پوکی استخوان (استئوپروز): علائم، نحوه تشخیص و درمان پوکی استخوان

پوکی استخوان (استئوپروز)، هنگامی که تراکم استخوان کاهش یابد، رخ می‌دهد. در این عارضه، بدن، پس از باز جذب بافت استخوانی، مقدار کمتری بافت استخوان، برای جایگزینی آن تولید می‌نماید. در افراد مبتلا به پوکی استخوان، استخوان‌ها متخلخل و ضعیف‌تر می‌شوند و خطر وقوع شکستگی‌ها به خصوص در مفصل ران، مهره‌های ستون فقرات و برخی مفاصل محیطی مانند مچ دست، افزایش می‌یابد.

پوکی استخوان (استئوپروز)، را می‌توان از طریق تغییر در شیوه زندگی، مانند ترک کردن سیگار، افزایش تمرینات ورزشی و با کمک داروهای تجویزی که استخوان‌های شما را تقویت می‌کنند، کنترل کرد.

پوکی استخوان چیست؟

کلمه “استئوپروز” به معنای “استخوان متخلخل و پر از منفذ” است. این بیماری، عارضه‌ای است که استخوان‌ها را ضعیف می‌کند؛ و در صورت ابتلا به آن بیشتر در معرض خطر وقوع شکستگی‌های ناگهانی و غیرمنتظره استخوان هستید. مبتلا بودن به پوکی استخوان، به این معنی است که شما، حجم و استحکام استخوانی کمتری دارید. این بیماری، اغلب بدون بروز هیچ علامت و یا دردی ایجاد می‌شود و معمولاً تا زمانی که استخوان‌های ضعیف شده، باعث وقوع شکستگی‌های دردناک نشوند، تشخیص داده نمی‌شود. بیشتر این شکستگی‌ها، معمولاً شکستگی لگن، مچ دست و ستون فقرات است.

علائم پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان، معمولاً، هیچ علامت خاصی ندارد. به همین دلیل است که آن را بیماری خاموش می‌نامند. با این وجود، می‌توانید مراقب موارد زیر باشید:

• کوتاه شدن قد (قد بیمار حدود ۲ سانتیمتر و یا بیشتر کوتاه می‌شود)
• بروز تغییراتی در شکل بدن (قوز کردن یا خم شدن بدن به جلو)
• تنگی نفس (کم شدن ظرفیت ریه‌ها، به دلیل فشرده شدن دیسک)
• شکنندگی استخوان‌ها
• بروز درد در قسمت پایین کمر

چه چیزی باعث پوکی استخوان می‌شود؟

پوکی استخوان (استئوپروز)، به دلیل کاهش تراکم استخوان ایجاد می‌گردد؛ و همین امر، باعث می‌شود که استخوان‌های شما شکننده‌تر شده و به راحتی شکسته شوند. استخوان‌های همه افراد، با افزایش سن ضعیف‌تر می‌شوند، اما در برخی افراد، این فرآیند خیلی سریع‌تر اتفاق می‌افتد.

• جنسیت. زنان حجم و توده استخوانی کمتر و استخوان‌های کوچک‌تری نسبت به مردان دارند. با این حال، مردان هم به ویژه پس از ۷۰ سالگی، در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند.
• سن. با افزایش سن، روند از دست دادن حجم استخوان، سریعتر می‌شود. با گذشت زمان، استخوان‌های شما ضعیف می‌شوند و خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش می‌یابد.
• اندازه بدن. زنان و مردان لاغر اندام، با استخوان‌های نازک، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند، زیرا حجم استخوان کمتری دارند.
• نژاد. افراد سفیدپوست و آسیایی تبار، در بالاترین سطح خطر ابتلا قرار دارند. افراد آفریقایی آمریکایی و آمریکایی مکزیکی، کمتر در معرض خطر هستند.
• سابقه خانوادگی و ژنتیکی
• تغییرات هورمونی
  • پایین آمدن سطح استروژن در بدن، در زنان، بعد از یائسگی
  • سطوح پایین استروژن، ناشی از بی نظمی غیر‌طبیعی دوره‌های قاعدگی، در زنان قبل از یائسگی به دلیل اختلالات هورمونی، و یا فعالیت‌های شدید بدنی
  • سطح پایین تستوسترون در مردان. مردانی که دارای شرایطی هستند که باعث کاهش تستوسترون در بدن آن‌ها می‌شود، در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان می‌باشند. با این وجود، کاهش تدریجی تستوسترون، در اثر افزایش سن، دلیل اصلی از دست دادن حجم استخوان نیست.

