درد کف پا دلایل مختلفی دارد. این درد ممکن است ناشی از فاشیای پلانتار، متاتارسالژی یا نوروپاتی محیطی باشد. با توجه به نوع آسیب یا شرایط بیمار احتمالا علائمی شبیه درد تیز تا یک درد مداوم ایجاد میشود. تشخیص علت درد کف پا میتواند از طریق معاینه فیزیکی و اشعه ایکس یا عکسبرداری انجام شود. درمان این مشکل هم میتواند شامل کنترل درد، تغییر سبک زندگی، فیزیوتراپی و در برخی موارد شدید، جراحی باشد.
علت درد کف پا چیست؟
عوامل مختلفی میتواند باعث درد کف پا شود.
فاشیای پلانتار
فاشیای پلانتار نواری از بافت ضخیم است که از استخوان پاشنه و از طریق قوس کف پا به انگشتان پا کشیده میشود. التهاب فاشیای پلانتار یکی از شایع‌ترین علل درد یا التهاب کف پا است. این وضعیت باعث دردهای تیز و ضربان دارد در پاشنه یا کف پا میشود.
عواملی که احتمالا ابتلا به فاشیای کف پا را افزایش میدهند، عبارتند از:
- صاف بودن کف پا یا قوس زیاد کف پا
- اضافه وزن یا چاقی
- پوشیدن کفش‌هایی با قوس زیاد
- راه رفتن، دویدن یا ایستادن روی سطوح سخت
- پا برهنه راه رفتن
- بارداری
- داشتن پاهای پرانتزی به طوری که با هر قدمی که برمیدارید پاهای شما به سمت داخل میچرخند.
متاتارسالژی
هر پا پنچ استخوان متاتارسالژی دارد. هر یک از این استخوان‌ها برای یکی از انگشتان پا است. این استخوان‌های بلند، مچ پا را به انگشتان پا متصل می‌کنند. متاتارس‌ها به حالت قوس پا کمک می‌کنند تا وزن بدن را هنگام راه رفتن تحمل کند.
متاتارسالژیا اصطلاحی است که برای درد و التهاب کف پا به کار برده میشود. این ناحیه بین قوس پا و انگشتان پا یعنی زیر استخوان های متاتارس است.داین وضعیت معمولا دردی تیز، شدید و سوزناک در کف پا ایجاد میکند. این درد ممکن است هنگام ایستادن، دویدن یا خم کردن پاها بدتر شود.
سالمندان بیشتر در معرض ابتلا به متاتارسالژی هستند. علائم متاتارسالژی عبارتند از:
- درد شدید یا سوزش کف پا. قسمتی از کف پا که درست قبل از انگشتان پا قرار دارد.
- دردی که هنگام ایستادن، دویدن، خم کردن پاها یا راه رفتن به خصوص با پای برهنه روی سطح سخت بدتر میشود و هنگام استراحت بهبود میابد.
- درد شدید یا ضربان دارد، بی حسی یا گزگز در انگشتان پا
- احساس وجود سنگریزه در کفش
نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی دردی عصبی است که عصب‌های محیطی را درگیر میکند. این بیماری در اثر آسیب عصبی یا ضعف عصبی ایجاد میشود و در اکثر موارد باعث ایجاد درد پا برای بیمارن مبتلا به یک بیماری مزمن میشود.
مشکلاتی از قبیل دیابت، مصرف بیش از حد الکل، بیماری لایم و بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس میتوانند به اعصاب محیطی آسیب برسانند. عوامل دیگری که میتوانند این مشکل را ایجاد کنند، شامل آسیب دیدن اعصاب محیطی ناشی از زخم گلوله، آسیب الکتریکی یا آسیب ناشی از تزریق دارو می‌باشند. این درد عموماً به شکل تحریک گزگزی، درد ضربانی در پاها یا دست‌ها ظاهر میشود و ممکن است به سمت بالای پاها یا بازوها گسترش یابد.
خار پاشنه
خارپاشنه زائده‌ای کلسیمی است که بین استخوان پاشنه و قوس پا ایجاد میشود. بسیاری از افراد مبتلا به خار پاشنه هیچ علائمی ندارند اما برخی دیگر دچار درد یا التهاب میشوند. این وضعیت را به راحتی نمی‌توان تشخیص داد و نیاز به عکسبرداری دارد.
