فیبرومیالژیا (ضعف، خستگی و درد بدن) به عارضه‌ای گفته می‌شود که با درد و حساسیت زیاد و گاهی ناراحتی در هنگام لمس همراه است. این نوع حساسیت دائمی نیست و در بدن هرچند وقت یکبار ظاهر می‌شود. افراد مبتلا به فیبرومیالژیا در اکثر مواقع دچار درد مزمن شده و تمام عضلات و مفاصل را درگیر می‌کند. این بیماری علائم دیگری همچون خستگی زیاد و مشکلات حافظه را به همراه دارد. تا کنون درمان مشخصی برای این بیماری وجود نداشته، اما در صورتی که برای استرس، خواب، ورزش و تغذیه اقدامات مناسب انجام گیرد، با گذشت زمان خود به خود بیماری بهبود می‌یابد. علاوه بر آن بعضی از داروها نیز علائم را کاهش می‌دهند. با وجود اینکه این بیماری زندگی افراد را ازهمه جهات تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما از نظر پزشکان جزو بیماری‌های خوش‌خیم رده بندی می‌شود. در صورتی که دچار ضعف، خستگی و درد بدن (فیبرومیالژیا) شده‌اید می‌توانید با ورزش، فیزیوتراپی و دارو وضعیت خود را بهبود ببخشید.
فیبرومیالژیا چیست؟
فیبرومیالژیا بیماری مزمن است و موجب ایجاد درد و حساسیت در تمام بدن شما می‌شود.
این بیماری همچون آرتریت به دلیل مشکل در استخوان، عضله و مفاصل شما به وجود نیامده است؛ بلکه طبق تحقیقات مشخص شده است که فیبرومیالژیا به خاطر عدم توانایی سیستم عصبی در پردازش سیگنال‌های درد مغز و ستون فقرات شما نسبت به سایر نقاط بدن ایجاد می‌شود.
از جمله عوارض دیگر فیبرومیالژیا شامل:
- خواب نامناسب
- عدم تمرکز در کارها و ناتوانی در بخاطر سپردن
- خستگی دائمی که با خواب اصلاح نمی‌شود به عنوان خستگی مفرط شناخته می‌شود.
علائم فیبرومیالژیا
هر فرد دارای علائم منحصر به فرد است و این علائم دارای شدت های متفاوت (کم تا زیاد) است.
از جمله شایع ترین علائم فیبرومیالژیا عبارتند از:
- کاهش آستانه درد و افزایش حساسیت
- حساس شدن به محرک های حسی مانند گرما، سرما، نور، بو
- خستگی شدید
- مشکلات در حافظه و تمرکز
- مشکلات خواب
از دیگر علائمی که کمتر شایع است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سندرم روده تحریک‌پذیر
- مثانه تحریک پذیر
- سردرد
- بی حسی یا گزگز در بازو و پا
- اضطراب و افسردگی
علائم این بیماری ممکن است در زمان‌های مختلف متفاوت باشند و حتی ممکن است که روزها و سال‌ها ناپدید شوند.
علت فیبرومیالژیا
علت فیبرومیالژیا هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما محققان معتقدند که عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند. همچنین، استرس و مشکلات عاطفی نیز ممکن است باعث شروع علائم فیبرومیالژیا شوند. با این حال، بیماری فیبرومیالژیا ممکن است در برخی افراد بدون هیچ دلیل مشخصی ظاهر شود و این مسئله همچنان مورد بررسی قرار دارد.
ضعف، خستگی و درد بدن (فیبرومیالژیا) در افراد مبتلا به موارد زیر دیده می‌شود:
- لوپوس یا آرتریت روماتوئید
- بیماری همچون ویروس یا عفونتی که اخیراً دچار شده‌اید
- ناشی از آسیب یا ضربه
- استرس عاطفی و افسردگی
- سابقه خانوادگی
- سندرم‌های گذشته
- اختلالات خُلقی
- سوء مصرف مواد
متأسفانه هیچ درمانی برای درمان فیبرومیالژیا وجود ندارد، اما رعایت برخی موارد می‌تواند شدت این بیماری را کاهش دهد.
عوامل ایجاد کننده فیبرومیالژیا
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند عبارتند از:
- جنسیت: این بیماری بیشتر در زنان تشخیص داده می‌شود و دلیل این تفاوت همچنان نامشخص است.
