتگی منتهی می شود.
آرتریت
آرتریت در واقع یک مشکل در مفاصل ستون فقرات است، اما حسی شبیه به گرفتگی عضلات و درد پایین کمر را به همراه می آورد. مانند هر مشکل دردناک دیگری، بعضی از افراد مبتلا به آرتریت هم سعی می کنند برای جلوگیری از بروز درد بیشتر، زندگی ساکن تری را انتخاب کنند، اما این موضوع به معنای ضعف عضلانی و اسپاسم بیشتر است.
فیبرومیالژی
فیبرومیالژی مشکل مزمنی است که علت وقوع آن به درستی مشخص نیست، اما درد و حساسیت چند نقطه در بدن را به همراه می آورد و افراد مبتلا به فیبرومیالژی با احساسی شبیه به اسپاسم عضلانی مواجه می شوند.
تشخیص گرفتگی عضلات کمر
پزشک شما مرجع اصلی برای تشخیص عامل گرفتگی عضلات کمر است. اگر بعد از گذشت چند روز، گرفتگی عضلات کمرتان بهبود نیافت یا بدتر شد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک با معاینه شما و پرسش سوالاتی درباره سابقه پزشکی، زمان شروع درد و تجربه‌های درد گذشته، تلاش می‌کند تا تشخیص صحیحی برای شما قرار دهد. اگر لازم باشد، ممکن است به شما توصیه کند تصاویر اشعه ایکس و ام آر آی بگیرید تا مشکلات عضلات و ستون فقرات را بررسی کند.
بیماران گاهی دردهای دیگر کمر را با گرفتگی عضلات کمر اشتباه می گیرند؛ گرفتگی عضلات کمری که بیش از چند روز باقی بماند و یا به صورت دوره ای بروز کند، شاید نشانه ای از یک مشکل جدی دیگر مثل موارد زیر باشد:
- مشکلات ناشی از دیسک
- استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید
- تنگ شدگی کانال نخاعی
- فیبرومیالژی
- اسکولیوز
- اسپوندیلولیستزیس
- شکستگی استخوان
درمان گرفتگی عضلات کمر
تجویز داروی شل کننده عضلات برای افرادی که به گرفتگی عضلات کمر مبتلا هستند، عجیب نیست. درمان گرفتگی عضلات کمر شامل درمان خانگی و درمان بلند مدت می‌شود که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
درمان خانگی و فوری گرفتگی عضلات کمر
درد ناشی از گرفتگی عضلات کمر یک درد حاد و ناگهانی و بعضاً شدید است. گرفتگی مزمن عضلات کمر می تواند انجام کار یا آرامش را غیرممکن کند. در ادامه به اقداماتی اشاره شده که باعث کاهش درد ناگهانی ناشی از گرفتگی عضلات کمر می شود که عبارتند از:
ماساژ
فشار مناسب بر عضلات مشکل دار می تواند باعث کاهش تنش و جلوگیری از اسپاسم عضلانی شود.
- ۳۰ تا ۶۰ ثانیه بر روی ناحیه دردناکی فشار وارد کنید و سپس با حرکت دایره ای، این نقطه را بمالید.
- ماساژ محکم شاید نباید دردآورد باشد و اگر در اطراف ناحیه ماساژ با نبض همراه بود، نباید بر آن فشار وارد کنید.
گرما یا یخ
هم گرما و هم یخ می توانند به کاهش درد ناشی از اسپاسم عضلانی، کاهش التهاب و تنش عضلانی کمک می‌کند. به طور خاص با استفاده از جابجایی بسته‌های گرم و سرد می توانید خیلی سریعتر به نتیجه دلخواه دست پیدا کنید.
- هر یک از بسته های گرم و سرد را به مدت ۲۰ دقیقه بر محل مد نظرتان قرار دهید (بین این دو هم باید ۲۰ دقیقه وقفه بیندازید)؛ استفاده از یک بطری آب گرم و یک بسته یخ می تواند اثر دلخواهتان را ایجاد کند.
- گرما و سرما را نباید مستقیماً بر پوست اعمال کنید؛ در عوض آن را در یک حوله یا لباس بپیچید و بر روی کمرتان قرار دهید.
داروهای بدون نسخه
داروهای ضدالتهاب بدون نسخه (NSAIDها) مانند ایبوپروفن، با تأثیر آنی همراه نمی شوند، اما بعد از گذشت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه شاهد کاهش گرفتگی عضلات کمر خواهید بود.
شل کننده عضلانی
تجویز شل کننده عضلانی برای کسانی است که درگیر گرفتگی شدید عضلات کمر باشند؛ بیماران باید تنها به مدت ۷۲ ساعت از شل کننده های عضلانی استفاده کنند.