خار پاشنه ناشی از فشار طولانی مدت روی عضلات و رباط ها است. مشکلات دیگری همچون آرتریت، اضافه وزن و پوشیدن کفش‌های نامناسب یا فرسوده هم میتواند باعث ایجاد خارپاشنه شود. برای درمان خارپاشنه میتوانید از کمپرس سرد، تزریق داروهای ضدالتهابی، داروهای ضد درد OTC، استراحت و ارتز کفش کمک بگیرید.
نوروما
نوروما یک توده غیر طبیعی از سلول‌های عصبی است. نوروما معمولا در اثر آسیب، بین انگشتان پا ایجاد میشود.
زنان بیشتر از مردان به نوروما مبتلا میشوند. عوامل دیگر که احتمالا ابتلا به نوروما را افزایش میدهند عبارتند از:
- ورزش‌های پرتحرک مانند دویدن یا پریدن
- پوشیدن کفش نامناسب
- استفاده زیاد از کفش‌های پاشنه بلند
- پوشیدن کفش‌های تنگ مانند کفش‌های باله یا صخره نوردی
- خمیدگی قلاب مانند شست پا به سمت بیرون یا انحراف شست پا
درد نوروما ممکن است شبیه به یک سنگریزی داخل کفش احساس شود. این وضعیت بیشتر بین انگشت دوم و سوم یا انگشت سوم و چهارم شایع است. علائم این وضعیت شامل درد سوزناک در کف پا، بی‌حسی و گزگز است که به انگشتان پا سرایت میکند.
سزاموئیدیت یا شکستگی استرسی سزاموئید
سزاموئیدها دو استخوان کوچک در زیر انگشت شست پا هستند. این دو استخوان از تاندونی که باعث خم شدن شست پا میشود حمایت می‌کنند.
این استخوان ها ممکن است بیش از حد بالا بیایند و باعث سزاموئیدیت و در نتیجه در و التهاب شود. عواملی که احتمال ابتلا به سزاموئیدیت را افزایش میدهند عبارتند از:
- ورزش‌هایی که فشار زیادی به برآمدگی پا وارد می‌کنند مانند دویدن، باله یا تنیس.
- قوس بلند پا
- استفاده زیاد از کفش‌های پاشنه بلند
علل نادر درد کف پا
این عوامل بسیار نادرند اما باید به آنها توجه شود.
سندرم تونل تارسال
تونل تارسال فضای باریکی در قسمت داخلی مچ پا است. بسیاری از شریان‌ها، سیاهرگ‌ها، تاندون‌ها و اعصابی که به پا اجازه میدهند در جهات مختلف حرکت کند از تونل تارسال عبور می‌کنند.
یکی از این اعصاب عصب تیبیال است که مسئول حس کف پا و انگشتان پا است. سندرم تونل تارسال زمانی رخ میدهد که عصب تیبیال خلفی در تونل تارسال فشرده شود. این وضعیت باعث درد، بی حسی و گزگز پا میشود.
عواملی که احتمال ابتلا به سندرم تونل تارسال را افزایش میدهند عبارتند از:
- صاف بودن کف پا
- تورم مچ پا به دلیل پیچ خوردگی مچ پا
- ابتلا به دیابت، آرتریت یا سایر بیماری‌هایی که باعث تورم و فشردگی عصب میشوند.
- رگ‌های واریسی، کیست گانگلیونی (کیست غیر سرطانی روی مفصل یا تاندون)، تاندون متورم یا خار استخوانی که به عصب تیبیال خلفی فشار وارد میکند.
سندرم گیلن باره (GBS)
این مشکل یک اختلال خود ایمنی نادر است که ممکن است به اشکال مختلف ظاهر شود. شایع‌ترین شکل این سندرم رادیکولونوروپاتی دمیلینه کننده التهابی حاد (AIDP) است. AIDP اغلب به دلیل عفونتی مانند آنفولانزا یا یک بیماری تنفسی ایجاد میشود.