- سن: معمولاً این بیماری در میانسالی مشخص می‌شود و با افزایش سن نیز شدت آن نیز بیشتر می‌شود. البته کودکان نیز ممکن است به فیبرومیالژیا مبتلا شوند.
- سابقه خانوادگی: در صورتی که یکی از اعضای نزدیک خانواده شما مبتلا به این بیماری باشد، ممکن است شما نیز در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار گیرید.
- بیماری‌های دیگر: هرچند فیبرومیالژیا ربطی به بیماری آرتریت ندارد، اما ابتلا به آرتریت روماتوئید ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
- عوامل استرس زای محیطی: وجود استرس و ضربه فیزیکی ممکن است به طور موقت این بیماری را ایجاد کند. موارد استرس زا عبارتند از: ضربه فیزیکی، بیماری‌های خاص نظیر هپاتیت C، ویروس اپشتین بار، پاروویروس، بیماری لایم و استرس عاطفی. (منبع)
محرک‌هایی که موجب بیشتر شدن فیبرومیالژیا می‌شوند
برخی اوقات عوارضی که در این بیماری تجربه می‌کنید (نظیر خستگی و ضعف) بیشتر می‌شود و باعث تشدید شدن بیماری می‌شوند. بدتر شدن این بیماری ممکن است به دلیل موارد زیر ایجاد شود:
- تغییرات آب و هوا
- فعالیت بیش از حد
- استرس روانی
- بیماری یا جراحت
- مسافرت
- تغییرات هورمونی
- تغییرات در درمان
محرک‌‌ها برای هر فرد متفاوت است، به همین دلیل شما باید با عواملی که موجب افزایش یافتن میزان بیماری می‌شوند آشنا شوید و از آن دوری کنید.
درمان‌های خانگی فیبرومیالژیا
در کنار درمان‌های پزشکی، درمان‌های خانگی نیز ممکن است به مدیریت علائم این بیماری کمک کند.
تمرین
برخی از تمرینات هوازی و مقاومتی می‌تواند درد، حساسیت و اختلال خواب را در برخی افراد کاهش دهد. تمریناتی نظیر تای چی، یوگا و چی گونگ نیز می‌توانند مؤثر واقع شوند.
رژیم
تغییرات رژیم غذایی در درمان بسیاری از بیماری‌ها موثر است. غذای مناسب می‌تواند به فرد مبتلا به این بیماری بسیار کمک کرده و عوارض را کاهش دهد. غذاهای مناسب شامل:
- غذاهای پرانرژی که دارای قند کمی هستند: بادام، لوبیا، بلغور جو دوسر، آووکادو غذاهایی هستند که به افزایش انرژی در طول روز کمک می‌کنند و موجب رفع خستگی ناشی از این بیماری می‌شوند.
- حذف غذاهای حاوی گلوتن: نتایج تحقیقات نشان داده است که حذف غذاهای حاوی گلوتن از رژیم غذایی ممکن است به کاهش درد ناشی از فیبرومیالژیا کمک کند.
- اجتناب از خوردن الیگوساکاریدهای قابل تخمیر، دی ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلی ال‌ها: کاهش مصرف موارد ذکر شده می‌تواند اثرات امیدوار کننده‌ای بر کاهش سطح درد در افراد مبتلا به فیبرومیالژیا داشته باشد.
- اجتناب از مصرف افزودنی‌های حاوی محرک سمی (excitotoxins): اجتناب از خوردن افزودنی‌هایی نظیر آسپارتام و مونوسدیم گلوتامات علائم این بیماری را کاهش می‌دهد.
حفظ وزن مناسب و همچنین پیروی از رژیم غذایی مناسب بر حفظ سلامت بدن بسیار تاثیر گذار است و کیفیت زندگی فرد را بهبود می‌بخشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت شدید شدن عوارض زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- افسردگی یا به وجود آمدن افکار خودکشی
- سردرد یا میگرن
- مشکلات در حافظه
- درد
- مشکلات خواب یا خستگی
تشخیص فیبرومیالژیا
در برخی موارد به دلیل اینکه علائم در افراد مختلف متفاوت است، تشخیص این بیماری نیز دشوار می‌شود.
در صورتی که مشکلات جسمی یا روانی ناشی از این بیماری زیاد است، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید. او به شما کمک می‌کند تا مشکلات را درک و درمان کنید. برای اینکار احتمالاً تحت معاینه فیزیکی قرار خواهید گرفت.
