کیست بیکر (Baker’s cyst)، به دلیل آسیبهای زانو مانند آرتریت، نقرس و یا پارگی غضروف بروز میکند. این مشکلات زانو باعث میشوند تا بدن در پاسخ به آنها مایع مفصلی بیشتری تولید کند، تجمع بیش از حد این مایع در پشت زانو به شکل توده و کیست خود را نشان میدهد. اگر متخصص ارتوپدی به شما گفت که کیست پاپلیتئال یا پوپلیتئال (popliteal cyst) و یا سینوویال (Synovial cyst) دارید، نترسید؛ اینها اسامی دیگر این بیماری هستند. کیست بیکر معمولا بدون نیاز به درمانهای پزشکی، برطرف میشود.
علت کیست بیکر چیست؟
متخصصان ارتوپدی کیست بیکر را به ۲ دسته اولیه و ثانویه تقسیم میکنند. نوع اول در مفصل سالم زانو دیده میشود که بیشتر در کودکان و جوانان شایع است. نوع دوم به دلیل التهاب، آسیب و بیماریهای زانو است که میتواند شامل موارد زیر باشد:
- هرگونه آسیب زانو مانند ضربه
- آسیبهای ورزشی مثل پارگی غضروف یا پارگی مینیسک زانو
- آرتریت روماتوئید (Rheumatoid arthritis). این بیماری نوعی بیماری خود ایمنی است. یعنی سیستم دفاعی به بافتهای سالم حمله میکند.
- استئوآرتریت (Osteoarthritis). این بیماری بیشتر باعث ساییدگی مفاصل زانو، دست و شست پا میشود.
- نقرس (Gout). افزایش اسید اوریک باعث بروز این بیماری میشود. این بیماری بیشتر مفصل انگشت شست پا را درگیر میکند.
- لوپوس (Lupus).این بیماری نیز نوعی بیماری خودایمنی مزمن است که با علائمی مانند بثورات پوستی و درد مفاصل خود را نشان میدهد.
علائم کیست بیکر چیست؟
کیست بیکر در برخی موارد بدون علائم و درد است. در این شرایط معمولا فرد تنها درد ناشی از آسیب دیدن زانو را احساس می کند، دردی که منجر به شکلگیری کیست شده است، نه درد ناشی و مستقیم از کیست! اما هر گونه فشاری می تواند باعث شود که این توده یا زانو شما بزرگ شده یا اصطلاحا ورم کند. هنگامی که زانو یا کیست متورم می شود، درد افزایش می یابد و دامنه حرکتی زانو کاهش می یابد. در این شرایط، علائم کیست بیکر عبارت هستند از:
- ایجاد یک توده پر از مایع در پشت زانو.
- احساس درد در ناحیه زانو
- سفت شدن زانو
- محدود شدن دامنه حرکتی و توانایی خم کردن زانو.
- تورم زانو ویا ساق پا.
گاهی اوقات، کیست بیکر می تواند باعث تورم و قرمزی در ساق پا شود که شبیه علائم لخته خون است. شکلگیری لخته خون در پزشکی یک وضعیت اضطراری است. اگر شما هم این علامت را دارید، هرچه سریعتر به یک فوق تخصص زانو مراجعه کنید. جراح متخصص مشخص خواهد کرد که این تورم و قرمزی ناشی از کیست بیکر است یا تشکیل شدن لخته خون.
چه افرادی دچار کیست بیکر می شوند؟
کیست بیکر در کودکان ۴ تا ۷ سال و در بزرگسالان ۳۵ تا ۷۰ سال شیوع بیشتری دارد. با این حال، احتمال تشکیل این کیست در بزرگسالان بیشتر از کودکان می باشد.
آرتریت، یکی از شایع ترین شرایط مرتبط با کیست بیکر می باشد. انواع مختلفی آرتریت وجود دارد از جمله:
استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید
کیست بیکر می تواند نتیجه پارگی منیسک و یا پارگی یکی از رباط های داخل زانو باشد.
آیا کیست بیکر می تواند منجر به بروز علامت و نشانه ای شود؟
برخی افراد مبتلا به کیست بیکر هیچ گونه علامت و نشانه ای ندارد. گاهی کیست های کوچک در معاینات فیزیکی تشخیص داده نمی شوند. کیست ها عمدتا در اسکن MRI قابل تشخیص می باشند.
