تاندون آشیل پای کودکان گاهی به علت فلج مغزی محکم کشیده می‌شود؛ در نتیجه کودک به سختی می‌تواند پا را صاف روی زمین بگذارد. مشکلات پای ناشی از فلج مغزی، از قبیل ضعف عضلانی، محدودیت دامنه حرکتی مفصل، خشک‌تر شدن مفصل و کوتاهی تاندون آشیل، شایع‌ترین عوارض اسکلتی_عضلانی در کودکان مبتلا به این بیماری است.
درمان کوتاهی تاندون آشیل باعث اصلاح راه رفتن و ایستادن بیماران مبتلا به فلج مغزی می‌شود. اگر تاندون آشیل پای فرزندتان کوتاه باشد، پزشک ارزیابی دقیقی را انجام می‌دهد و طرح درمان سفارشی را تهیه می‌کند. خط اول درمان کوتاهی تاندون آشیل معمولاً شامل تزریق بوتاکس، تجویز دارو، بستن بریس، فیزیوتراپی یا ترکیبی از درمان‌های فوق می‌شود. اگر درمان‌های غیرجراحی انقباض‌ها را به روشی مؤثر درمان نکند، جراحی ارتوپدی درمان پیشنهادی بعدی خواهد بود. علت کوتاهی تاندون آشیل و روش‌های درمان آن را در کودکان فلج مغزی در این مقاله توضیح می‌دهیم.
علت کوتاهی تاندون آشیل در کودکان فلج مغزی
تاندون نواری بافتی است که به اتصال عضله‌ها به استخوان‌ها کمک می‌کند. تاندون‌ها و عضله‌ها به صورت یک واحد یک‌پارچه عمل می‌کنند و حرکت کردن را برای بدن ممکن می‌سازند. معماری عضلانی بدن انسان میزان نیرو، بیشینه سرعت کوتاه کردن، دامنه حرکتی عضله و نیروی انتقالی به تاندون را تعیین می‌کند.
فلج مغزی باعث سفت شدن عضلات و تاندون‌ها می‌شود. این سفتی یا انقباض عضله‌ها و تاندون‌ها را به مرور زمان کوتاه می‌کند. این عارضه پاها را درگیر می‌کند. کوتاهی تاندون‌ها و عضله‌ها به درد دامن می‌زند و ناهنجاری‌هایی را در تاندون‌ها و عضله‌ها تولید می‌کند که توانایی حرکتی کودک را مختل می‌سازد.
تشخیص کوتاهی تاندون آشیل در کودکان فلج مغزی
اگر تاندون بسیار سفت و کشیده باشد، درد و مشکلاتی را برای راه رفتن ایجاد می‌کند. این مشکل غالباً به صورت راه رفتن روی نوک پنجه نمود پیدا می‌کند. با این حال کودکان مبتلا به فلج مغزی به ندرت راه می‌روند. سونوگرافی برای اندازه‌گیری طول تاندون آشیل و پارامترهای ساختاری عضله ـ تاندون در کودکان فلج مغزی انجام می‌شود.
درمان‌های کوتاهی تاندون آشیل در کودکان فلج مغزی
مدیریت اختلال‌های حرکتی در کودکان فلج مغزی باید از چند روش مانند تزریق بوتاکس، تجویز دارو، بستن بریس و فیزیوتراپی تشکیل شود.
درمان کوتاهی تاندون در کودکان فلج مغزی با تزریق بوتاکس
سم بوتولینوم A (BTx_A) یا بوتاکس به‌طور گسترده برای کنترل اسپاستیسیتی ناشی از فلج مغزی به کار برده می‌شود. بوتاکس اسپاستیسیتی را با جلوگیری از انتقال عصبی به عضلات کاهش می‌دهد؛ ضمناً تزریق بوتاکس موجب بهبود تعادل عضلانی می‌شود. تزریق بوتاکس در عضله ساق پا، جراحی کودکان فلج مغزی را در حد قابل توجهی به تأخیر می‌اندازد، به این ترتیب احتمال تکرار جراحی کاهش می‌یابد. عود انقباض تاندون آشیل و لزوم تکرار جراحی در کودکان مبتلا به همی‌پلژی و دی‌پلژی بالاتر است و جراحی باز تاندون آشیل زیر 6 سال را ضروری می‌سازد. تزریق بوتاکس در عضلات ساق پا موجب می‌شود که کودک فلج مغزی راحت‌تر از ارتز استفاده کند. تزریق بوتاکس در چند سطح پس از تحلیل روش گام برداشتن کودک، زمان انجام جراحی را تا 9 سالگی کودک مبتلا به فلج مغزی به تأخیر می‌اندازد؛ حال آن‌که جراحی در صورت تزریق نشدن بوتاکس باید در سن پایین‌تر انجام شود. (منبع)
درمان کوتاهی تاندون در کودکان فلج مغزی با دارو
عموماً باکلوفن برای درمان اسپاستیسیتی تجویز می‌شود. با کلوفن تنوس عضلانی را از طریق شل کدن عضلات کاهش می‌دهد و غالباً موجب بهبود توانایی حرکتی می‌شود. دیازپام نیز می‌تواند برای کاهش سفتی عضلانی مؤثر باشد، البته دیازپام در این مورد به ندرت اثربخش واقع می‌شود.
درمان کوتاهی تاندون آشیل در کودکان با بریس
بستن بریس و گچ‌گیری به اصلاح بدشکلی‌های پا و مچ پا کمک می‌کند. غالباً ترکیبی از فیزیوتراپی، بستن بریس و گچ‌گیری برای دستیابی به نتیجه مطلوب لازم است. چند دوره گچ‌گیری ظرف چند هفته انجام می‌شود تا موقعیت پا اصلاح شود. سپس بریس برای اطمینان از عود نکردن عارضه بسته می‌شود.