برای تأیید تشخیص فیبرومیالژیا، عموماً نیازی به آزمایش خون، اشعه ایکس یا اسکن خاصی نیست. با این حال، برای بررسی دقیق‌تر عوارض بدنی و اطمینان از درستی تشخیص، ممکن است پزشک نیاز داشته باشد تا آزمایش خونی مربوطه انجام دهید. علائم فیبرومیالژیا بسیار شبیه به علائم بیماری‌های دیگر مانند آرتریت روماتوئید و کاهش فعالیت غده تیروئید است، بنابراین برای تمیزتر شدن تشخیص و ردیابی صحیح، این آزمایش‌ها ممکن است لازم باشند.
درمان فیبرومیالژیا
متأسفانه درمان قطعی برای بیماری فیبرومیالژیا وجود ندارد. در هر صورت برای مدیریت این بیماری پزشک شما برنامه درمانی ارائه خواهد کرد.
به طور کلی این بیماری نوعی سندرم به حساب می‌آید و به همین خاطر علائم آن برای هر فرد متفاوت است.
برنامه درمانی ارائه شده توسط پزشک برای درمان ضعف، خستگی و درد بدن (فیبرومیالژیا) ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- برنامه ورزشی سبک
- طب سوزنی
- کایروپراکتیک
- ماساژ درمانی
- فیزیوتراپی
- تکنیک‌هایی برای کاهش استرس
- روان درمانی، مانند درمان شناختی رفتاری
- داروهایی نظیر داروهای ضد افسردگی، شل کننده‌های عضلانی، و داروهای اعصاب
دارو برای درمان فیبرومیالژیا
پزشک شما ممکن است داروهایی را برای درمان این بیماری تجویز کند. این داروها ممکن است بدون نسخه باشند.
در برخی موارد داروهای ضد افسردگی نظیر دولوکستین و میلناسیپران و داروهای ضد تشنج مانند پره گابالین توسط پزشک تجویز می‌شوند.
لیریکا و گاباپنتین به عنوان داروهای ضد صرع در برخی موارد برای درمان دردهای عصبی نیز استفاده می‌شوند. داروی لیریکا از گاباپنتین سریعتر جذب شده و شروع به کار می‌کنند.
برخی اوقات پزشک شما مولتی ویتامین حاوی ویتامین‌های آنتی اکسیدانی A ،C ،D ،E و ویتامین‌های B و همچنین کلسیم، منیزیم، سلنیوم و روی را برای کاهش علائم تجویز می‌کند.
طب سوزنی
روش درمانی طب سوزنی نیز ممکن است به افراد مبتلا به فیبرومیالژیا کمک کند و زندگی آنها را بهبود بخشد. به طور کلی تعداد جلسات مورد نیاز وابسته به شدت بیماری است.
در طب سوزنی، سوزن‌های مخصوص به نقاط خاصی از سطح پوست نفوذ می‌کنند. این نقاط در امتداد کل سطح پوست، بافت نرم یا حتی برخی قسمت‌های سر، گوش یا دست قرار دارد. این سوزن‌ها را می‌توان به روش‌های مختلفی مورد استفاده قرار داد، مانند وارد کردن با دست، تحریک الکتریکی، گرما یا فشار. به طور کلی نقاط مختلف بدن در طب سوزنی از طریق مسیرهایی خاص هم متصل می‌شوند. اعتقاد بر این است که با دستکاری و تحریک سوزن‌هایی که در نقاط مورد نظر قرار گرفته‌اند، جریان انرژی بدن یا “چی” (qi) مجدد متعادل می‌شوند. بنابراین، جریان متعادل انرژی در نهایت سلامت بدن را به ارمغان می‌آورد. (منبع)
روان درمانی
این جلسات به افراد مبتلا به فیبرومیالژیا کمک می‌کند تا با درد ناشی از این بیماری کنار بیایند.
در این جلسات کاهش رفتارهای افزایش دهنده استرس یا درد آموزش داده می‌شود. روان درمانی همچنین رفتارهای مثبت در افراد را افزایش می‌دهد. تمرینات تمدد اعصاب و رفتارهای مقابله‌ای از جمله موارد آموزشی در این جلسات است.