• رژیم غذایی. رژیم غذایی که حاوی مقادیر اندک کلسیم و ویتامین D باشد؛ خطر ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی استخوان‌‌ها را افزایش می‌دهد. رژیم گرفتن بیش از اندازه، یا دریافت مقادیر اندک پروتئین در رژیم غذایی، ممکن است خطر از دست دادن تراکم استخوان و ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد.

• سایر شرایط پزشکی. بیماری‌ها‌یی مانند بیماری‌های غدد درون ریز و هورمونی، بیماری‌های گوارشی، آرتریت روماتوئید، انواع خاصی از سرطان، ایدز (HIV/AIDS) و بی اشتهایی عصبی می‌توانند در ایجاد پوکی استخوان، تأثیر بگذارند.
• داروها. استفاده طولانی مدت از برخی داروها، ممکن است احتمال ابتلا به تحلیل استخوان و پوکی استخوان را افزایش دهد، مانند:
  • گلوکوکورتیکوئیدها و هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک که بیماری‌های مختلفی مانند آسم و آرتریت روماتوئید را درمان می‌کنند.
  • داروهای ضد صرع، که تشنج و سایر اختلالات عصبی را درمان می‌کنند.
  • داروهای درمان سرطان، که از هورمون‌ها برای درمان سرطان سینه و پروستات استفاده می‌کنند.
  • مهارکننده‌های پمپ پروتون که اسید معده را کاهش می‌دهند.
  • مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین، که افسردگی و اضطراب را درمان می‌کنند.
  • تیازولیدین دیون‌ها، که دیابت نوع دوم را درمان می‌کنند.

• شیوه زندگی. رعایت یک سبک زندگی سالم، می‌تواند برای قوی نگه داشتن استخوان‌ها، بسیار مهم باشد. عواملی که در از دست دادن تراکم استخوان، نقش دارند عبارتند از:
  • سطوح پایین فعالیت بدنی و مدت‌های طولانی بی تحرکی می‌تواند منجر به افزایش میزان از دست دادن استخوان‌ها شود.
  • مصرف زیاد و مداوم الکل
  • استعمال دخانیات
• استروئیدها (به خصوص اگر از طریق دهان مصرف شوند). استروئیدها (کورتیکواستروئیدها) برای درمان بعضی از بیماری‌های التهابی از جمله آرتریت روماتوئید استفاده می‌شوند. این داروها، می‌توانند با کاهش میزان کلسیم جذب شده از روده و افزایش از دست دادن کلسیم از طریق کلیه‌ها، بر میزان تولید استخوان تأثیر منفی بگذارند. احتمالا اگر برای بیش از ۳ ماه به استروئیدهایی مانند پردنیزولون نیاز دارید، پزشک احتمالاً مصرف قرص‌های کلسیم و ویتامین D و گاهی اوقات داروهای دیگر را برای کمک به پیشگیری از پوکی استخوان، پیشنهاد می‌کند.

عوامل خطرزای ابتلا به پوکی استخوان

در صورت داشتن عوامل خطرزای این بیماری، احتمال ابتلا به پوکی استخوان، در شما بیشتر می‌شود. برخی از عوامل خطر را می‌توان با تغییر شیوه زندگی یا مصرف بعضی داروها، کاهش داد، اما بعضی دیگر مانند سن، را نمی‌توان تغییر داد.

عوامل خطرزایی که قابل تغییر نیستند عبارتند از:

• داشتن سن بالای ۷۰ سال
• زن بودن
• زمین خوردن در گذشته
• سابقه شکستگی لگن در خانواده
• یائسگی زودرس

عوامل خطرزای قابل کاهش عبارتند از:

• نداشتن فعالیت بدنی
• توده و قدرت کم عضلانی
• کم بودن وزن بدن (BMI زیر۲۰ کیلوگرم بر متر مربع)
• استعمال دخانیات
•  مصرف بالای الکل
• به اندازه کافی غذاهای غنی از انرژی یا پروتئین را مصرف نمی‌کنید.

