درد دنبالچه یک درد شدید و ناگهانی در پایین‌ترین قسمت ستون فقرات است و ممکن است در هنگام ایستادن، سکس و حمام کردن به وجود آید. این درد معمولاً به‌صورت خودبه‌خود و ظرف مدت چند هفته تا چند ماه از بین می رود.
گاهی علت این درد مشخص نمی‌باشد، اما از رایج‌ترین دلایل آن می‌توان به آسیب‌دیدگی ناشی از افتادن؛ عفونت‌های زایمان و نشستن طولانی‌مدت بر روی یک سطح سخت اشاره کرد. در برخی موارد نادر درد دنبالچه می‌تواند ناشی از سرطان استخوان یا سرطانی دیگر که در طول استخوان‌ها پخش شده، باشد. درصورتی‌که درد دنبالچه شدید بود و به مرور زمان بهتر نشد باید برای درمان آن به پزشک مراجعه نمود تا از عوارض بیشتر آن جلوگیری شود.
درد دنبالچه چیست؟
درد دنبالچه که در اصطلاح به آن کوکسی دینیا می‌گویند داخل و اطراف استخوان مثلثی شکلی که در پایین‌ترین قسمت ستون فقرات درست بالای شکاف باسن قرار گرفته به وجود می‌آید. این درد که بسته به شدت و دلیل آسیب‌دیدگی می‌تواند میزان‌های مختلفی داشته باشد به‌صورت ناگهانی رخ می‌دهد و معمولاً ظرف چند هفته خودبه‌خود درمان می‌شود. دردهای مزمن ناشی از التهاب هستند و می‌توانند خسته‌کننده و طولانی شوند و معمولاً بیش از 3 ماه طول می‌کشند.
زنان در مقایسه با مردان 5 برابر بیشتر در معرض درد دنبالچه قرار دارند. بزرگسالان و نوجوانان بیشتر از کودکان به درد دنبالچه دچار می‌شوند. بر طبق میزان بی ام ای افرادی که اضافه‌وزن دارند 3 برابر بیشتر از کسانی دارای وزن مناسبی هستند دچار درد دنبالچه خواهند شد. همچنین کاهش وزن شدید در مدت کوتاه فرد را بیش از پیش در معرض درد قرار می‌دهد.
علائم درد دنبالچه
درد دنبالچه معمولاً با برخی علائم مشخص همراه است که گاهی می‌توانند نشانگر علت وقوع درد نیز باشند. این درد به طور معمول با یک یا ترکیبی از علائمی که در زیر به آن‌ها اشاره شده بروز پیدا می‌کند:
- درد ثابت: این درد معمولاً در استخوان دنبالچه ثابت می‌ماند و لگن و اندام‌های تحتانی را درگیر نمی‌کند. درد دنبالچه دردی ناگهانی و نقطه‌ای است که می‌تواند شدت‌های مختلفی داشته باشد. احساس کشیدگی و ناراحتی در بافت‌های اطراف از دیگر مشخصات این درد می‌باشد و می‌تواند به‌صورت ثابت بوده و یا در زمان حرکت کردن و تحت‌فشار قرارگرفتن رخ دهد.
- تشدید درد در هنگام نشستن: به طور معمول زمانی که فشار ناشی از وزن بر روی دنبالچه وارد می‌شود تشدید می‌شود. نشستن بر روی سطوح سخت مانند نیمکت‌های چوبی یا صندلی‌های فلزی و یا تکیه دادن به دیوار باعث افزایش فشار بر روی دنبالچه و شدیدتر شدن در خواهد شد.
- درد در هنگام نشستن یا بر خواستن شدیدتر می‌شود: زمانی که از حالت نشسته به حالت ایستاده یا بر عکس آن تغییر حالت می‌دهید چرخش استخوان‌های لگن و تکان خوردن ماهیچه‌هایی که به چرخش استخوان‌ها کمک می‌کنند ممکن است دردناک باشد. در این حالت نشستن یا ایستادن با مشکل مواجه شده و ممکن است فرد برای داشتن ثبات بیشتر به چیزی تکیه دهد.
- درد در هنگام حرکات شدید و در حین رابطه جنسی افزایش پیدا می‌کند: برخی از بیماران در هنگام رابطه جنسی و دفع مدفوع به دلیل نزدیک بودن دنبالچه به مقعد و اندام تناسلی دچار درد شدید می‌شوند.
چه عواملی باعث درد دنبالچه می‌شوند؟
گاهی علت این درد مشخص نمی‌باشد، اما از رایج‌ترین دلایل آن می‌توان به آسیب‌دیدگی ناشی از افتادن؛ عفونت‌های زایمان و نشستن طولانی‌مدت بر روی یک سطح سخت اشاره کرد.