در اکثر موارد اولین علائم این بیماری شامل درد، ضعف یا گزگز انگشتان پا، کف پا یا ساق پا است. این علائم به مرور زمان طی ساعت‌ها، روزها و هفته‌های بعد پیشرفت می‌کنند و به تدریج به سمت بالا در بازوها و در قسمت بالایی بدن پخش میشوند. این علائم ممکن است تا حدی بدتر شوند که عضلات بدن را غیر فعال کنند.
هر کسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود اما مردان بالا ۵۰ سال بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. اگر اخیرا جراحی کرده‌اید یا قبلا یک اختلال خود ایمنی را تجربه کرده اید در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارید.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده موارد زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:
- اگر درد یا تورم شدید دارید.
- اگر نمی‌توانید وزن بدن خود را روی پاهای خود تحمل کنید و راه بروید.
- اگر دچار بی‌حسی شده‌اید.
- اگر درد یا گزگز ناگهانی را تجربه کردید.
- اگر بعد از از قرار گرفتن در معرض سموم پاهای شما دچار گزگز یا سوزش شد.
- اگر روزها یا هفته های قبل از شروع درد، آنفولانزا یا عفونت دیگری داشته اید که ممکن است نشان دهنده سندرم گیلن باره باشد.
- اگر زخم باز دارید یا زخم شما علائه عفونت مانند چرک، قرمزی یا رگه های قرمز دارد.
تشخیص درد کف پا
برای تشخیص علت درد کف پا، پزشک شما را معاینه میکند.
- پزشک باید نواحی درد یا حساسیت را پیدا کند.
- پزشک باید التهاب، کبودی یا اسیب های دیگر را معاینه کند. او همچنین ممکن است به راه رفتن شما نگاه کند تا متوجه شود درد کف پای شما چگونه است و از شما بخواهد پای خود را دراز کنید.
- اگر پزشک شما احساس کند شما مبتلا به نوروپاتی محیطی، سندرم گیلن باره یا بیماری عصبی دیگری هستید ممکن است مطالعات هدایت عصبی (NCS) را انجام دهد.
- در طول NCS پزشک شما ممکن است الکترومیوگرافی (EMG) هم انجام دهد. پزشک شما یک سوزن کوچک را از طریق پوست به عضله شما وارد میکند. این کار به پزشک کمک میکند تا فعالیت های الکتریکی عضلات شما را اندازه گیری کند.
عکسبرداری
با توجه به تشخیص پزشک در طول معاینه فیزیکی ممکن است برای تشخیص دقیق درد کف به ازمایش های عکسبرداری نیاز داشته باشید.
مطالعات تصویربرداری که ممکن است لازم باشند عبارتند از:
- اشعه ایکس برای بررسی تغییرات استخوانی ناشی از شکستگی، عفونت یا آرتریت
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) برای بررسی تغییرات استخوانی ناشی از شکستگی، عفونت، آرتریت، ناهنجاری های ظاهری و مشکلات بافت نرم.
- اولتراسوند برای بررسی نوروما، متاتارسالژیا، سندرم تونل تارسال، التهاب کف پا، آسیب رباط ها، تاندون ها و غضروف ها و سایر مشکلات بافت نرم.
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) برای بررسی ورم کف پا، متاتارسالژیا، نوروما، سزاموئیدیت، سندرم تارسال و تغییرات بافت های نرم و استخوانی ناشی از آرتریت، شکستگی‌ها و عفونت‌ها.
درمان درد کف پا
درمان درد پا به علت درد بستگی دارد. پزشکان معمولا توصیه می‌کنند که درمان را با روش‌های محافظه کارانه شروع کنید در صورت نیاز درمان‌های دیگر را جایگزین کنید.
رژیم غذایی
بیمارانی که درد دارند باید یک رژیم غذایی ضد التهاب داشته باشند. رژیم غذایی شما باید حاوی میوه‌ها و سبزیجات، ماهی، آجیل و غلات کامل باشد. غذاهای حاوی زردچوبه، آبلیمو و آنتی اکسیدان‌ها هم ممکن است به کاهش التهاب کمک کنند.
کاهش وزن
اضافه وزن یا چاقی میتواند منجر به افزایش درد، التهاب و مشکلات دیگر در پاها شود. کاهش وزن میتواند فشار روی پاها را کاهش داده و بهبود بخشید. به خصوص برای بیماران دیابتی که در خطر ابتلا به نوروپاتی محیطی، متاتارسالژی، سندرم تونل کارپال و سایر مشکلات عصبی هستند، کاهش وزن بسیار مهم است.