اگر به بیماری‌های خاصی مبتلا هستید، احتمال ابتلا به پوکی استخوان، در شما بیشتر است. این بیماری‌ها عبارتند از:

• بیماری‌هایی که باعث تحلیل استخوان می‌شوند، مانند روماتیسم مفصلی
• پرکاری تیروئید یا پرکاری پاراتیروئید
• بیماری کبدی مزمن یا بیماری کلیوی
• بیماری سلیاک و بیماری التهابی روده

پوکی استخوان در دوران بارداری و شیردهی

بارداری و شیردهی، هر دو باعث تغییراتی در بدن زنان می‌شوند و نیاز به مواد اضافی را به بدن زنان تحمیل می‌کنند. بعضی از این مواد، ممکن است بر استخوان‌های آنها تأثیر بگذارد. خبر خوب این است که، اکثر زنان در دوران بارداری و شیردهی، دچار مشکلات استخوانی نمی‌شوند؛ و اگر استخوان‌های آنها در این دوران، تحت تأثیر قرار گیرد، این مشکل، اغلب به راحتی اصلاح می‌شود. با این وجود، مراقبت از سلامت استخوان در دوران بارداری و شیردهی، برای سلامت مادر و نوزادش بسیار مهم است.

در دوران بارداری، نوزادی که در شکم مادر رشد می‌کند، برای رشد اسکلت خود، به کلسیم زیادی نیاز دارد. این نیاز به ویژه در ۳ ماه آخر بارداری بسیار زیاد است. اگر مادر به اندازه کافی کلسیم دریافت نکند، کودک او آنچه را که نیاز دارد از استخوان‌های مادر می‌گیرد. بنابراین، نگران کننده است که اکثر زنان، در سنین باروری، کلسیم کافی، دریافت نمی‌نمایند.

• زنان باردار، خیلی بهتر از زنانی که باردار نیستند، کلسیم موجود درغذا‌ها و مکمل‌ها را جذب می‌کنند. این امر، به ویژه در سه ماه آخر بارداری، زمانی که کودک به سرعت در حال رشد است و بیشترین نیاز به کلسیم را دارد، صادق است.
• در دوران بارداری، بدن زنان استروژن بیشتری تولید می‌کند، این هورمون، از استخوان‌ها محافظت می‌نماید.
• هراندازه حجم استخوانی از دست رفته، در دوران بارداری، معمولاً طی چند ماه بعد از زایمان (یا چند ماه پس از قطع شیردهی) ترمیم می‌شود.

شیردهی نیز، بر استخوان‌های مادر، تأثیر می‌گذارد. مطالعات نشان داده است، که زنان، اغلب ۳ تا ۵ درصد از توده استخوانی خود را در دوران شیردهی از دست می‌دهند، اگرچه، بعد از، از شیر گرفتن کودک، به سرعت آن را بازسازی می‌نمایند. این از دست دادن حجم استخوان، ممکن است ناشی از افزایش نیاز کودک در حال رشد به کلسیم باشد که از استخوان‌های مادر، آن را تامین می‌نماید. مقدار کلسیم مورد نیاز مادر، به میزان تولید شیر مادر و مدت زمان ادامه شیردهی بستگی دارد. زنان، همچنین ممکن است در دوران شیردهی، توده استخوانی خود را از دست بدهند، زیرا در این دوران استروژن کمتری تولید می‌کنند، این هورمون، از استخوان‌ها، محافظت می‌‌نماید. خبر خوب این است که، مانند حجم استخوان از دست رفته در دوران بارداری، استخوان از دست رفته در دوران شیردهی نیز، معمولاً ظرف چند ماه پس از پایان شیردهی بازسازی می‌شود.(منبع)

به هر حال، زنان باید به خوبی از خود مراقبت کنند و از منابع ویتامین D و کلسیم فراوانی برای حفظ سلامت خود و نوزادشان استفاده نمایند.

