خارپاشنه در اثر رشد رسوبات کلسیم بین پاشنه و قوس‌پا ایجاد میشود. خار پاشنه زمانی اتفاق می‌افتد که رابط‌های پا تحت فشار قرار بگیرند. پزشکان درمان‌های غیرجراحی را برای کاهش علائم خارپاشنه پشنهاد می‌دهند. در مواردی که درمان موفقیت آمیز نباشد پزشک برای کاهش علائم بیمار جراحی را پیشنهاد میدهد. در واقع درمواردی که درمان علائم خارپاشنه نتیجه بخش نباشد برای برداشتن خارپاشنه میتوان آن را جراحی کرد.
خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه یک نوع ضایعه استخوانی است که ممکن است در قسمت زیرین پاشنه شکل بگیرد و به آن استئوفیت نیز گفته میشود. خار پاشنه میتواند تیز، کج یا گرد باشد و از قسمت پاشنه به سمت قوس پا امتداد می‌یابد. این منطقه از پا به عنوان فاشیای کف پا شناخته میشود. طول خار پاشنه ممکن است تا 1.2 سانتی‌متر باشد و معمولاً با استفاده از تصاویر اشعه ایکس، میتوان آن را تشخیص داد.
به‌علاوه، سندرم خار پاشنه به مواردی اطلاق میشود که خار پاشنه در تصاویر اشعه ایکس قابل رؤیت نیست. به عبارت دیگر، اگر خار پاشنه در تصاویر اشعه ایکس قابل تشخیص نباشد، از سندرم خار پاشنه صحبت نمی‌شود.
علائم خار پاشنه
علائم خار پاشنه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- درد تیز پاشنه یا درد هنگام ایستادن در اول صبح
- درد خفیف پاشنه در طول روز
- التهاب و تورم جلوی پاشنه پا
- داغی ناحیه اسیب دیده
- برامدگی کوچک و قابل مشاهده استخوان پاشنه
- نقطه حساسی در پایین پاشنه که راه رفتن با پای برهنه را سخت میکند.
همه افراد مبتلا به خار پاشنه این علائم را تجربه نمی‌کنند. برخی افراد ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند. این افراد تنها در صورتی ممکن است متوجه شوند خار پاشنه دارند که به دلیل دیگری عکسبرداری اشعه ایکس انجام دهند.
علل خار پاشنه
برخی از علل شایع بروز خارپاشنه در افراد عبارتند از:
- خار پاشنه ناشی از کشیدگی طولانی مدت ماهیچه‌ها و رباط‌هایی است که باعث ساییدگی بافت‌های نرم پاشنه میشوند. یکی دیگر از دلایل خارپاشنه پاره شدن غشایی است که استخوان پاشنه را میپوشاند.
- پاشنه پا هم میتواند با افزایش سن آسیب پذیر باشد.
- با گذشت زمان رسوبات کلسیم زیر پاشنه جمع میشوند. این رسوبات برآمدگی‌های استخوانی را تشکیل می‌دهند که خار پاشنه نامیده میشوند.
عوامل خطر خارپاشنه
موارد مختلفی می‌توانند خطر ابتلا به خارپاشنه را افزایش دهند از جمله:
- فعالیت‌های ورزشی: دویدن و پریدن میتواند باعث ساییدگی پاشنه و قوس پا شود.
- فعالیت روی سطوح سخت: راه رفتن مکرر، دویدن یا پریدن مکرر روی سطوح سخت میتواند باعث ساییدگی پاشنه پا شود.
- ضربه به پاشنه پا: کبودی پاشنه و پاره شدن غشایی که آن را میپوشاند میتواند منجر به خار پاشنه شود.
- افزایش سن: مطالعات نشان داده‌اند که ابتلا به خار پاشنه در مردان و زنان مسن شایع‌تر است.
- اضافه وزن: بر اساس مطالعات اضافه وزن میتواند باعث ابتلا به خار پاشنه شود.
- کفش‌های نامناسب: پوشیدن مکرر کفش‌هایی نامناسب مانند دمپایی میتواند منجر به خار پاشنه شود.
برخی از بیماری‌های زمینه‌ای هم می‌توانند باعث خارپاشنه شوند از جمله:
- آرتریت واکنشی
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- هیپراستوز اسکلتی ایدیوپاتیک منتشر
- التهاب کف پا
پزشک چگونه خار پاشنه را تشخیص میدهد؟
پزشک معمولا پای شما را معاینه میکند و در مورد فعالیت بدنی که ممکن است باعث ایجاد درد پاشنه پا شده باشد، سوال میکند. همچنین اشعه ایکس یکی از رایج‌ترین آزمایش‌هایی است که پزشک برای تشخیص خار پاشنه تجویز میکند.
درمان خار پاشنه
اولین راهکار درمانی برای بهبود خارپاشنه استفاده از درمان خانگی است. درصورتی که علائم با درمان خانگی بهبود پیدا نکردند، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
درمان خانگی خارپاشنه
قبل از هر کاری توصیه میشود استراحت کنید. استفاده از کمپرس یخ و روغن‌های طبیعی هم در موارد زیادی علائم خارپاشنه را ظرف چند روز بهبود می‌بخشند.