وضعیت بدنی
بهبود وضعیت بدنی میتواند فشار روی پاها را کاهش دهد و درد کف پا را تسکین بخشد. حتی اگر سال‌های زیادی وضعیت بدنی نامناسبی داشته‌اید باز هم میتوانید با بهبود بخشیدن وضعیت بدنی مانند افتادگی شانه‌ها وزنتان را به طور یکنواخت و متعادل روی هر دو پا تقسیم کنید تا درد شما بهبود یابد. برای افتادگی شانه میتوانید از یک بریس طبی استفاده کنید تا شانه شما را به عقب بکشد.
داروها
مسکن‌های بدون نسخه هم ممکن است درد شما را تسکین بخشند. این داروهای عبارتند از:
- Tylenol (استامیتوفن)
- Advil/Motrin (ایبوپروفن)
- Aleve (ناپروکسن)
- Aspirin (اسید استیل سالیسیلیک)
اگر درمان‌های محافظه کارانه نتیجه بخش نبودند میتوانید کورتیزون تزریق کنید. تزریق کورتیزون میتواند در موارد زیر موثر باشد:
- التهاب کف پا
- سزاموئیدیت
- نوروما
ممکن است برای درد شدید از داروهای مسکن افیونی (مخدر) استفاده شود از جمله:
- تیلنول با کدئین (استامینوفن/کدئین)
- ویکودین (هیدروکودون/استامینوفن)
- اکسی کانتین (اکسی کدون)
این داروها میتوانند اعتیاد آور باشند بنابراین نباید برای مدت طولانی از آنها استفاده کنید. این دارو ها را باید پزشک برای شما تجویز کند. درمان نوروپاتی محیطی نسبت به سایر مشکلات پا سخت‌تر است. این بیماری به طور کلی با داروهایی مانند داروهای ضد تشنج و دارو های ضد افسردگی درمان میشود. این داروها نحوه عملکرد سیستم عصبی را تغییر میدهند.
فیزیوتراپی
اگر درد کف پا زندگی شما را مختل کرده باشد احتمالا پزشک شما را به فیزیوتراپ معرفی میکند. هدف فیزیوتراپی کاهش علائم و تاثیر آنها بر کیفیت زندگی بیمار است. فیزیوتراپ برای شما یک برنامه درمانی به منظور توانبخشی پا طراحی میکند به طوری که شما بتوانید بدون درد راه بروید و بایستید. برنامه توانبخشی شما ممکن است شامل حرکات کششی و تمریناتی باشد که قدرت تعادل و دامنه حرکتی کف پا و مچ پا را بهبود بخشد.
جراحی
جراحی معمولا آخرین راه حل است یعنی زمانی که سایر روش های درمانی نتیجه بخش نبوده‌اند. در موارد ابتلا به نوع بسیار شدید سزاموئیدیت که با فیزیوتراپی درمان نمی‌شود ممکن است نیاز به جراحی سزاموئیدکتومی داشته باشند. در این روش جراحی استخوان سزاموئید برداشته میشود.
درمان‌های مکمل و جایگزین
درمان‌های مکمل یا جایگزین هم ممکن است درد کف پا را به طور موقت کاهش دهند. این درمان‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- طب سوزنی
- طب سوزنی الکتریکی (مخصوصا برای فاشیای کف پا)
- ماساژ
درمان‌های حرکتی مانند یوگا یا تای چی میتوانند به قدرت عضلانی، انعطاف پذیری و تعادل شما کمک کنند. شما همچنین میتوانید برای کاهش درد از کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید. کمپرس یخ را سه نوبت در روز و هر نوبت تنها به مدت ۲۰ دقیقه استفاده کنید. بسته های یخ یا ژل را مستقیما روست خود قرار ندهید.
پیشگیری از درد کف پا
همیشه نمی‌شود از آسیب کف پا یا مشکلاتی که منجر به درد کف پا میشوند جلوگیری کرد. اما میتوانید تغییراتی در سبک زندگیتان ایجاد کنید که باعث کاهش خطر ابتلا به در کف پا شود:
- از وسایل ارتوپدی یا کفش‌های حمایتی مناسب استفاده کنید.