پوکی استخوان (استئوپروز)، چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پوکی استخوان، بر اساس سابقه پزشکی شما، معاینه فیزیکی توسط پزشک و آزمایش تراکم استخوان، تشخیص داده می‌شود. آزمایش تراکم استخوان، از یک روش خاص عکسبرداری با اشعه ایکس استفاده می‌نماید؛ تا به دنبال نشانه‌هایی بگردد که ضعیف شدن استخوان‌های شما را مشخص کند و بر اساس نتایج آزمایش، به شما یک T-score اختصاص می‌دهد، میزان تراکم استخوان شما، در مقایسه با آنچه به طور معمول، در یک بزرگسال جوان سالم هم جنس شما، انتظار می‌رود؛ می‌باشد. T-score شما، تعداد واحدهایی است که، انحراف از استاندارد نامیده می‌شود، و نشان می‌دهد که آیا تراکم استخوان شما بالاتر یا کمتر از حد متوسط است. اگر T-score شما ۲.۵ یا کمتر باشد، پزشک، در مورد شما، ابتلا به پوکی استخوان، تشخیص می‌دهد. هرچه T-score شما، بالاتر باشد، استخوان‌های شما سالم‌تر هستند.

تست تراکم مواد معدنی استخوان BMD

تست تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) یک روش ایمن، سریع و بدون درد برای اندازه گیری این است که آیا شما به پوکی استخوان مبتلا هستید؛ و یا اینکه چقدر احتمال دارد در آینده به آن مبتلا شوید.

عکسبرداری با اشعه ایکس، که برای شناسایی استخوان‌های شکسته (به عنوان مثال شکستگی ستون فقرات) استفاده می‌شود، نمی‌تواند BMD را اندازه گیری کند. BMD باید با تکنیک‌های تخصصی‌تری اندازه‌گیری شود. انواع مختلفی از تست‌های BMD در دسترس هستند؛ اما متداول‌ترین روش مورد استفاده و توصیه شده، DXA نام دارد که مخفف عبارت جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه است. DXA، نوعی عکسبرداری با اشعه ایکس است که قادر می‌باشد که، درصدهای بسیار کمی از تحلیل استخوان را تشخیص دهد. (منبع)

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

درد شدید، در هر یک از مکان‌های رایج آسیب استخوانی، ناشی از پوکی استخوان، می‌تواند نشان‌دهنده یک شکستگی غیرمنتظره یا تشخیص داده نشده، باشد. افراد به محض بروز این نوع درد‌ها، باید به دنبال ارزیابی پزشکی باشند.

شکستن استخوان، هنگام افتادن از ارتفاع کم، قطعاً باید به عنوان یک علامت پوکی استخوان، تلقی شود. هر کسی که دچار این نوع شکستگی‌ها شود، باید از پزشک خود بخواهد که برای اسکن تراکم استخوان، دستور دهد. ممکن است لازم باشد که، به پزشکان یادآوری شود که بیماران مبتلا به این شکستگی‌ها را از نظر پوکی استخوان آزمایش کنند، بنابراین قبل از بدتر شدن اوضاع، با پزشک خود صحبت کنید.

درمان پوکی استخوان

توصیه‌های درمانی، اغلب بر اساس تخمین خطر شکستگی استخوان، در ۱۰ سال آینده، با استفاده از اطلاعات بدست آمده از آزمایشاتی مانند آزمایش تراکم استخوان است. اگر خطر شکستگی در شما زیاد نباشد، درمان ممکن است شامل مصرف دارو نگردد و در عوض بر اصلاح عوامل خطرزا، برای از دست دادن استخوان و جلوگیری از افتادن تمرکز کند.

بیس فسفونات‌ها

هم برای مردان و هم برای زنانی که در معرض خطر شکستگی می‌باشند، داروهایی که به طور گسترده برای درمان پوکی استخوان، تجویز می‌شوند، بیس فسفونات‌ها هستند. داروها شامل موارد زیر هستند:

• آلندرونات (Binosto ،Fosamax)
• ایباندرونات (Boniva)
• ریزدرونات (Actonel ،Atelvia)
• زولدرونیک اسید (Reclast ،Zometa)

بیس فسفونات‌ها، تجزیه هیدروکسی آپاتیت را مهار می‌کنند و در نتیجه، به طور مؤثری جذب استخوان را سرکوب می‌نمایند. کاهش شکستگی و افزایش همزمان تراکم استخوان، معمولاً با مصرف بیس فسفونات‌ها، مشاهده می‌شود.(منبع)

عوارض جانبی این دارو‌ها، شامل حالت تهوع، درد شکم و علائمی شبیه سوزش سر دل است. در صورت مصرف صحیح دارو، احتمال وقوع این عوارض، کمتر است. اشکال داخل وریدی بیس فسفونات‌ها، باعث بروز ناراحتی معده نمی‌شوند؛ اما می‌توانند باعث بروز تب، سردرد و درد عضلانی شوند.