استراحت
یکی از مراحل درمان فاشیای کف پا و خار پاشنه، استراحت است. استراحت نه تنها به کاهش درد حاد کمک میکند بلکه میتواند از بدتر شدن وضعیت شما هم جلوگیری کند. بعد از ایستادن‌های طولانی و فعالیت‌های دیگر حتما به پاهایتان استراحت دهید. ممکن است پزشک از شما بخواهد برای کاهش علائم درد حاد ناشی از خار پاشنه استراحت کنید. هنگامی پای شما درد دارد اگر وزن بدن را به آن منتقل کنید درد را بدتر میکند و زمان بهبودی شما را طولانی‌تر میکند.
کمپرس سرد
اگر هر بار به مدت 15 دقیقه از کمپرس سرد استفاده کنید میتواند با بی حس کردن ناحیه آسیب دیده باعث تسکین درد خار پاشنه شود. کمپرس سرد همچنین باعث کاهش تورم میشود. برای خارپاشنه کمپرس سرد از کمپرس گرم بهتر است. گرما برای درد مفاصل و عضله مناسب تر است.
داروهای مسکن بدون نسخه
درد حاد یا کوتاه مدت را می‌توانید با مصرف مسکن‌های بدون نسخه (OTC) کاهش دهید. این داروها شامل استامینوفن (تیلنول)، آسپرین یا ایبوپروفن(ادویل، موترین) هستند. اگر از داروهای دیگری مانند رقیق کننده‌های خون استفاده می‌کنید یا اگر مشکلات کبد یا کلیوی دارید که میتواند مانع از مصرف مسکن‌های OTC شود به پزشکتان اطلاع دهید.
درج کفش ارتوتیک
درج های ارتوز کفش مانند پدهای پاشنه می‌توانند حمایت کافی قوس و پاشنه پای شما فراهم کنند در نتیجه درد شما کاهش می‌یابد. پدهای پاشنه همچنین می‌توانند از ساییدگی و پارگی بیشتر جلوگیری کنند. شما باید برای محافظت همه جانبه پا این پدها در کنار کفش‌های مناسب استفاده کنید.
روغن‌های خاص برای خارپاشنه
برخی روغن‌های خاصیت ضدالتهابی طبیعی دارند و می‌توانند درد و تورم را کاهش دهند. این روغن‌ها را باید برای تسکین بیشتر روی پاشنه پا ماساژ دهید.
برخی از مهم ترین روغن های ضدالتهابی عبارتند از:
- روغن ترنج
- روغن اکالیپتوس
- روغن رازیانه
- روغن اسطخدوس
- روغن پرتقال
- روغن رزماری
- روغن کنجد
- روغن آویشن
دقت کنید که این روغن‌ها خاصیت دارویی دارند. در صورت استفاده نادرست می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. همیشه چند قطره از روغن را با سه برابر روغن حامل ترکیب کنید.
درمان غیرجراحی خارپاشنه
پزشک متخصص برای درمان خارپاشنه از روش‌های زیر استفاده میکند:
تزریق داروهای ضد التهابی
برای درد شدید پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئید را پیشنهاد کند. این تزریق‌های ضدالتهابی باعث کاهش درد و التهاب پاشنه و قوس پا میشود.
تمرینات فیزیوتراپی و کششی
پزشک ممکن است شما را به یک فیزیوتراپ ارجاع دهد تا یک برنامه تمرینی مناسب برای جلوگیری از درد طولانی مدت برای شما طراحی کند، چون داروهای ضد التهابی را تنها می‌توانید تا مدت خاصی استفاده کرد.
تمرینات درمانی برای خار پاشنه شامل کشش عضلات پاشنه و فاشیای کف پا میشود. فیزیوتراپیست شما میتواند به شما نشان دهد که چگونه برخی از تمرینات را در خانه انجام دهید. این حرکات کششی را می‌توانید در هر زمانی از روز انجام داده و به خودتان کمک کنید. به‌طور خاص، انجام حرکات کششی قبل از خواب، به ویژه شب‌ها، میتواند بسیار مفید باشد.
تمرینات کششی برای خار پاشنه می‌توانند شامل کشش عضلات ساق پا، آرک پا، و عضلات پاشنه باشند. این تمرینات به کمک ماهیچه‌ها و بافت‌های عمقی پا، انعطاف‌پذیری را افزایش داده و علائم خار پاشنه را کاهش می‌دهند. مهم است که تمرینات را به طور منظم و با تمرکز انجام داده و دستورات و راهنمایی‌های فیزیوتراپیست خود را رعایت کنید.
قبل از انجام تمرینات خار پاشنه، همیشه بهتر است با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید تا برنامه مناسبی برای شما تعیین شود و هرگونه محدودیت یا توصیه‌های خاص را در نظر بگیرید.
جراحی خار پاشنه
در مواردی که درد خارپاشنه شدید و مداوم میشود، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید. جراحی برای برداشتن خار پاشنه انجام میشود. جراحی در برخی موارد شامل آزاد کردن فاشیای کف پا هم میشود.