برخی از شایع‌ترین علل درد دنبالچه عبارت‌اند از:
زمین‌خوردن
زمین‌خوردن شدید می‌تواند باعث کبودی، شکستگی و جابه‌جا شدن دنبالچه شود.
آسیب‌های ناشی از فشار پی‌درپی
در ورزش‌هایی مانند دوچرخه‌سواری و قایق‌رانی فرد باید به سمت جلو و عقب خم شده و ستون فقرات خود را بکشد. تکرار شدید این حرکات باعث ایجاد فشار و آسیب‌دیدن بافت اطراف دنبالچه می‌شود.
بارداری و زایمان
در طول سه‌ماهه سوم بارداری، بدن زنان هورمونی ترشح می‌کند که باعث نرم شدن قسمت بین ساکروم و دنبالچه می‌شود. این کار باعث می‌شود تا در زمان زایمان استخوان دنبالچه در صورت نیاز جابه‌جا شود. این یک پروسه طبیعی است؛ اما متأسفانه جابه‌جایی دنبالچه ممکن است باعث کشیدگی ماهیچه‌ها و رباط شده و درد شدیدی ایجاد کند. نرم شدن بافت اطراف دنبالچه باعث می‌شود تا نتواند در زمان فشار این استخوان را در زاویه صحیح خود حفظ کند.
اضافه وزن
اضافه وزن باعث می‌شود تا فشار بیشتری به دنبالچه وارد شود. این باعث می‌شود تا دنبالچه به سمت عقب خم شود. خارج‌شدن دنبالچه از پوزیشن صحیح باعث بروز درد خواهد شد.
کمبود وزن
در صورت نداشتن چربی کافی در باسن استخوان دنبالچه به طور مداوم به عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها سابیده می‌شود و باعث التهاب بافت‌های نرم خواهد شد.
نشستن
این عمل ساده نیز می‌تواند باعث شدید شدن درد دنبالچه شود به‌خصوص اگر فرد بر روی یک سطح سفت یا باریک نشسته باشد. در صورت نیاز به نشستن طولانی مدت باید هر ساعت یک‌بار بایستاد، کمی قدم بزنید و به بدن کش‌وقوس دهید، همچنین می‌توانید جایی راحت‌تر و نرم‌تر برای نشستن پیدا کرده و یا از صندلی‌های دارای کوسن استفاده کنید.
سرطان
در برخی موارد بسیار نادر درد دنبالچه می‌تواند ناشی از سرطان باشد.
چرا باید به پزشک مراجعه نمود؟
درصورتی‌که درد شدید دنبالچه ظرف چند هفته بهبود پیدا نکرد و یا استفاده از درمان‌های خانگی در بهبود آن مؤثر نبود باید به پزشک مراجعه نمود.
چگونه می‌توان درد دنبالچه را تشخیص داد؟
در ابتدا، بعد از چک کردن سوابق بیماری‌های شما، پزشک در خصوص هرگونه آسیب‌دیدگی و اتفاق جدید مانند زمین‌خوردن یا زایمان از بیمار سؤال خواهد نمود. سپس با معاینه به دنبال هرگونه اثری از شکستگی، تغییر شکل، تورم و آبسه می‌گردد.
برای تشخیص درد دنبالچه چه آزمایشاتی گرفته می‌شود؟
برای تشخیص شکستگی:
- اشعه ایکس
- سی‌تی‌اسکن
برای بررسی التهاب و کوردوما (نوعی تومور نادر سرطانی در ستون فقرات)
- ام‌آرآی
- اسکن استخوان
درمان درد دنبالچه
درد استخوان دنبالچه معمولاً خودبه‌خود ظرف چند هفته برطرف می‌شود.
با این وجود درصورتی‌که علائم با استراحت بهبود نیابند، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک معالج با بررسی سوابق پزشکی شما و باتوجه‌به علائم، بهترین درمان را به شما پیشنهاد خواهد کرد.
درمان غیر جراحی درد دنبالچه (کوکسیدینی)
درمان‌های غیر جراحی در بیش از 90% موارد درد دنبالچه مؤثر عمل می‌کنند. روش‌های درمانی این بیماری معمولاً غیرتهاجمی هستند و شامل حرکت‌های اصلاحی می‌شوند.
تزریقات
تزریق یک داروی بی‌حسی مانند لیدوکایین و استروئیدها (برای کاهش التهاب) به بافت اطراف دنبالچه باعث کاهش و برطرف‌شدن درد می‌شود. پزشکان با کمک راهنمای تصویری مطمئن می‌شوند که تزریق در محل موردنظر انجام می‌شود. به کمک این تزریقات می‌توان درد را برای یک هفته تا چندین سال برطرف نمود. در صورت تأثیرگذار بودن تزریق اول بیمار می‌تواند تا 3 تزریق در طول سال داشته باشد.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
داروهای مسکن رایج مانند بروفن، ناپروکسن و مهارکننده‌های کوکس مانند سلبرکس به کاهش التهاب بافت اطراف دنبالچه که دلیل اصلی درد آن می‌باشد کمک می‌کنند.