دنوزوماب

در مقایسه با بیس فسفونات‌ها، دنوزوماب (Prolia ،Xgeva) نتایج بهبود تراکم استخوان مشابه یا بهتری را ایجاد می‌کند و احتمال انواع شکستگی‌ها را نیز، کاهش می‌دهد. دنوزوماب، از طریق تزریق زیر‌پوستی، هر شش ماه یکبار تزریق می‌شود.

این دارو، با مسدود کردن گیرنده خاصی در بدن، برای کاهش تجزیه استخوان، از تحلیل استخوان جلوگیری می‌کند. این دارو برای درمان تومور سلول استخوان GCTB، با مسدود کردن گیرنده خاصی در سلول‌های سرطانی، موجب کند شدن رشد تومور‌های سرطانی نیز می‌گردد. همچنین برای جذب سطوح بالای کلسیم با کاهش میزان تجزیه استخوان عمل می‌کند؛ زیرا تجزیه استخوان‌ها، باعث آزاد شدن کلسیم می‌شود.

مشابه بیس فسفونات‌ها، دنوزوماب نیز، دارای عارضه نادری است که، باعث شکستگی یا ایجاد ترک در وسط استخوان ران و استئونکروز فک می‌شود.

درمان با هورمون

درمان با جایگزینی هورمونی، کمک به حفظ و حتی افزایش تراکم استخوان در تمام نقاط اسکلت بدن، مانند ستون فقرات کمری، فمورال گردن و ساعد، در زنان یائسه، می‌نماید.

درمان با استروژن، به ویژه زمانی که بلافاصله پس از یائسگی شروع شود، می‌تواند به حفظ تراکم استخوان کمک کند. با این وجود، استروژن درمانی ممکن است، خطر ابتلا به سرطان سینه و لخته شدن خون را افزایش داده و  باعث بروز سکته شود. بنابراین، استروژن به طور معمول برای سلامت استخوان در زنان جوان تر، و در زنانی که علائم یائسگی زودرس در آنها، نیاز به درمان دارد، استفاده می‌شود.

رالوکسیفن (Evista)، اثرات مفید استروژن بر تراکم استخوان در زنان یائسه را دارا می‌باشد، بدون اینکه بدن را با خطرات مرتبط با مصرف استروژن، تهدید کند. مصرف این دارو می‌تواند، خطر ابتلا به بعضی از انواع سرطان سینه را نیز، کاهش دهد.

داروهای استخوان ساز

اگر پوکی استخوان شدید دارید یا اگر درمان‌های رایج‌تر برای پوکی استخوان به اندازه کافی روی شما اثر نکرده‌اند، ممکن است پزشک توصیه کند که این موارد را امتحان کنید:

• تری پاراتاید (Bonsity ،Forteo). این داروی قدرتمند، شبیه به هورمون پاراتیروئید است و روند رشد استخوان جدید را تحریک می‌کند. مصرف این دارو تا دو سال با تزریق روزانه در زیر پوست، انجام می‌شود.
• آلبالو پاراتید (تیملوس). داروی دیگری شبیه به هورمون پاراتیروئید است. این دارو را، فقط به مدت دو سال می‌توان مصرف نمود.
• روموسوزوماب (Evenity). این دارو، جدیدترین داروی استخوان‌ساز، برای درمان پوکی استخوان است. این دارو به صورت تزریقی، هر ماه در مطب پزشک انجام می‌شود و فقط یک سال می‌توان این دارو را مصرف نمود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست شما، می تواند برنامه خاصی را بر اساس نیا‌زهای فردی شما ایجاد کند تا به بهبود سلامت کلی استخوان شما، سالم نگه داشتن استخوان‌ها و جلوگیری از شکستگی کمک نماید. فیزیوتراپیست، ممکن است به شما آموزش دهد:

• تمرینات ویژه، برای استخوان سازی و یا کاهش میزان تحلیل استخوان
• حفظ وضعیت مناسب بدنی، برای محافظت از ستون فقرات شما در برابر شکستگی
• تنظیم مناسب فعالیت‌های روزمره زندگی
• چگونه تعادل خود را بهبود بخشید تا خطر افتادن خود را کاهش دهید.
• چگونه محیط خود را برای محافظت از سلامت استخوان خود اصلاح کنید.