جراحی خار پاشنه علاوه بر اینکه درد را کاهش میدهد باعث افزایش تحرک کل پا هم میشود. اکثر افرادی که جراحی خارپاشنه انجام می‌دهند هم دچار التهاب کف پا هستند. با توجه به روش‌های درمانی معمولا جراحی به تنهایی انجام نمی‌شود.
چگونه از ابتلا به خار پاشنه جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از خارپاشنه باید به سلامت کلی پا بیشتر توجه کنید.
- حتما بعد از فشارهای روزانه که به پاهایتان وارد میشود، استراحت کنید.
- به طور کلی هرگز نباید پاشنه دردناک را فشار دهید.
- ادامه راه رفتن، ورزش یا پوشیدن کفش هایی که باعث درد پاشنه میشوند میتواند منجر به مشکلات طولانی مدتی مانند خارپاشنه شود. اگر بعد از هر فعالیتی پاشنه پای شما دچار درد شد از کمپرس یخ استفاده کنید و پای خود استراحت دهید تا خوب شود.
سوالات پرتکرار
چگونه میتوان خارپاشنه را درمان کرد؟
جراحی تنها راه برداشتن خارپاشنه است. با توجه به اینکه خارپاشنه معمولا درد دارد درمان وضعیتی که باعث ایجاد خار پاشنه شده میتواند درد شما را کاهش دهد.
دلیل اصلی ایجاد خارپاشنه چیست؟
خارپاشنه اغلب به دلیل کشیدگی عضلات و رباط های پا، کشیدگی فاشیای کف پا و پارگی مکرر غشایی که استخوان پاشنه را میپوشاند ایجاد میشود. خار پاشنه به ویژه در بین ورزشکارانی که فعالیت هایی شامل دویدن و پریدن دارند شایع تر است.
آیا پیاده روی برای خار پاشنه مفید است؟
با توجه به شرایط شما پیاده روی میتواند باعث کاهش یا بدتر شدن درد شود. اگر حین پیاده روی دچار درد طاقت فرسا میشوید سعی کنید تا حد امکان استراحت کنید تا درد کاهش یابد.
سریعترین روش درمانی خار پاشنه چیست؟
- استفاده از کمپرس یخ بعد از پیاده روی و ورزش
- مصرف داروهای ضد التهابی بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا آسپرین
- تزریق داروهای ضدالتهابی مانند کورتیزون
- تمرینات کششی به خصوص قبل از خواب
- فیزیوتراپی
- استراحت دادن به پاها
آیا ماساژ برای خار پاشنه خوب است؟
ماساژ مداوم پا به روند بهبود خار پاشنه کمک میکند. ماساژ باعث فروپاشی بافت اسکار میشود و به آن کمک میکند التیام یابد و قوی‌تر و انعطاف پذیر تر شود. استفاده از روغن زیتون یا نارگیل گرم و ماساژ دادن آن روی پاشنه پا باعث تسکین پاشنه و کاهش درد میشود.
چگونه میتوان خار پاشنه را به طور طبیعی درمان کرد؟
- ناحیه آسیب دیده را ماساژ دهید.
- کفش‌های راحت بپوشید.
- منیزم، ویتامین B5 و روغن ماهی مصرف کنید.
آیا خارپاشنه همان فاشیای کف پا است؟
خارپاشنه و فاشیای کف پا شرایط مرتبطی هستند اما یکسان نیستند. در این بخش به نحوه ارتباط این دو بیماری می‌پردازیم:
- فاشیای کف پا ناشی از کشیدگی یا پارگی در اثر استفاده بیش از حد است. التهاب کف پا ممکن است باعث درد شدید پاشنه شود. این درد در طول روز میاید و میرود. هنگامی که کمی راه میروید درد کاهش میابد اما اگر بنشینید و سپس بلند شوید تا کمی بیشتر راه بروید مجددا درد عود میکند.
- خارپاشنه میتواند به دلیل فشار و التهاب ناشی از فاشیای کف پا ایجاد شود. با گذشت زمان بدن با ساختن بافت استخوانی اضافی نسبت به فشار واکنش نشان میدهد. این بافت اضافی به خار پاشنه تبدیل میشود. در اکثر موارد خارپاشنه دردناک نیست اما زمانی که دردناک میشود درد آن شبیه به درد فاشیای کف پا است.
آیا خار پاشنه خود به خود از بین میرود؟
خار پاشنه خود به خود از بین نمیرود و تنها راه درمان کامل خارپاشنه از بین بردن زائده ها با جراحی است. با این حال روش های مختلفی برای کاهش درد و التهاب پاشنه وجود دارد. مشکلات بافت نرم خارپاشنه پا را تشدید میکند بنابراین موثرترین درمان برای آن استراحت است.
آیا خار پاشنه بدون جراحی از بین میرود؟
خار پاشنه یک زائده دائمی است و جراحی تنها راه برداشتن آن است. با توجه به اینکه خار پاشنه معمولا درد ندارد درمان دلیل اصلی ابتلا به خار پاشنه میتواند باعث کاهش درد پاشنه پا شود.