درمان دستی
در برخی بیماران درد دنبالچه به کمک درمان دستی بر طرف می‌شود. در طی این درمان مفصل بین ساکروم و دنبالچه در جای خود قرار گرفته و از درد دنبالچه که ناشی از کم‌شدن میزان حرکت‌پذیری آن می‌باشد می‌کاهد.
ماساژ
با ماساژ دادن عضلات منقبض کف لگن که به استخوان دنبالچه متصل شده‌اند می‌توان درد را کاهش داد. انقباض عضلات ناحیه باعث می‌شود تا فشار بیشتری بر رباط و مفصل ساکروکوکسیژیال وارد شده و میزان تحرک‌پذیری آن بکاهد.
کشش
کشش آرام رباط‌هایی که به دنبالچه متصل شده‌اند می‌تواند به کاهش انقباض ماهیچه‌ها در این قسمت کمک کند. یک متخصص فیزیوتراپی، کایروپراکتیک و یا هر فردی که در زمینه درمان تخصص دارد می‌تواند با کشش صحیح رباط‌ها به برطرف‌شدن درد دنبالچه کمک نماید.
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست
در این روش با استفاده از یک جریان الکتریکی از انتقال پیام و سیگنال درد از دنبالچه به مغز جلوگیری می‌شود. این روش برای بیمارانی که می‌خواهند مصرف دارویی خود را کم نگه دارند بسیار مناسب می‌باشد. امروزه دستگاه‌های TENS زیادی در بازار موجود می‌باشد که برخی از آن‌ها از جریان الکتریکی قوی استفاده می‌کنند و باید برای مدت کوتاهی مورد استفاده قرار گیرند و برخی دیگر جریان الکتریکی ضعیف‌تری دارند و می‌توان برای مدت طولانی تری از آن‌ها استفاده نمود.
در برخی موارد نادر درد دنبالچه به کمک روش‌های غیر جراحی درمان نمی‌شود و بیمار باید تحت جراحی قرار گیرد.
درمان خانگی درد دنبالچه(کوکسیدینی)
برخی از روش‌های درمان خانگی درد دنبالچه عبارت‌اند از:
اصلاح فعالیت‌ها
تغییر برخی حرکات روزانه باعث می‌شود تا از فشار انباشته شده بر روی دنبالچه کاسته شود و درد آن کاهش یابد. برای مثال می‌توان برای جلوگیری از نشستن طولانی‌مدت از یک میز ایستاده استفاده نمود، در هنگام نشستن از یک بالشت استفاده کرد تا فشار زیادی به دنبالچه وارد نشود و یا در هنگام نشستن وضعیت بدن را تنظیم نمود تا از فشار وارده به دنبالچه کاسته شود.
کمپرس سرد یا یخ
قراردادن کمپرس سرد یا یخ بر روی قسمت دردناک چند بار در طول روز در روزهای نخست درد کمک می‌کند تا از التهاب بافت اطراف دنبالچه که معمولاً ناشی از آسیب‌دیدگی می‌باشد و باعث درد می‌شود کاسته شود.
گرما یا پدهای گرمایشی
تاباندن گرما به انتهای ستون فقرات در روزهای ابتدایی بروز درد باعث می‌شود تا انقباض عضلات که خود باعث بروز درد می‌شوند برطرف گردد.
بالش‌های حمایتی
برخی بالش‌های مخصوص می‌توانند از میزان فشار و وزن وارد شده بر دنبالچه در هنگام نشستن بکاهند. بالش‌های وی و یو شکل و بالش‌های سه‌گوش که وسط آن‌ها خالی می‌باشد از جمله این بالش‌ها هستند. هرگونه بالش یا وسیله کمک نشستنی که فرد با استفاده از آن راحت باشد و بتواند از فشار وارده بر دنبالچه بکاهد برای این کار مناسب است. همچنین می‌توان در ماشین، محیط کار و کلاس‌های درس از کوسن استفاده کرد.
تغییر رژیم غذایی
درصورتی‌که درد دنبالچه ناشی از حرکات روده یا یبوست باشد توصیه می‌شود تا میزان فیبر مصرفی و آشامیدن آب را افزایش داده و همچنین از قرص‌های مسهل استفاده کرد.
چگونه می‌توان خطر ابتلا به درد دنبالچه را کاهش داد؟
می‌توان به کمک روش‌های زیر خطر ابتلا به درد دنبالچه را کاهش داد:
- جلوگیری از زمین‌خوردن، تاحدامکان باید زمین و مسیر عبور و مرور را از اجسام لیز، طناب و… خالی نگه داشت. تمامی پله‌ها باید روشن بوده و نرده داشته باشند و همچنین نباید در هنگام نگاه‌کردن به تلفن همراه راه رفت.