آب و الکترولیت
کم آبی بدن یکی از دلایل بروز گرفتگی عضلات کمر یا بدتر کردن اسپاسم است؛ نوشیدن آب معمولی یا نوشیدنی های حاوی الکترولیت (آب معدنی) را در دستور روزانه خود قرار دهید.
از یک غلتک فومی استفاده کنید
استفاده از غلتک فومی برای کاهش تنش و گرفتگی عضلانی بعد از تمرینات ورزشی در میان ورزشکاران شایع است. این موضوع می تواند به کاهش گرفتگی عضلات کمر هم کمک کند، اما حتماً باید قبل از استفاده از غلتک فومی با پزشکتان صحبت کنید، زیر استفاده نادرست از آن می تواند باعث آسیب دیدگی کمر شود.
درمان بلند مدت گرفتگی عضلات کمر
پزشکان استفاده از روشهای زیر را برای درمان بلند مدت گرفتگی عضلات کمر پیشنهاد می کنند:
- منیپولیشن ستون فقرات (درمان به کمک قدرت دست)، مانند درمان به کمک کایروپراکتیک
- ماساژ
- توانبخشی، مانند تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی
- یوگا
- تمرینات کاهش استرس، مثل مدیتیشن
- طب سوزنی
- تای چی
- پسخوراند زیستی
- لیزردرمانی
شاید لازم باشد تا فرد برای دستیابی به بهترین نتایج از روشهای درمانی مختلف یا ترکیب چند روش درمانی استفاده کند. مصرف داروی عامل بروز گرفتگی عضلات کمر می تواند به بیمار کمک کند. تغییر سبک زندگی مثل ورزش بیشتر و خودداری از نشستن طولانی مدت می تواند اثرگذاری هر دارویی را بیشتر کند.
انجام حرکات کششی برای گرفتگی عضلات کمر
تمرینات کششی باعث کاهش تنش عضلانی و توقف گرفتگی عضلات کمر می شود. اکثر کسانی که با گرفتگی های ناگهانی عضلانی مواجه اند معمولاً تحرک خاصی ندارند، اما حتی بلند شدن و راه رفتن عادی هم می تواند به جلوگیری از این مشکل کمک می کند. بعضی از حرکات کششی ساده و مؤثر برای گرفتگی عضلات کمر عبارتند از:
حالت نوزاد
برای انجام این حرکت یوگا، زانوهایتان را با کمی فاصله بر روی زمین بگذارید؛ خودتان را کش بیاورید و به سمت جلو بر روی پایتان خم شوید و سینه خود را تا روی رانتان پایین بکشید. دستانتان را در جلوی سرتان به حالت کشیده قرار دهید و کف دستان و آرنجتان را روی زمین قرار دهید.
لیفت لگن
به پشت بر روی تشکچه دراز بکشید و زانوهایتان را خم و کف پایتان را روی زمین بگذارید؛ دستانتان را کنار بدنتان قرار دهید. به آرامی لگنتان را چند اینچ از زمین جدا کنید و همین حالت را چند ثانیه حفظ کنید؛ این حرکت را ۵ تا ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
حالت گربه-گاو
به صورت چهار دست و پا و به شکلی که باسن در بالای زانو قرار بگیرد، روی زمین بمانید و کف دستان را نیز در زیر شانه هایتان قرار بدهید. یک نفس عمیق بکشید، کمرتان را به داخل قوس بدهید و سرتان را به سمت عقب بکشید؛ سپس نفستان را بیرون بدهید و قوس کمرتان را به بیرون داده و چانه را به سمت سینه خود بکشید؛ این حرکت را ۵ تا ۱۰ مرتبه تکرار کنید.
عوارض جانبی داروهای تجویزی برای گرفتگی عضلات کمر چیست؟
عوارض جانبی شل کننده های عضلانی عبارتند از:
- سرگیجه
- خواب آلودگی
باید از دستورالعمل همراه با داروهای تجویز شده، دوز مصرف آن و امکان رانندگی بعد از مصرف آن پیروی کنید.
آیا گرفتگی عضلات کمر می تواند به مشکلات بخصوصی منجر شود؟
اگرچه خود گرفتگی عضلات کمر به موارد زیر منجر نمی شود و موارد زیر هم عامل بروز گرفتگی عضلات کمر نیست، اما امکان بروز همزمان آنها وجود دارند:
دردهای دیگر
خشکی و سفتی
- گردن
- ستون فقرات
مشکلات دیگر
- ضعف پاها
- انحنای ستون فقرات
- بی حسی
- گزگز کردن
پیشگیری از گرفتگی عضلات کمر
وقتی فرد یک مرتبه با مشکل گرفتگی عضلات کمر مواجه شود، امکان بروز مجدد آن نیز برایش وجود دارد. تضمین سلامت کمر به کاهش گرفتگی های آینده منجر می شود. با استفاده از روش های زیر می توانید از کمرتان مراقبت کنید:
- حفظ حالت مناسب بدن و ستون فقرات در طول روز.