در کل، هر چه اندازه کیست بزرگ تر باشد، احتمال بروز علائم نیز بیشتر خواهد بود. خود فرد نیز ممکن است متوجه تورم پشت زانوها شود.
برخی افراد دردی را اطراف زانوهای خود احساس خواهند کرد.
در صورتی که کیست بزرگ باشد، خم کردن زانو به خصوص در حالت ایستاده سخت خواهد شد.
در افراد مبتلا به سایر اختلالات زانو، علائم مرتبط مانند درد نیز مشاهده خواهد شد.
کیست بیکر چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک در ابتدا زانوی شما را معاینه فیزیکی میکند تا برآمدگی پشت زانو را با دست لمس کند. در صورتی که اندازه کیست کوچک باشد، پزشک، زانوی آسیبدیده را با زانوی سالم مقایسه میکند و دامنهی حرکتی زانو را بررسی میکند.
در صورتی که کیست با سرعت زیادی در حال رشد است یا موجب درد شدید یا تب شده است، پزشک انجام آزمایشات بیشتری را تجویز میکند.
با انجام این آزمایشات میتوان بررسی کرد که عوامل دیگری مانند تومور، موجب این برآمدگی شدهاند یا خیر. این آزمایشات غیر تهاجمی عبارتند از عکسبرداری با MRI یا اولتراسوند (سونوگرافی).
هرچند تصاویر رادیوگرافی (اشعه ایکس) نمیتوانند وجود کیست را نشان بدهند، اما ممکن است برای بررسی التهاب یا آرتروز زانو، انجام رادیوگرافی نیز تجویز شود.
تصاویر MRI میتوانند کیست را به وضوح نشان دهند و همچنین وجود هرگونه آسیب غضروفی را نیز آشکار کنند.
کیست بیکر معمولا در تصاویر MRI زانو که ممکن است به هر دلیل دیگری انجام شوند، تشخیص داده میشود.
مزیت فوقالعادهی عکسهای MRI در وضوح بالای تصاویر بافتهای نرم داخلی و همچنین قابلیت تصویربرداری چندبعدی است، که به موجب آن میتوان ترکیببندی عناصر تشکیلدهندهی کیست را تشخیص داد.
درمان کیست بیکر
اغلب، هیچ درمانی برای کیست بیکر لازم نیست. پزشک می تواند کیست را در طول زمان زیر نظر داشته باشد. اگر کیست دردناک باشد، هدف از درمان، اصلاح مشکلی است که باعث ایجاد کیست شده. گاهی اوقات، تزریق استروئید به زانو می تواند به کاهش تورم کمک کند.
گاهی اوقات، کیست را می توان تخلیه کرد، با این حال، کیست اغلب برمی گردد. بنابراین بهترین راهکار برای خلاص شدن از کیست بیکر، درمان مشکل و عارضه ای است که این کیست را ایجاد می کند. در موارد نادر، کیست بیکر اگر خیلی بزرگ شود، با جراحی برداشته می شود. در صورت عدم توجه به علت اصلی، احتمال بازگشت کیست بسیار زیاد است. این جراحی همچنین ممکن است به عروق خونی و اعصاب مجاور آسیب برساند.
مفاصل زانو در حین فعالیت های ورزشی مستعد آسیب هستند. جلوگیری از آسیب دیدگی زانو می تواند خطر ایجاد کیست بیکر در وهله اول یا بازگشت آن را کاهش دهد.
پیشگیری از کیست بیکر
کارهایی که می توانید برای جلوگیری از آسیب دیدگی زانو انجام دهید:
- قبل و بعد از ورزش یا ورزش خود را گرم و سرد کنید
- کفش ورزشی مناسب بپوشید
- سعی کنید برای جلوگیری از آسیب دیدگی زانو، به جای زانو، توپ های پای خود را بچرخانید
- اگر زانوی شما آسیب دیده است، فوراً فعالیت خود را متوقف کنید، از کمپرس یخ برای درمان تورم استفاده کنید و به دنبال مشاوره پزشکی باشید.