استخوان سالم، از طریق شیوه زندگی سالم، ساخته و نگهداری می‌شود. فیزیوتراپیست، تمرینات خاصی را برای رفع نیازهای خاص شما، به شما آموزش می‌دهد.

گزینه ورزش کردن، برای ساخت استخوان، یا کاهش سرعت تحلیل استخوان، بسیار خاص و برای تمام سنین مشابه است. استخوان زمانی رشد می‌کند که به اندازه کافی و به طور صحیح، تحت فشار قرار گیرد، درست همانطور که عضله زمانی رشد می‌کند که با وارد کردن وزن، بیش از حد معمول، به چالش کشیده شود. دو نوع ورزش، برای سلامت استخوان‌ها، بسیار مناسب است: تمرینات تحمل وزن و مقاومتی.

تمرینات تحمل وزن مانند:

• رقص
• دویدن (اگر تراکم استخوان شما بالاتر از ۳.۰- باشد)
• ورزش‌های راکتی
• دویدن و پریدن
• کوبیدن

تمرینات مقاومتی مانند:

• وزنه برداری در راستای ستون فقرات و حالت مناسب اندام تحتانی
• استفاده از نوا‌رهای ورزشی
• مقاومت در برابر جاذبه  (به عنوان مثال، فشار، کشش تنه با بالشتک برای محافظت از پایین‌ترین دنده‌ها، بالا بردن پاشنه یک پا، اسکات، لانژ، ژست‌های یوگا ایستاده پایدار در وضعیت خنثی ستون فقرات)
• تمریناتی که باعث کاهش فشار یا تثبیت کیفوز (قوزک) می‌شوند.
• تمرینات تعادلی

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی

این توصیه‌ها، ممکن است به کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان یا شکستگی استخوان کمک کنند:

• سیگار نکشید. سیگار کشیدن، باعث افزایش میزان تحلیل استخوان و بالا رفتن احتمال شکستگی می‌شود.
• مصرف الکل را محدود کنید. مصرف بیش از دو نوشیدنی الکلی در روز، ممکن است استخوان سازی را کاهش دهد. قرار گرفتن در معرض بی تعادلی ناشی از مصرف الکل نیز، می‌تواند خطر زمین خوردن را افزایش دهد.
• جلوگیری از زمین خوردن. کفش‌های پاشنه‌ کوتاه، با کفی غیر لغزنده بپوشید و خانه‌تان را از نظر سیم‌های برق، فرش‌ها و سطوح لغزنده که ممکن است باعث افتادن شما شوند، بررسی کنید.

عوارض پوکی استخوان

شکستگی استخوان، به ویژه در ستون فقرات یا لگن، جدی‌ترین عارضه پوکی استخوان است. شکستگی لگن، اغلب در اثر زمین خوردن، ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به ناتوانی و حتی افزایش خطر مرگ در سال اول پس از آسیب شود.

در بعضی موارد، حتی اگر زمین نخورده باشید، شکستگی ستون فقرات ممکن است رخ دهد. استخوان‌هایی که ستون فقرات شما را تشکیل می‌دهند (مهره‌ها)، می‌توانند تا حدی ضعیف شوند که، منجر به کمر درد، کوتاه شدن قد و حالت خمیده بدن شوند.

پیشگیری از پوکی استخوان

تغذیه خوب و ورزش منظم، برای حفظ سلامت استخوان‌های شما در طول زندگی ضروری است.

رژیم غذایی مناسب برای جلوگیری از پوکی استخوان

روغن زیتون، لوبیای سویا، زغال اخته و غذاهای غنی از امگا ۳، مانند روغن ماهی و روغن بذر کتان نیز ممکن است فوایدی برای تقویت استخوان داشته باشند. ریزمغذی‌ها و آنتی اکسیدان‌های موجود در میوه‌ها و سبزیجات به بهبود تراکم استخوان، کمک می‌کنند.

غذاهایی که پتاسیم بالایی دارند نیز می‌توانند به سلامت استخوان‌ها، کمک نمایند. گوجه فرنگی، سیب زمینی، پرتقال و موز همگی منابع عالی این ماده مغذی هستند.