- یک حالت نشسته مناسب برای اوقاتی که در پشت میز می گذرانید.
- استفاده از تشک با نرمی متوسط.
- بلند کردن اجسام سنگین به کمک پاها، نه کمر.
سؤالات متداول
گرفتگی عضلات کمر چه حسی دارد؟
معمولاً گرفتگی عضله کمر، شکل یک عضله منقبض و گاهی کشیده و سفت را دارد که حتی می تواند جلوی حرکت معمول فرد را بگیرد. گرفتگی عضلات کمر ممکن است از چند ساعت تا چند روز باقی بماند و بعضی از افراد به دلیل انقباض و درد شدید عضلانی حتی قدرت خم شدن به جلو را هم ندارند.
چطور می تواند از شر گرفتگی عضله کمر خلاص شد؟
مدیریت و درمان
- یخ و گرما: گذاشتن یخ و گرما در محل گرفتگی عضلات کمر.
- مسکن های بدون نسخه: مصرف داروهای مسکن بدون نسخه شامل استامینوفن، ناپروکسن یا ایبوپروفن.
آیا ماساژ برای درمان گرفتگی عضلات کمر خوب است؟
ماساژ درمانی به افزایش جریان خون در بافت نرم بدن و کمک به ترمیم و کاهش درد منجر می شود. تنش عضلانی را کاهش می دهد. ماساژ، تنش و گرفتگی عضلات را از بین می برد و به کاهش گرفتگی، التهاب، درد و سفتی عضلات کمر منجر می شود.
چه داروهایی برای گرفتکی عضلات کمر خوب است؟
بعضی از پراستفاده ترین داروهای شل کننده عضلانی عبارتند از سیکلوبنزاپرین (فلکسریل)، متاکسالون (اسکلاکسین) و تیزانیدین (زانافلکس)؛ نقش این داروها در کاهش گرفتگی عضلات و شل کردن آن است.
بهبود گرفتگی عضلات کمر چقدر طول می کشد؟
کشیدگی یا آسیب دیدگی بافت نرم اطراف (عضلات، تاندون ها یا رباط ها) ستون فقرات، به بروز گرفتگی عضلات کمر منجر می شود. این نوع آسیب دیدگی بافت نرم معمولاً بعد از یک یا دو هفته بهبود می یابد و زمینه رفع گرفتگی عضلات کمر هم فراهم می شود.
چه زمانی باید نگران گرفتگی عضلات کمرم باشم؟
اسپاسم کمر که با احساس بی حسی، گزگز کردن یا ضعف همراه باشد، می تواند نشانه یک آسیب دیدگی عصبی باشد. این موضوع مخصوصاً زمانی درست است که دردتان بعد از مصرف داروهای مسکن بدون نسخه هم ادامه پیدا کند. درد عصبی یک موضوع جدی است که در صورت عدم درمان می تواند با صدمات دائمی یا معلولیت همراه شود.
آیا مصرف ایبوپروفن به گرفتگی عضلات کمر کمک می کند؟
درمان به کمک NSAIDها در ER عملکرد بهتری از خود نشان داد؛ اثر مثبت ایبوپروفن، کتورولاک و دیکلوفناک در کاهش گرفتگی عضلات کمر به اثبات رسیده است.
کدام ویتامین به گرفتگی عضلات کمر کمک می کند؟
یافته های بعضی از مطالعات حاکی از آن است که گنجاندن بعضی مواد مغذی مثل پتاسیم، سدیم و منیزیم در رژیم غذایی می تواند کمک شایانی به گرفتگی عضلات کمر بکند. به‌علاوه کمبود موادی مثل منیزیم، ویتامین دی و بعضی از ویتامین های خانواده ویتامین ب، احتمال بروز اسپاسم عضلانی را افزایش دهد.
آیا خوردن موز به کاهش گرفتگی عضلات کمر کمک می کند؟
موز منبع خوبی از پتاسیم، منیزیم و کلسیم، و راه حل سریع و محبوبی برای کسانی است که به دنبال کاهش اسپاسم عضلانی هستند.
آیا گرما به کاهش گرفتگی عضلات کمر کمک می کند؟
باید ابتدا از روش RICE برای رفع گرفتگی عضلات کمر استفاده کرد و در ۷۲ ساعت اول بعد از گرفتگی کمر باید به منظور جلوگیری از تورم و التهاب از اعمال گرما روی کمر خودداری کرد. بعد از گذشت ۷۲ ساعت می توان استفاده از گرما را برای افزایش جریان خون و کمک به بهبود گرفتگی، وارد برنامه درمان کرد.