درمان کوتاهی تاندون آشیل با فیزیوتراپی
درمان فیزیوتراپی تمام کودکان مبتلا به فلج مغزی با هم یکسان نیست. متخصص فیزیوتراپی ابتدا مشکلات حرکتی کودک را ارزیابی می‌کند تا طرح درمان سفارشی را برای وی تهیه کند. سپس ترکیبی از ورزش‌درمانی، تکنیک‌های آرام‌سازی عضله و تجهیزات خاص برای بهبود توانایی حرکتی به کار برده می‌شود. میزان تأثیر فیزیوتراپی بر بهبود مشکلات خاص کودک به شدت عارضه بستگی دارد.
تمرین‌های افزایش دهنده انعطاف‌پذیری و ماساژ غالباً برای کودکان دچار فلج مغزی اسپاستیک مفید است. این حرکات نه تنها توانایی حرکتی را بهبود می‌دهند، بلکه از انقباض عضلانی دردناکی جلوگیری می‌کنند که اصلاح جراحی را ضروری می‌سازد. تمرین‌های قدرتی برای افزایش تنوس عضلانی کودکان مبتلا به فلج مغزی آتتوئید توصیه می‌شود.
درمان کوتاهی تاندون آشیل با جراحی
اکثر پزشکان توصیه می‌کنند ابتدا روش‌های کم‌خطرتری مانند درمان دارویی و انواع فیزیوتراپی امتحان شود. اما اگر روش‌های غیرتهاجمی در درمان کوتاهی تاندون آشیل موثر نباشند، معمولاً انجام جراحی توصیه می‌شود. جراحی درمانی تهاجمی است و دوران نقاهت طولانی دارد، اما قابلیت بالایی برای بهبود توانایی حرکتی و کاهش درد دارد. روش‌های جراحی مختلفی برای درمان کوتاهی تاندون آشیل در کودکان وجود دارد که اغلب آنها طول تاندون کوتاه را افزایش می‌دهند. جراحی تاندون آشیل با این هدف انجام می‌شود که کودک بتواند بهتر، با استقلال بیشتر و بدون درد راه برود.
جمع‌بندی
روش گام برداشتن کودک در دوران کودکی اولیه تکامل می‌یابد. روش گام برداشتن کودکان مبتلا به فلج مغزی که رشد حرکتی‌شان با تأخیر همراه است، در نهایت تا سن 7 یا 8 سالگی تثبیت می‌شود. چنانچه الگوی گام برداشتن پایداری تثبیت شود، پزشکان غالباً مداخله‌های جراحی را در کنار مدالیته‌های غیرجراحی توصیه می‌کنند. مراقبت از کودکان فلج مغزی که قادر به راه رفتن نیستند، نیز یکی از اولویت‌های کلینیک ماست. کلینیک … درمان‌های مختلفی از تزریق بوتاکس گرفته تا فیزیوتراپی را ارائه می‌دهد. همکاران ما همواره آماده پاسخ‌گویی به شما هستند، کافی است با ما تماس بگیرید.
پرسش‌های پرتکرار
می‌توان طول تاندون آشیل کوتاه را در کودکان فلج مغزی افزایش داد؟
افزایش طول تاندون آشیل عملی است که برای عادی سازی هم‌ترازی کالبدشناختی مجموعه پا و مچ پا انجام می‌شود. خوشبختانه جراحی به ندرت ضرورت می‌یابد و با درمان طب فیزیکی و توان‌بخشی تهاجمی می‌توان حرکت‌های عادی را در مچ پای درگیر برقرار ساخت.
آیا جراحی های تاندون آشیل گزینه مناسبی برای کودکان فلج مغزی است؟
جراحی‌های افزایش طول تاندون مانند افزایش طول تاندون‌های همسترینگ و آشیل عمل‌هایی اصلی بودند که در گذشته بر روی کودکان فلج مغزی با هدف بهینه‌سازی روش گام برداشتن کودکان انجام می‌شدند. این جراحی‌ها عمل‌های کوچک و ساده‌ای بودند که دوران نقاهت کوتاه و سریعی داشتند. توانایی راه رفتن کودکان معمولاً در چند سال نخست پس از جراحی بهبود می‌یافت، در نتیجه والدین و پزشکان باور می‌کردند که تصمیم درستی گرفته‌اند. اما بررسی‌های تکمیلی بلندمدت‌تر به کمک تحلیل روش گام برداشتن برای ثبت داده‌های عینی نشان داد که مزایای اولیه درمان، عموماً به دلیل ضعف عضلانی ناشی از این عمل‌ها از بین می‌رود. در واقع روش گام برداشتن بیمار گاهی در بلندمدت بدتر نیز می‌شود.
آیا طب سوزنی برای درمانی کوتاهی تاندون آشیل موثر است؟
تاکنون داده های علمی قابل اتکایی برای این مورد به دست نیامده است.
بیوفیدبک چه کمکی به کودک مبتلا به فلج مغزی می‌کند؟
بیوفیدبک در درمان برخی ناهنجاری‌های کودکان فلج مغزی موثر است.
روش‌های جراحی برای آزاد کردن تاندون در کودکان مبتلا به فلج مغزی کدام است؟
از میان عمل‌هایی مانند استئوتومی، آزادسازی عضله و پیوند تاندون که برای درمان فلج مغزی اسپاستیک به کار برده می‌شود، تنوتومی (آزادسازی تاندون) غالباً برای آزادسازی تاندون به منظور کاهش اسپاستیسیتی عضلات درگیر انجام می‌شود تا دامنه حرکتی غیرفعال، ضمن حفظ تنش عضلانی باقی‌مانده بیشتر شود (منبع).