کلسیم

مردان و زنان ۱۸ تا ۵۰ ساله به مصرف ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم در روز نیاز دارند. زمانی که زنان ۵۰ ساله و مردان ۷۰ ساله می‌شوند، این نیاز، به مقدار روزانه ۱۲۰۰ میلی گرم افزایش می‌یابد.

منابع خوب کلسیم عبارتند از:

• لبنیات کم چرب
• سبزیجات با برگ سبز
• ماهی سالمون کنسرو شده
• محصولات سویا
• غلات غنی شده با کلسیم و آب پرتقال

ویتامین D

مصرف ویتامین D، توانایی بدن برای جذب کلسیم را بهبود می‌بخشد و از راه‌های دیگری نیز، سلامت استخوان‌ها را تضمین می‌نماید. افراد می‌توانند مقداری از ویتامین D مورد نیاز خود را، از نور خورشید دریافت کنند. منابع غذایی حاوی ویتامین D، شامل روغن کبد ماهی، ماهی قزل آلا و سالمون است. بسیاری از انواع شیر و غلات با ویتامین D غنی شده‌اند. اکثر مردم حداقل به ۶۰۰ واحد (IU) ویتامین D در روز نیاز دارند. این میزان، پس از ۷۰ سالگی به ۸۰۰ IU در روز افزایش می‌یابد.

تمرینات ورزشی

ورزش، می‌تواند به شما کمک کند استخوان‌های قوی برای خود بسازید و روند از بین رفتن استخوان را کند کنید. تمرینات قدرتی را با تمرینات تحمل وزن و تعادل ترکیب کنید. تمرینات قدرتی، به تقویت عضلات و استخوان‌های بازوها و قسمت بالایی ستون فقرات شما کمک می‌کند. ورزش‌های تحمل وزن، مانند پیاده روی، آهسته دویدن، دو، بالا رفتن از پله، طناب زدن و اسکی، عمدتاً روی استخوان‌های پاها، باسن و پایین ستون فقرات تأثیر می‌گذارد. تمرینات تعادلی، مانند تای چی، می‌تواند خطر افتادن شما را به خصوص پس از افزایش سن، کاهش دهد.

نتیجه گیری

برای محافظت از استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان در طول زندگی، افراد باید از یک رژیم غذایی سالم حاوی مواد مغذی ضروری استفاده کنند و به فعالیت بدنی بپردازند. اگر پوکی استخوان دارید، هیچ وقت برای درمان دیر نیست، زیرا سن، یکی از عوامل خطر اصلی، در پوکی استخوان و شکستگی است. درمان، می‌تواند از دست دادن استخوان را متوقف کند و خطر شکستگی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. فراموش نکنید که به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید و سلامت استخوان‌های خود را بعد از یائسگی (برای خانم‌ها) یا بعد از ۶۰ سالگی (برای آقایان) بررسی کنید، بنابراین، می‌توانید از هر حادثه غم‌انگیزی جلوگیری نمائید.

سؤالات متداول

علت اصلی پوکی استخوان چیست؟

کمبود کلسیم به مدت طولانی، در ایجاد پوکی استخوان نقش دارد. مصرف کم کلسیم، به کاهش تراکم استخوان، از دست دادن زودهنگام استخوان و افزایش خطر شکستگی، منجر می‌گردد.

آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟

خیر، پوکی استخوان، به طور کامل قابل درمان و قابل ترمیم نیست؛ اما می‌توان با اعمال تغییراتی در سبک زندگی به بهبود تحلیل استخوان کمک کرد. پزشک، همچنین ممکن است داروهایی را برای کمک به بازسازی و کاهش تحلیل استخوان، برای شما تجویز کند.

بهترین دارو برای پوکی استخوان چیست؟

رایج ترین داروهای مورد استفاده برای درمان پوکی استخوان، بیس فسفونات‌ها نام دارند. بیس فسفونات‌ها، برای جلوگیری از کاهش توده استخوانی، استفاده می‌شوند. این داروها، به صورت خوراکی یا تزریقی مصرف می‌شوند. آنها عبارتند از:

• آلندرونات (فوساماکس)
• ایباندرونات (Boniva)
• ریزدرونات (اکتونل)
• زولدرونیک اسید (Reclast)

آیا پیاده روی برای پوکی استخوان مفید است؟

با ورزش منظم، مانند پیاده روی می‌توانید از تحلیل استخوان جلوگیری کنید. اگر پوکی استخوان یا استخوان‌های شکننده دارید، پیاده روی سریع و منظم، می‌تواند به قوی نگه داشتن استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی در آینده کمک کند.