در برخی موارد مدیتیشن می‌تواند به کاهش استرس و احساس درد کمک کند.
چگونه می‌توانم از فیبرومیالژیا جلوگیری کنم؟
متأسفانه چون هنوز دلیل ایجاد فیبرومیالژیا مشخص نشده است در نتیجه شما نمی‌توانید برای پیشگیری از ایجاد این بیماری اقداماتی انجام دهید. با این وجود شما می‌توانید با رعایت موارد زیر امکان ابتلا به این بیماری را کاهش دهید:
- استرس را به حداقل برسانید.
- رژیم غذایی مغذی داشته باشید.
- به اندازه کافی بخوابید.
- وزن مناسب خود را حفظ کنید.
- بیماری آرتریت، افسردگی و سایر بیماری‌های دیگر خود را مدیریت کنید.
- فعال بمانید و به طور منظم ورزش کنید.
سوالات متداول
اولین علائم فیبرومیالژیا چیست؟
خستگی، کمبود انرژی، مشکل در خواب، افسردگی یا اضطراب، سر درد و پرش یا گرفتگی عضلات از جمله اولین علائم مربوط به این بیماری می‌باشد.
آیا فیبرومیالژیا نوعی از بیماری آرتریت است؟
فیبرومیالژیا نوعی بیماری مزمن است که باعث درد و حساسیت در سراسر بدن شما می‌شود. این بیماری برخلاف آرتریت ربطی به مفاصل، استخوان‌ها یا عضلات ندارد.
علت اصلی فیبرومیالژیا چیست؟
این بیماری اغلب به دلیل شرایط استرس زای فیزیکی و یا عاطفی ایجاد می‌شود.
آیا بیماری فیبرومیالژیا در آزمایش خون مشخص می‌شود؟
تست FM/a در واقع نوعی آزمایش خون است که برای تشخیص بیماری فیبرومیالژیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیمارانی که حداقل دارای چهار مورد از علائم معمول فیبرومیالژیا هستند، توسط این تست مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
موثرترین دارو برای فیبرومیالژیا چیست؟
از جمله معروف‌ترین داروهای مورد استفاده برای این بیماری پره گابالین و گاباپنتین هستند. این دو دارو می‌توانند درد مرتبط با فیبرومیالژیا را در برخی افراد بهبود بخشند.
آیا مصرف داروهای فیبرومیالژیا دارای عوارض است؟
به منظور جلوگیری از ایجاد عوارض جانبی و تداخل با سایر داروها حتماً فرد باید در مورد داروهای دیگری که مصرف می‌کند به پزشک اطلاع دهد.
آیا فیبرومیالژیا بیماری ارثی است؟
احتمال ابتلا به فیبرومیالژیا در افرادی که سابقه خانوادگی دارند بیشتر. ژن خاموش این بیماری می‌تواند توسط آسیب، ضربه فیزیکی یا روانی فعال شده و بیماری را ایجاد کند.
اگر فیبرومیالژیا درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورتی که این بیماری کنترل نشود علائمی نظیر درد مزمن، خستگی، سردرد و افسردگی می‌توانند با گذشت زمان بسیار بدتر شوند. فیبرومیالژیا همچنین تأثیر زیادی بر سلامت روان می‌گذارد و پس از چندین سال اختلالات اضطرابی و خلقی ناشی از آن می‌تواند بر زندگی فرد تأثیر بسزایی داشته باشد.
آیا زردچوبه به درمان فیبرومیالژیا کمک می‌کند؟
زردچوبه دارای خواص ضد التهابی باور نکردنی است و اغلب به عنوان مکملی برای مبتلایان به فیبرومیالژیا و کاهش درد و التهاب عضلانی آنها تجویز می‌شود. مکمل غذایی مبتنی بر زردچوبه، رژیم غذایی بدون گلوتن و هیستامین می‌توانند برای زنان مبتلا به فیبرومیالژیا بسیار مفید باشند. (منبع)
چه روغنی برای فیبرومیالژیا بهتر است؟
- روغن اسطوخودوس: گل اسطوخودوس دارای خواص تسکین دهنده بوده و برای کاهش استرس بسیار مفید است.
- روغن نعناع فلفلی: روغن نعناع درد را کاهش می‌دهد و موجب بهبود تحریکات ذهنی می‌شود.
- روغن اکالیپتوس
- روغن جوز هندی
- روغن زنجبیل