- پس از آسیب به دقت راه بروید و کف پا را کشش دهید.
- از دویدن بیش از حد، پریدن یا فعالیت های پرتحرک خودداری کنید.
- وزن مناسبی داشته باشید.
- از مصرف غذاهای التهاب زا مانند شکر و غذاهای فراوری شده خودداری کنید.
- وضعیت بدنی خود را بهبود بخشید.
سوالات پرتکرار
علت درد شدید کف پا چیست؟
یکی از مهم ترین دلایل درد شدید کف پا التهاب فاشیای کف پا است. فاشیای پلانتار تاندون فیبری است که انگشتان پا را به قسمت زیرین پاشنه پا متصل میکند. درد پلانتار فاشییت اغلب شبیه به درد تیز در پایین پا یا پاشنه احساس میشود.
آیا دیابت باعث درد پا میشود؟
افراد مبتلا به دیابت معمولا دچار درد پا میشوند. این نوع درد معمولا در اثر آسیب به اعصاب ایجاد میشود که نوروپاتی دیابتی نامیده میشود. اگر میزان قند خون را به خوبی کنترل کنید میتوانید خطر ابتلا به درد پای دیابتی را کاهش دهید.
چه وقت کف پای شما دچار درد میشود؟
یکی از شایع ترین علل درد کف پا التهاب کف پا یا التهاب فاشیای کف پا است. این وضعیت باعث دردهای تیز و ضربان دار در پاشنه پا قسمت میانی کف پا میشود. علائم فاشیای پلانتار اغلب هنگام صبح شدید تر است.
آیا درد کف پا میتواند با مشکلات قلبی مرتبط باشد؟
احساس سوزش یا تورم قابل مشاهده میتواند نشان دهنده مشکلات کلیوی، قلب یا گردش خون باشد. درد و سوزش کف پا نشان میدهد که گردش خون شما مشکل دارد.
درد کف پا چقدر طول می‌کشد؟
مشکلات کف پا میتواند باعث علائم مختلفی مانند درد، تورم و لنگیدن شود. در بسیار از موارد مشکلات جدید یا شدت یافتن مشکلات قبلی باید طی ۶ هفته بدون نیاز به مراجعه به متخصص برطرف شود.
مناسب‌ترین داروها برای درد کف پا کدامند؟
دارو های مسکن خوراکی مانند استامینوفن (پاراستامول) یا آسپرین اغلب اولین موارد برای تسکین سریع درد کف پا هستند. داروهای ضد التهابی غیر استروئید (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن هم معمولا برای کاهش درد توصیه میشوند و میتوانند التهاب را کاهش دهند.
دو مورد از علائم فاشیای کف پا کدامند؟
- درد نزدیک پاشنه پا
- درد اول صبح، بعد از برداشت چند قدم اول هنگام بلند شدن از رختخواب یا پس از یک دوره استراحت طولانی مانند نشستن داخل ماشین.
- دردی که بیشتر بعد از ورزش یا فعالیت ایجاد میشود نه همزمان با آن.
چگونه می‌توان تشخیص داد که درد کف پا جدی است؟
اگر درد یا تورم شدید دارید باید فورا به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که علائم عفونت مانند قرمزی، داغی و التهاب در ناحیه آسیب دیده یا تب بیش از ۳۷.۸ درجه سانتیگراد دارید یا چناچه قادر به راه رفتن یا تحمل وزن بدن روی پاهای خود نیستید باید به پزشک مراجعه کنید.
درمان‌های خانگی درد کف پا چیست؟
ماساژ میتواند به کاهش در کف پا کمک کند. علاوه بر این شما میتوانید از کمپرس سرد یا گرم برای کاهش درد استفاده کنید. کمپرس سرد را سه نوبت در روز و هر نوبت به مدت ۲۰ دقیقه استفاده کنید.
آیا تزریق کورتیزون بهترین درمان برای درد کف پا است؟
اگر درد شما ناشی از فاشیای کف پا، سزاموئیدیت و نوروما باشد تزریق کورتیزون میتواند به بهبود وضعیت شما کمک کند.