اگر پوکی استخوان دارید چه چیزی نخورید؟

• غذاهای پر نمک
• الکل
• حبوبات
• سبوس گندم
• ویتامین A بیش از حد
• کافئین

مرحله اول پوکی استخوان چیست؟

مرحله اول پوکی استخوان زمانی رخ می‌دهد که از دست دادن استخوان و تشکیل استخوان با سرعت یکسانی اتفاق می‌افتد، به این معنی که دیگر بیشتر از آنچه که از دست می‌دهید، استخوان نمی‌سازید.

آیا ویتامین D می‌تواند پوکی استخوان را درمان کند؟

در بعضی موارد، فرد می‌تواند از دست دادن استخوان در اثر بیماری پوکی استخوان را، با داروهای خاصی درمان کند. افراد می‌توانند با مصرف یک رژیم غذایی مغذی، انجام ورزش‌های تحمل وزن و مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D، سلامت استخوان خود را حفظ کنند.

آیا بین مصرف مکمل ویتامین D و دریافت ویتامین D به طور طبیعی از طریق غذاها، تفاوتی وجود دارد؟ اگر چنین است، کدام بهتر است؟

خیر، هیچ تفاوتی بین مکمل و دریافت ویتامین D به طور طبیعی از طریق غذا وجود ندارد. اگر حداقل در مجموع ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی گرم در روز از طریق آنچه می‌خورید دریافت کنید، دیگر نیازی به مصرف مکمل نیست.

بیماری پوکی استخوان، چقدر جدی است؟

بیماری پوکی استخوان، موجب ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود و آنها را مستعد شکستگی‌های ناگهانی و غیرمنتظره می‌کند. این بیماری، اغلب بدون هیچ علامت یا دردی پیشرفت می‌‌کند و تا زمانی که استخوان‌ها شکسته نشوند، مشخص نمی‌شود.

چه داروهایی بعد از استفاده طولانی مدت، باعث ایجاد پوکی استخوان می‌شوند؟

دوزهای بالا یا استفاده طولانی مدت از داروهایی به نام مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs)، می‌تواند خطر از دست دادن استخوان را افزایش دهد. PPIها مانند اسموپرازول، لانزوپرازول و امپرازول، برای GERD (ریفلاکس اسید)، زخم معده یا سوزش سر دل استفاده می‌شوند. با این وجود، دریافت کلسیم و ویتامین D کافی، ممکن است برای کاهش خطر، مفید باشد.

من آرتروز دارم، آیا این بدان معناست که من، پوکی استخوان نیز دارم؟ رابطه پوکی استخوان و آرتروز چیست؟

هیچ رابطه‌ای بین این دو وجود ندارد؛ پوکی استخوان و آرتروز، بسیار متفاوت هستند با اینکه هر دوی آنها، بر استخوان‌ها و مفاصل، تاثیر می‌گذارند. همه افراد به نوعی از آرتروز مبتلا هستند، اما همه افراد مبتلا به پوکی استخوان نیستند. اگر فکر می‌کنید ممکن است پوکی استخوان داشته باشید، از پزشک خود بخواهید که اسکن تراکم استخوان را برایتان انجام دهد.

آیا هنگامی که درگیر پوکی استخوان هستید، بهتر است بیش از آنچه نیاز دارید، ویتامین D و کلسیم مصرف نمائید؟

مصرف بیش از حد نیاز به هیچ وجه مفید نیست و در واقع مشکلات دیگری را ایجاد خواهد کرد. اگر شما در مصرف ویتامین D، زیاده روی کنید، در کنار سایر مشکلات، منجر به ایجاد سنگ کلیه می‌شود، بنابراین دوز توصیه شده ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ واحد در روز، همان چیزی است که باید به آن پایبند باشید. برای مصرف کلسیم، باید بدانید که توصیه‌های متفاوتی برای دریافت کلسیم از سوی سازمان‌های مختلف وجود دارد، اما ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی گرم، حداکثر محدوده توصیه شده است. شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهد، مصرف مقادیر زیاد کلسیم، ممکن است خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش دهد.