- پرهیز از انجام فعالیت‌هایی مانند دوچرخه‌سواری و نشستن طولانی‌مدت که باعث شدید شدن علائم می‌شوند.
سؤالات متداول
کوکسیدینیا چه حسی دارد؟
کوکسیدینیا به درد دنبالچه اطلاق می‌شود. از اصلی‌ترین علائم این بیماری می‌توان به درد و گرفتگی در اطراف استخوان دنبالچه در پایین‌ترین قسمت ستون فقرات و بین باسن اشاره کرد. این درد معمولاً در هنگام نشستن و تکیه دادن به پشت شدیدتر می‌شود.
آیا درد استخوان دنبالچه بیماری جدی است؟
در بیشتر موارد درد استخوان دنبالچه بیماری جدی محسوب نمی‌شود. گاهی این درد می‌تواند نشانه یک آسیب‌دیدگی باشد. در برخی موارد بسیار نادر درد دنبالچه نشان از بیماری سرطان می‌باشد. برای مشخص نمودن هرگونه آسیب‌دیدگی مانند شکستن استخوان یا داشتن تومور در اطراف دنبالچه از بیمار ام‌آرآی و عکس اشعه ایکس گرفته می‌شود.
آیا نشستن باعث درد دنبالچه می‌شود؟
نشستن برای مدت طولانی آن هم در یک حالت باعث می‌شود تا دنبالچه انحراف پیدا کند و فشار زیادی به استخوان‌ها و بافت اطراف آن وارد شود و نشستن بعد از مدتی دردناک گردد.
سریع‌ترین راه برای درمان درد دنبالچه چیست؟
استفاده کردن از یخ یا گرما در اطراف دنبالچه و عضلات گلوتئال برای 10 تا 15 دقیقه. این کار را باید 4 بار در روز انجام داد تا از میزان در و التهاب دنبالچه کاسته شود. استفاده از داروهای مسکنی مانند بروفن که بدون نسخه به فروش می‌رسند نیز به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند.
چقدر زمان لازم است تا درد دنبالچه درمان شود؟
درد دنبالچه ممکن است بسیار شدید بوده و به آرامی درمان شود. درمان درد دنبالچه به میزان و شدت آسیب‌دیدگی بستگی دارد. در صورت وجود ترک و شکستگی در استخوان پروسه درمان بین 8 تا 12 هفته طول می‌کشد و درصورتی‌که دنبالچه دچار کوفتگی شده باشد ظرف 4 هفته درمان خواهد شد.
چگونه خود فرد می‌تواند درد دنبالچه را درمان کند؟
- نشستن صحیح. باید حالت قرارگیری بدن صحیح باشد و قسمت پایینی کمر ساپورت شود.
- استفاده از کوسن‌های مخصوص دنبالچه در هنگام نشستن.
- خوابیدن به پهلو برای کاهش فشار وارده بر دنبالچه.
آیا عصب سیاتیک می‌تواند باعث درد دنبالچه شود؟
عصب سیاتیک در قسمت پایینی باسن یا بالای ران تحریک می‌شود. افرادی که به درد دنبالچه مبتلا هستند معمولاً برای کاهش فشار بر روی دنبالچه در هنگام نشستن به سمت جلو خم می‌شوند. این کار باعث می‌شود تا فشار بیشتری به عصب سیاتیک وارد شود.
چگونه می‌توان با وجود درد دنبالچه خوابید؟
برای کاهش درد دنبالچه‌ای که دچار کوفتگی شده است باید در هنگام خواب از یک زیرانداز نرم استفاده نمود، به پهلو خوابید و یک بالش بین دو زانو قرار داد و یا در هنگام خوابیدن بر روی کمر یک بالش بر زیر زانوها گذاشت.
آیا راه‌رفتن برای درد دنبالچه مفید است؟
دنبالچه یک استخوان مثلثی شکل در انتهای ستون فقرات می‌باشد و می‌تواند دچار کوفتگی و حتی شکستگی شود. درحالی‌که نشستن باعث شدیدتر شدن درد آن می‌شود راه‌رفتن می‌تواند آن را کاهش دهد.
آیا یک متخصص کایروپراکتیک می‌تواند به درمان درد دنبالچه کمک کند؟
مراجعه به یک متخصص کایروپراکتیک می‌تواند به کاهش اثرات درد دنبالچه کمک کند. متخصص کایروپراکتیک با درمان دستی و ماساژ دنبالچه و همچنین استخوان‌ها، درد ماهیچه و عصب‌های اطراف آن را در اثر فشار وارده به دنبالچه کاهش می‌دهد.
